Η αστάθεια της τουρκικής οικονομίας δημιουργεί τριγμούς στην κυβέρνηση Ερντογάν, με την κοινωνία να “σιγοβράζει”, αντιμετωπίζοντας πλέον σοβαρό πρόβλημα με την ακρίβεια και την προμήθεια βασικών αγαθών. Ωστόσο, ο τούρκος πρόεδρος δείχνει με περίσσια αυτοπεποίθηση – που κάποιοι ήδη χαρακτηρίζουν ως εμμονή – ότι η χώρα πορεύεται στο σωστό δρόμο και θα ακολουθήσει το… κινεζικό μοντέλο.
Με την υπομονή των πολιτών να εξαντλείται, ο Ερντογάν εμφανίζεται καθημερινά σχεδόν σε δηλώσεις του να ποντάρει στον πατριωτισμό των Τούρκων: “Εσείς που έχετε χρήματα στην τράπεζα, λεφτά κρυμμένα κάτω από στρώματα στα σπίτια. Εσείς που έχετε συνάλλαγμα. Ετοιμαστείτε να επενδύσετε στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται στη χώρα”.
Στα αυτιά ειδικών και μη, οι παραπάνω δηλώσεις ακούγονται εξοργιστικές, με το εθνικό νόμισμα να έχει χάσει μεγάλο μέρος της αξίας του – 1 προς 14 η ισοτιμία της λίρας με το δολάριο – και τον πληθωρισμό να καλπάζει με 21% (επίσημα νούμερα).
Το μάντρα της υπομονής
Η λέξη “υπομονή” είναι μάλλον η συχνότερη στο λεξιλόγιο του τούρκου προέδρου το τελευταίο διάστημα. Ζητά σταθερά από τους πολίτες να υπομείνουν τις δυσκολίες, καθώς υπόσχεται ότι είναι προσωρινές. Σύντομα, λέει ο πρόεδρος Ερντογάν, η νομισματική πολιτική των χαμηλών επιτοκίων θα φέρει καρπούς και η παραγωγή καθώς και οι εξαγωγές θα απογειωθούν.
Ο τούρκος πρόεδρος μάλιστα βασίζει το νέο αφήγημα του στο “κινεζικό μοντέλο”, γιατί όπως ισχυρίζετα,ι και το γιουάν, το εθνικό νόμισμα της Κίνας, είναι αδύναμο σε σύγκριση με το δολάριο, αλλά το Πεκίνο καταφέρνει να επιτυγχάνει κάθε χρόνο τεράστιους ρυθμούς ανάπτυξης.
Στο ίδιο κάδρο λοιπόν με την κινεζική οικονομία, ο Ερντογάν τοποθετεί και την τουρκική οικονομία, αγνοώντας επιδεικτικά τρία βασικά στοιχεία:
- Το τεράστιο οικονομικό αλλά και γεωπολιτικό μέγεθος της Κίνας
- Το αναρίθμητο εργατικό δυναμικό της που εργάζεται για ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς
- Το συγκεντρωτικού τύπου πολιτικό καθεστώς του Πεκίνου
Άρα, πώς σκοπεύει να επιτύχει την ανάπτυξη με βάση το κινέζικο πρότυπο;
Σχεδιάζει την περαιτέρω φτωχοποίηση της τουρκικής κοινωνίας για να επιτύχει χαμηλό εργατικό κόστος, προκειμένου να προτιμήσουν την Τουρκία περισσότεροι επενδυτές;
Πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την πιθανή, νέα πραγματικότητα οι πολίτες των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, από τους οποίους προέρχονται κυρίως οι περισσότεροι των ψηφοφόρων του;
Θα επιχειρήσει να υποδαυλίσει ακόμη περισσότερο το πολίτευμα στην χώρα του, οδηγώντας την Τουρκία στην απολυταρχία και στην μεγέθυνση των ανισοτήτων, στο όνομα μιας απροσδιόριστης φύσης οικονομικής ανάπτυξης;
Αμείλικτα ερωτήματα, τα οποία ήδη έχουν αρχίσει να τίθενται στη γείτονα χώρα από φωνές που υπογραμμίζουν ότι η Άγκυρα σχοινοβατεί σε ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο δρόμο. Γιατί η δημοκρατία στη χώρα μπορεί να έχει δεχτεί μεγάλα χτυπήματα το τελευταίο διάστημα – ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 – αλλά η χώρα δεν έχει εκτραπεί τελείως από τον κοινοβουλευτικό τρόπο λειτουργίας. Τουλάχιστον όχι ακόμη…
Εν κατακλείδι, αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι αν ο Ερντογάν έχει ήδη εξασφαλίσει πολιτικό – οικονομική στήριξη για τα όσα ευαγγελίζεται περί κινεζικού μοντέλου. Αν δηλαδή, οι εσωτερικές συμμαχίες του είναι τόσο ισχυρές ώστε να τον συνδράμουν απέναντι στις ισχυρές αντιδράσεις που εύλογα θα υπάρξουν.
Αν όχι, τότε πρόκειται καθαρά για ένα παιχνίδι αποπροσανατολισμού μέχρι να βρεθεί τρόπος να στηριχθεί η τουρκική οικονομία με έξωθεν βοήθεια.
Και τα πρόσφατα ταξίδια του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Κατάρ κινούνται σε αυτήν την κατεύθυνση.
