Αστικός βιολογικός πόλεμος και πανδημία

Τα βιολογικά όπλα ανήκουν στη κατηγορία των Όπλων Μαζικής Καταστροφής (ΟΜΑΚΑ), μαζί με τα χημικά, πυρηνικά και τα ραδιολογικά όπλα. [Η διαφορά των 2 τελευταίων, είναι πως τα πρώτα προκαλούν έκρηξη μέσω της σχάσης του ατόμου και τα δεύτερα, διασκορπίζουν ραδιενεργό υλικό μέσω της χρήσης συμβατικών εκρηκτικών (βρώμικες βόμβες)]. Τα βιολογικά όπλα διαχωρίζονται σε ιούς, βακτήρια και τοξίνες.

 Σύντομη ιστορική αναδρομή

 Οι πρώτες αναφορές για τη χρήση βιολογικών όπλων ανάγονται στον 15ο αιώνα πΧ όταν οι Χετταίοι εξανάγκαζαν ασθενείς με τουλαραιμία να εισβάλουν στις εχθρικές γραμμές για να μεταδώσουν την ασθένεια. Στην Ιλιάδα οι Αχαιοί βουτούσαν τις αιχμές των βελών τους σε δηλητήριο πριν τις εξαπολύσουν προς τους Τρώες. Κατά το Μεσαίωνα, οι Μογγόλοι φέρεται πως άθελα τους μετέδωσαν τη Μαύρη Πανώλη στη Κίνα αλλά και στην Ευρώπη σκοτώνοντας τουλάχιστον 45.000.000 ανθρώπους. Μια άλλη θεωρεία υποστηρίζει πως όταν οι Ταταροι πολιόρκησαν τη Κάφα στη Κριμαία το 1346, πετούσαν τα πτώματα των νεκρών με καταπέλτες εντός των τειχών της πόλης για να προκαλέσουν επιδημία. Πράγματι προκλήθηκε επιδημία και κατόπιν, εικάζεται πως εξαπλώθηκε στη δυτική Ευρώπη.

 Στον 17ο και 18ο αιώνα ορισμένοι Ευρωπαίοι έντεχνα μετέδιδαν την ευλογιά και την ιλαρά στους ιθαγενείς Ινδιάνους για να τους εξολοθρεύσουν.Κατά τον 20ο αιώνα, χώρες οι όποιες είχαν αναπτύξει σημαντικά βιολογικά όπλα ήταν η Ιαπωνία κατά τον Σινοϊαπωνικο πόλεμο (Μονάδα 731, 1931-1945) οι ΗΠΑ οι όποιες χρησιμοποίησαν την τεχνολογία των Ιαπώνων και η Σοβιετική Ένωση, η όποια είχε και τα πιο εξελιγμένα. Το 1972 υπογράφτηκε η διεθνής Συνθήκη Βιολογικού Πολέμου κατά την όποια απαγορεύτηκε διεθνώς η παραγωγή, η φύλαξη και η χρήση των βιοχημικών οπλών.

 Φονικότητα

 Για να κατανοήσετε την αποτελεσματικότητα των βιολογικών παραγόντων, σας παραθέτουμε το περιστατικό που έχει μείνει στην ιστορία ως ”Βιολογικό Τσερνομπίλ”. Στις 2 Απριλίου 1979, σημειώθηκε διαρροή μικρής ποσότητας σπόρων άνθρακα από στρατιωτική βάση στο Σβερντσλοβσκ της Σ. Ένωσης. Μέχρι να προλάβουν οι αρχές να αντιδράσουν είχαν πεθάνει τουλάχιστον 100 άνθρωποι στη γύρω περιοχή (ο ακριβής αριθμός δεν έγινε ποτέ γνωστός). Η Σ. Ένωση απέδωσε τους θανάτους σε κατανάλωση μολυσμένου κρέατος και μόνο μετά το 1990 έγινε γνωστό, ως ένα βαθμό τι συνέβη. Το στέλεχος της ασθένειας που διέρρευσε ήταν το ισχυρότερο που είχε ποτέ κατασκευαστεί, γνωστό ως ‘Ανθρακας 836.

 Βιοτρομοκρατία

 Τα βιολογικά όπλα είναι τα ευκολότερα και φθηνότερα στη κατασκευή τους. Ουσιαστικά το μόνο που χρειάζεται είναι ένα εργαστήριο και το κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό. Στις μέρες μας η βιοτρομοκρατία θεωρείται ίσως η Νο 1 ασύμμετρη απειλή. Μόλις λίγα γραμμάρια άνθρακα, εμπόλα, πανώλης κτλ, μπορούν να προκαλέσουν χιλιάδες θύματα πριν οι αρχές προλάβουν να αντιδράσουν.

 Ενδείξεις βιολογικής προσβολής

 – Ασυνήθιστοι θάνατοι ζώων, νεκρά ζώα, ανεξήγητα για την εποχή και το τόπο σμήνη εντόμων.

– Ασυνήθιστες και ανεξήγητες απώλειες υγείας, ασυνήθιστες για τον τόπο και την εποχή ασθένειες.

– Ασυνήθιστα υψηλά κρούσματα ασθενειών που μοιάζουν με κρυολόγημα ή γρίπη, ειδικά έαν λάβουν χώρα σε ασυνήθιστη εποχή (πχ καλοκαίρι).

– Ασυνήθιστες κηλίδες, υγρά, ατμοί, ύποπτες ψεκαστικές συσκευές και εγκαταλειμμένα σπρέι.

 Προφύλαξη-Αντιμετώπιση

 Όπως και στο χημικό πόλεμο, η προστασία από ιούς και βακτήρια προϋποθέτει την ύπαρξη  κατάλληλου εξοπλισμού (προσωπίδα με φίλτρο, προστατευτική στολή και γάντια). Η δαπάνη όμως για αυτόν τον εξοπλισμό είναι υψηλή και δεν ενδείκνυται για τον οποιοδήποτε. Όλα αυτά όμως είναι άχρηστα εάν δεν υπάρχει η κατάλληλη εκπαίδευση. Επειδή ο μέσος πολίτης δε διαθέτει τίποτα από τα ανωτέρω, καλό είναι να είναι σε θέση να αναγνωρίζει εγκαίρως τα προειδοποιητικά σημάδια που αναφέραμε παραπάνω.

 Εάν κάποιος βρεθεί σε περιβάλλον που έχει λάβει χώρα βιολογική προσβολή, θα πρέπει να καλύψει τη μύτη και το στόμα του με ένα μαντήλι και να αποφύγει οποιαδήποτε επαφή με άλλους ανθρώπους και αντικείμενα κοινής χρήσης (πόμολα, χερούλια κτλ). Εαν δεν έχει τη δυνατότητα να απομακρυνθεί άμεσα από το σημείο, θα πρέπει να μπεί σε κτήριο ή σε οποιοδήποτε στεγασμένο χώρο, συνεχίζοντας όμως να προφυλάσσει τον εαυτό του όπως περιγράψαμε παραπάνω. Πρέπει επίσης να καλύψει πέραν του προσώπου και τα υπόλοιπα ακάλυπτα μέρη του σώματός του με υφασμα ή νάυλον ή ότιδήποτε πρόχειρο βρεί. Εάν από την επίθεση προκληθεί πανδημία, καλό είναι να απομονωθεί στο σπίτι του είτε είναι υγιής είτε άρρωστος. Στη πρώτη περίπτωση θα προφυλαχθεί από τυχόν έκθεση και στη δεύτερη δε θα τη μεταδώσει σε άλλους. Αποφυγή επαφής με άτομα που εμφανίζουν λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού, ή γενικότερα συμπτώματα ασθένειας.

 Ο αέρας παίζει σημαντικότατο ρόλο στη διασπορά βιολογικών παραγόντων που είναι σε μορφή αερολύματος ή σκόνης. Εννοείται πως εάν κάποιος βρεθεί σε περιοχή που έχει λάβει χώρα απελευθέρωση βιολογικού όπλου, θα πρέπει να κατευθυνθεί στην αντιθετη κατεύθυνση από τη φορά του ανέμου και όσο το δυνατόν πιο μακριά από το σημείο.

 Επειδή μια τέτοια επίθεση (ακραίο σενάριο) θα προκαλέσει πανικό και χάος στους ανθρώπους και στις κοινωνικές δομές, καλό είναι να έχει τα κατάλληλα εφόδια για να αντέξει μια ”κατάσταση πολιορκίας” που θα διαρκέσει για εύλογο χρονικό διάστημα. Καλό είναι να υπάρχουν κάποια σχετικά φάρμακα (ανιπυρετικά, αντιικά, παυσίπονα, αποσυμφορητικά, αποχρεμπτικά), αλκοολούχα αντισηπτικά διαλύματα, γάντια και μάσκες μίας χρήσεως και χαρτομάντιλα ώστε σε περίπτωση νόσησης να μην χρειαστεί να μεταβούμε σε δημόσιους χώρους και να έλθουμε σε επαφή με άλλα άτομα. Η σωστή ατομική και οικιακή υγιεινή είναι μεγίστης σημασίας για τη πρόληψη νόσησης. Ο προληπτικός εμβολιασμός είναι επίσης εξαιρετικά απαραίτητος (πχ εμβόλιο γρίπης).

 Διάφορα όπλα βιολογικού πολέμου

Ο άνθρακας είναι ένα από τα πιο γνωστά βιολογικά όπλα αλλά και ένα από τα πιο “ιδανικά” γιατί οι μολυσματικοί του σπόροι είναι ανθεκτικοί, επιβιώνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ανοικτό χώρο και μεταφέρονται με τον αέρα σε μεγάλες αποστάσεις.

 Όταν οι σπόροι του άνθρακα εγκατασταθούν στους πνεύμονες  ενός θύματος  πολλαπλασιάζονται και παράγουν θανατηφόρες τοξίνες. Μπορεί να πεθάνει κανείς σε 4 με 7 μέρες. Ο θάνατος αφορά τουλάχιστον το 20% των περιπτώσεων μόλυνσης, ωστόσο η μόλυνση δεν είναι μεταδοτική και αντιμετωπίζεται με σιπροφλαξίνη (αντιβιοτικό).

Η ευλογιά οφείλεται στον ιό Variola Major, και εξαλείφθηκε από τον πληθυσμό στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Όμως υπάρχει το ενδεχόμενο ότι υπάρχον δείγματα του ιού που έχουν φυλαχτεί σε εργαστήριο ούτως ώστε να χρησιμοποιηθούν σε βιολογικό πόλεμο. Είναι θανατηφόρος ιός μέχρι και 30%.

 ΙΟΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ ΕΜΠΟΛΑ ΚΑΙ ΜΑΡΜΠΡΟΥΚ
Αυτοί οι δυο ιοί είναι ρετροϊκοι και είναι filoviruses. Επίσης τα filoviruses έχουν πανόμοια μορφολογία, πυκνότητα και ίδιο ηλεκτροχημικό προφίλ (SDS –PAGE). Κατόπιν το πιο συνηθισμένο σχήμα είναι το U με μήκος 14.000mm και η διάμετρος τους 8mm.

 ΠΑΝΩΛΗ
Η πανούκλα είναι μια μεταδοτική ασθένεια και προσβάλλει ανθρώπους και ζώα. Ο ιός αυτός οφείλεται στο βακτηρίδιο Yesinia pestis. Το βακτήριο μεταδίδεται μόνο από μολυσμένους ψύλλους. Θεωρείται επίσης η πιο κακόφημη ασθένεια και είναι γνωστή ως μαύρος θάνατος.

 Από πανούκλα εξολοθρεύτηκε το 14ο αιώνα μ.Χ. το 1/3 του πληθυσμού της Ευρώπης. Η πανούκλα  εμφανίζεται κυρίως στις τριτοκοσμικές χώρες. Υπάρχουν 3 είδη πανούκλας βουβωνική, σηψαιμική και η πνευμονική, η όποια θεωρείται θανατηφόρα. Ο τρόπος μετάδοσης της πνευμονικής είναι από άνθρωπο σε άνθρωπο με μολυσμένα σταγονίδια και για αυτό θεωρείται ιδανική για βιοτρομοκρατικό όπλο. Εχει συμπτώματα πυρετού, πονοκεφάλου και αδιαθεσίας.

 ΤΟΥΛΑΡΑΙΜΙΑ
Ο ιός αυτός είναι από μόλυνση που προκαλείται από ανθεκτικό βακτηρίδιο που εντοπίζεται στα ζώα. Οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν και τα συμπτώματα είναι  υψηλός πυρετός, ρίγος, πονοκέφαλος μυϊκοί   πόνοι, ξηροστομία, προοδευτική αδυναμία και πνευμονία. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται σε 3-5 ημέρες μετά την  έκθεση του βακτηρίου.

 ΠΥΡΕΤΟΣ ΤΗΣ ΛΑΣΣΑ
Ο ιός αυτός εντοπίστηκε το 1969, όταν δυο καλόγριες νοσοκόμες πέθαναν από αυτόν και πήρε το όνομα του από την πόλη της Νιγηρίας. Ανήκει στην οικογένεια των ιών Arenaviridae, είναι του είδους ρετροϊός (δηλαδή βασίζεται στο ΡΝΑ) και μεταδίδεται από ζώα. Με ήπια προσβολή δεν υπάρχουν κάποιου είδους συμπτώματος για το 80% αλλά για το 20% αναπτύσσεται πολυσυστημική νόσος, η οποία είναι θανατηφόρα σε ποσοστό 50%. Κυρίως ο ιός εντοπίζεται στην Δυτική Αφρική, προσβάλλει 100.000 με 300.000 ανθρώπους και σκοτώνει περίπου 5.000 κάθε χρόνο.

 Ο ξενιστής του ιού είναι ένα είδος τρωκτικού. Ο άνθρωπος προσβάλλεται μέσω της επαφής των ούρων και των περιττωμάτων των τρωκτικών με τις τροφές των ανθρώπων. Επίσης  τα συμπτώματα εμφανίζονται μέσα σε 1-3 εβδομάδες. Τα συμπτώματα είναι: πυρετός, πόνος, βραχνάδα, βήχας, εμετός, επιπεφυκίτιδα και πρωτεϊνοουρία. Κατόπιν εμφανίζονται και νευρολογικά προβλήματα όμως την απώλεια ακοής, τρέμουλο και εγκεφαλίτιδα. (Πηγή)

 Επίλογος

 Μια πανδημία θα προκαλέσει λιγότερα θύματα από το πανικό που θα τη συνοδεύσει. Δυστυχώς σε τέτοιες περιπτώσεις οι άνθρωποι σκέφτονται μόνο πως θα προστατεύσουν τους εαυτούς και τις οικογένειές τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι κοινωνικές και κρατικές δομές να καταρρεύσουν διότι πολύ απλά κανείς δε θα πάει στην εργασία του. Η μεταφορά αγαθών θα παγώσει και οι κρατικές υπηρεσίες όπως νοσοκομεία, αστυνομία κτλ θα φτάσουν στο χείλος της κατάρρευσης δίοτι πολύ απλά δε θα διαθέτουν τα μέσα και το προσωπικό για να ανταπεξέλθουν στον όγκο των περιστατικών και στο πανικό που θα ακολουθήσει. Το μυστικό για την επιβίωση είναι η καλή προετοιμασία και το κυριότερο η ψυχραιμία.