Ρωσικό Ναυτικό: Τί κρύβει η αναβολή εκσυγχρονισμού των πυρηνικών υποβρυχίων 3ης γενιάς

Τα σχέδια εκσυγχρονισμού των επιθετικών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων κλάσης ‘Antey’ (Σχέδιο 949A) και ο εξοπλισμός τους με 72 βλήματα ‘Kalibr’ υπόσχονταν νέες επιχειρησιακές δυνατότητες για τα συγκεκριμένα σκάφη τα οποία εδώ και καιρό έχουν αρχίσει να δείχνουν την ηλικία τους. Ωστόσο μόνο δύο υποβρύχια SSGN έχουν αναβαθμιστεί, το K-132 «Ιρκούτσκ» και το Κ-442 «Τσελιάμπινσκ». Σύμφωνα δε με την επιχειρηματική εφημερίδα «Βζγκλιάντ», η κατάσταση με άλλα σκάφη 3^ης γενιάς είναι ακόμη χειρότερη καθώς ελάχιστα έχουν περάσει από κάποιο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού/αναβάθμισης.
Ο αρχικός στόχος του ρωσικού Ναυτικού ήταν να αυξήσει τον αριθμό των σκαφών που θα έφεραν ‘Kalibr’ μετά από μια μέση επιθεώρηση/επισκευή βασικών συστημάτων, αντικατάσταση ηλεκτρονικών και εκσυγχρονισμό των όπλων τους με την προσθήκη πυραύλων 4^ης γενιάς. Έτσι ο Στόλος θα είχε γρήγορα ξανά σε υπηρεσία υποβρύχια παλαιότερων κλάσεων (Σχέδια 945A, 971) με επέκταση του κύκλου ζωής τους κατά δέκα έτη και εφοδιασμένα με σύγχρονα όπλα.

Τα μεγάλα Γραφεία Σχεδίασης υποβρυχίων, Ρούμπιν, Λαζουρίτ και Μαλαχίτ, υπέβαλλαν τις προτάσεις τους το 2008. Όμως το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού δεν ξεκίνησε παρά μετά το 2009 και με πολύ αργούς ρυθμούς. Δύο εκσυγχρονισμένα υποβρύχια κλάσης ‘Antey’ (Σχέδιο 949A, κωδικός ΝΑΤΟ: Oscar II) συν δύο άλλης κλάσης τα οποία ήδη εκσυγχρονίζονται, σημαίνουν 200 βλήματα ‘Kalibr’. Αν το πρόγραμμα είχε εφαρμοστεί όπως προβλεπόταν, η ισχύς πυρός του ρωσικού Ναυτικού θα ήταν πολύ διαφορετική. Κάντε την πράξη.
Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, η συνολική ισχύς πυρός σε πυραύλους του τύπου σήμερα υπερβαίνει ελαφρώς τους 150 ‘Kalibr’ –αν και τα στοιχεία που δίνουν οι Ρώσοι πρέπει να λαμβάνονται με την δέουσα επιφυλακτικότητα. Ο αριθμός των εκσυγχρονισθέντων υποβρυχίων θα μπορούσε να διπλασιαστεί μέχρι το 2023, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο την διαθέσιμη ισχύ πυρός. Ωστόσο μόνο ένα υποβρύχιο κλάσης ‘Shchuka-B’ (Σχέδιο 971, κωδ. ΝΑΤΟ: Improved Akula I) το Κ-328 «Λέαπαρντ» φέρεται να περνά από επιθεώρηση/επισκευή και επανεξοπλισμό με ‘Kalibr’. Το ίδιο ακούγεται και για το Κ-461 «Βολκ» (Λύκος) της ίδιας κλάσης.

Άλλα υποβρύχια του Σχεδίου 971 παραμένουν σε υπηρεσία έχοντας υποστεί αναβάθμιση σε ορισμένα μόνο συστήματα τους. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρησιακές τους ικανότητες έχουν μείνει στην δεκαετία του ’80. Και αυτό στοιχίζει στο ρωσικό Ναυτικό. Σε αντιδιαστολή, οι Αμερικανοί διατηρούν επίσης παλαιότερες κλάσεις σε υπηρεσία αλλά με συνεχείς εκσυγχρονισμούς.
Τα ρωσικά ‘Akula’ και ‘Oscar II’ θα ωφελούντο από συστήματα που θα μείωναν το ακουστικό τους ίχνος ενώ τα ανθυποβρυχιακά όπλα μακράς εμβέλειας που διαθέτουν θα μπορούσαν να τους δώσουν το πλεονέκτημα εναντίον των SSN της κλάσης Virginia, ακόμη και αν δέχονταν πρώτα επίθεση, υποστηρίζουν Ρώσοι αναλυτές. Για τα περισσότερα υποβρύχια που δεν έχουν εκσυγχρονιστεί, το σενάριο αυτό δεν το συζητούν καν.

Στο πρόσφατο διεθνές στρατιωτικό φόρουμ «Στρατός 2020» που πραγματοποιήθηκε στην Μόσχα ανακοινώθηκε ότι πρόκειται να αναβαθμιστούν δύο επιπλέον επιθετικά υποβρύχια κλάσης ‘Akula’. Όμως βρισκόμαστε ήδη στο 2020. Η κατάσταση δε των σκαφών που έπρεπε να είχαν αναβαθμιστεί πριν μια δεκαετία έχει επιδεινωθεί: κόπωση μετάλλου, εκτεταμένη φθορά καλωδιώσεων που θα απαιτήσει κόστος για να αντικατασταθούν και άλλα ζητήματα εγείρουν το ερώτημα αν αξίζει τον κόπο και τα χρήματα ο εκσυγχρονισμός τους.
Τα ‘Akula’ πιθανότατα θα διατηρηθούν σε υπηρεσία μετά από έναν μικρό εκσυγχρονισμό αλλά δίχως επέκταση της επιχειρησιακής τους ζωής. Τα ‘Oscar II’ ίσως συνεχίσουν να επιχειρούν χωρίς μεγάλες αναβαθμίσεις, με τα αντιπλοϊκά βλήματα ‘Granit’ ως κύριο όπλο τους. Ορισμένα υποβρύχια 3^ης γενιάς θα συνεχίσουν να υπηρετούν, άλλα εκσυγχρονίζονται ή περιμένουν να έλθει η σειρά τους γι’ αυτό και κάποια αναπόφευκτα θα αποσυρθούν. Ο λόγος είναι απλός. Το ρωσικό Ναυτικό χρειάζεται απεγνωσμένα πόρους για τα νέα SSGN κλάσης Yasen-M (Σχέδιο 885Μ) τα οποία είναι ικανά, αλλά πανάκριβα. Και λίγα.

Την θέση των σκαφών της σοβιετικής εποχής που θα αποσυρθούν θα πάρουν μόλις οκτώ Yasen. Το πρώτο της κλάσης, το Κ-560 «Σέβεραντβίνσκ» (Σχέδιο 885) βρίσκεται ήδη σε υπηρεσία με τον Στόλο της Βόρειας Θάλασσας προκαλώντας πονοκέφαλο στους επιτελείς του αμερικανικού Ναυτικού. Είναι απρόσμενα γρήγορα για το εκτόπισμά τους, πολύ πιο αθόρυβα από άλλες κλάσεις και αντίθετα με τα αμερικανικά Seawolf είναι εξοπλισμένα με πυραύλους cruise τύπου ‘Kalibr’ και βλήματα κατά στόχων επιφανείας P-800 Oniks που κάνουν τα Yasen ιδανικά για το concept του «υποβρύχιου-πολεμικού πλοίου» που έχει υιοθετήσει το ρωσικό Ναυτικό, ικανού να πλήττει επίγειους στόχους, ομάδες εχθρικών πλοίων και φυσικά να μάχεται άλλα υποβρύχια.
Το βελτιωμένο «Καζάν» (Κ-561) αναμένεται να παραδοθεί φέτος, με το Κ-573 «Νόβασιμπίρσκ» να ακολουθεί το 2021.  Όλα τα Yasen-M εκτιμάται ότι θα είναι επιχειρησιακά το 2028 –αν δεν στραβώσει κάτι. Το ρωσικό Ναυτικό αντιμετωπίζει ήδη πρόβλημα καθώς μέχρι το 2030 θα διαθέτει τα μισά πυρηνικά υποβρύχια απ’ ότι σήμερα (εξαιρούνται τα στρατηγικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων) την ώρα που το κόστος των Yasen-M θα μεγαλώνει. Σημειωτέον δε ότι τα Yasen φέρουν δύο φορές λιγότερους ‘Kalibr’ εν σχέσει με τα αναβαθμισμένα ‘Oscar II’ ενώ η απόσυρση των παλαιοτέρων κλάσεων θα ήταν πιο ομαλή εάν ο εκσυγχρονισμός τους είχε γίνει εγκαίρως. Όμως δεν έγινε.
Αλέξανδρος Θεολόγου