Μία ημέρα, ο Πυθαγόρας περνώντας έξω από το εργαστήριο κάποιον χαλκουργών άκουσε τους εργάτες να χτυπούν τα σφυριά πάνω στο αμόνι διαδοχικά. Έτσι λοιπόν είχε την ιδέα να μπει μέσα στο εργαστήριο και να πειραματιστεί. Σιγά-σιγά κατασκεύασε το λεγόμενο μονόχορδο. Το πρώτο έγχορδο επιστημονικό όργανο πάνω στο οποίο πειραματίστηκε στη μουσική κλίμακα. Πρακτικά, κατάλαβε ότι μεταφέροντας τον «καβαλάρη», μπορεί να ελέγξει το μήκος στη χορδή, η οποία αντιστοιχεί σε έναν ήχο που παράγεται από κρούση που η τονικότητά της αλλάζει κάθε φορά.
Αυτή είναι μία από τις δεκάδες ενδιαφέρουσες ιστορίες που έχουν τη δυνατότητα να ακούσουν τα παιδιά που επισκέπτονται την εμβληματική έκθεση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού «Ταξίδι στον Κόσμο των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών», που η Placebo Events, σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-Helexpo AE, αναβιώνει και αναπροσαρμόζει στα δεδομένα του 2022, στη Θεσσαλονίκη, στο Περίπτερο 1 της ΔΕΘ.
«Υπάρχει σε όλα λύση. Εδώ μικροί και μεγάλοι πραγματοποιούν ένα ταξίδι, με οκτώ βασικούς σταθμούς, στον κόσμο των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών», εξηγεί στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η μουσειοπαιδαγωγός του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού Νίκη Τσιούνη και σημειώνει πως «μέσα από το παιχνίδι και τη διασκέδαση, τα παιδιά ταξιδεύουν πίσω στον χώρο και στον χρόνο, όπου βλέπουμε όλη αυτή την ιστορία των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών, ξεκινώντας από τον 6ο και 5ο αιώνα πΧ από τα παράλια της Μικράς Ασίας και τη Μεγάλη Ελλάδα, την Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, ως και την Αλεξάνδρεια, την ελληνιστική Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα μΧ και συναντούν σημαντικές έννοιες των μαθηματικών με έναν ευχάριστο, απλό, διασκεδαστικό και εύληπτο τρόπο».
Όπως η ίδια επισημαίνει, τα παιδιά αλλά και οι μεγαλύτεροι επισκέπτες όλων των ηλικιών, έχουν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν ότι τα απλά γεωμετρικά σχήματα, μέσα από τα σχολικά τους βιβλία, ουσιαστικά προκύπτουν μέσα από την παρατήρηση της ίδιας της φύσης, καθώς η μαθηματική σκέψη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φιλοσοφία. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι παρατηρούν τη φύση ολόγυρα τους, στοχάζονται, θέτουν ερωτήματα, παρατηρούν όλα αυτά τα σχήματα τα οποία προκύπτουν μέσα από την ίδια τη φύση. Στον ήλιο και τα λουλούδια, παρατηρούν τον κύκλο, βλέποντας τα βουνά ανακαλύπτουν το τρίγωνο, στους κορμούς των δέντρων τις ευθείες γραμμές, όλα αυτά τα σχήματα που γνωρίζουμε, ουσιαστικά προέρχονται μέσα από την απλή παρατήρηση του κόσμου.
«Εδώ ξεδιπλώνεται το μεγαλείο της μαθηματικής σκέψης, όλων αυτών των σπουδαίων φιλοσόφων και μαθηματικών της αρχαιότητας, οι οποίοι ενώ είχαν ελάχιστα μέσα στη διάθεσή τους, με το μεγαλείο της σκέψης τους, συνέβαλαν ουσιαστικά σε όλα τα μεγάλα επιτεύγματα του σύγχρονου κόσμου. Σπουδαίες προσωπικότητες, πρωταγωνιστές αυτών των σταθμών, είναι ο Θαλής ο Μιλήσιος, οι Ίωνες φιλόσοφοι, ο Πυθαγόρας και η σχολή των Πυθαγορείων, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Αρχιμήδης», υπογραμμίζει η κ. Τσιούνη και προσθέτει πως «όλη αυτή η πολύτιμη γνώση, όλες αυτές οι μαθηματικές έννοιες, αποκτούν μία υπόσταση, αποκτούν μία ύλη μέσα από εικόνες, μέσα από σχέδια, μέσα από ψηφιακά εκθέματα, μηχανικά εκθέματα, καθώς είναι μια διαδραστική ζωντανή έκθεση, που μας προσκαλεί ουσιαστικά να συμμετέχουμε ενεργά, προκειμένου να υιοθετήσουμε όλη αυτή την σκέψη, τη μαθηματική σκέψη, σαν γενικότερο τρόπο σκέψης και ζωής».
«Η μεγάλη διαφορά αυτής της έκθεσης, αυτού του θεματικού πάρκου, είναι, ότι είναι όλο διαδραστικό. Γνωρίζουμε την ιστορία των μαθηματικών μέσα από τα πειράματα. Οι επισκέπτες ξεναγούνται σε οκτώ σταθμούς. Σε κάθε σταθμό παρουσιάζονται τέσσερα ή πέντε πειράματα, ενώ για πρώτη φορά αναπόσπαστο κομμάτι της έκθεσης και τελευταίος σταθμός, είναι ένας κινηματογράφος εικονικής πραγματικότητας, όπου μοιράζονται γυαλιά 3D και οι μικροί και μεγάλοι μπορούν να παρακολουθήσουν τη ζωή και τις εφευρέσεις του Αρχιμήδη», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο εκπρόσωπος της εταιρείας της «Placebo Events» Βασίλης Ζαρκαδούλας.
Μικροί και μεγάλοι, κατά τη διάρκεια αυτού του ξεχωριστού ταξιδιού στην ιστορία των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών, έχουν τη δυνατότητα να γράψουν αριθμούς με βάση τα ιερογλυφικά σύμβολα των αρχαίων Αιγυπτίων και τη σφηνοειδή γραφή των Βαβυλώνιων, να προσπαθήσουν να μοιράσουν με απόλυτη ακρίβεια έξι καρβέλια σε δέκα ανθρώπους, να μάθουν πώς υπολόγισε ο Θαλής το ύψος της πυραμίδας του Χέοπα από τη σκιά, μόνο με ένα σχοινί και πώς ο Ερατοσθένης μέτρησε το μήκος 250.000 σταδίων της περιφέρειας της Γης, αλλά και να διπλασιάσουν ένα τετράγωνο με τη βοήθεια του φιλοσόφου Σωκράτη.
«Οι εικόνες που υπάρχουν και τα μικρά πειράματα στα οποία μπορούν να συμμετάσχουν, δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να γίνουν ένα με τους αρχαίους. Ο γιος μου εντυπωσιάστηκε περισσότερο με το μονόχορδο του Πυθαγόρα, καθώς ασχολείται και ο ίδιος με τη μουσική», επισημαίνει η Ντίνα Μπέλου που επισκέφθηκε με το παιδί της και φίλους του την έκθεση.
Ήδη η έκθεση είναι πάρα πολύ πετυχημένη, διότι όπως σημειώνει ο κ Ζαρκαδούλας, ενώ σήμερα άνοιξε τις πύλες της, πάνω από 20.000 μαθητές έχουν δηλώσει πρόθεση να την επισκεφθούν. Δεν χρειάζεται να είμαστε μαθηματικοί, ούτε μαθηματικές διάνοιες για να πραγματοποιήσουμε αυτό το ταξίδι στη γνώση. Στόχος της έκθεσης, που θα διαρκέσει έως τις 30 Μαρτίου, είναι, όπως λένε οι διοργανωτές, η απομυθοποίηση και η απενοχοποίηση των μαθηματικών.
Αλεξάνδρα Χατζηγεωργίου
