Στις 16 Μαΐου 2025, η Ουκρανική Αεροπορία εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την απώλεια ενός μαχητικού αεροσκάφους F-16 κατά τη διάρκεια επιχειρησιακής αποστολής. Το περιστατικό σημειώθηκε περίπου στις 03:30, όταν χάθηκε η επικοινωνία με το αεροσκάφος, το οποίο συμμετείχε σε αποστολή αναχαίτισης εχθρικών αεροπορικών απειλών.
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία, η απώλεια του αεροσκάφους οφείλεται σε τεχνική δυσλειτουργία και όχι σε εχθρική ενέργεια. Ο πιλότος, αντιδρώντας άμεσα, κατεύθυνε το αεροσκάφος μακριά από κατοικημένη περιοχή και εκτοξεύτηκε επιτυχώς. Η ομάδα έρευνας και διάσωσης εντόπισε και μετέφερε τον πιλότο σε ασφαλές σημείο, με την υγεία του να κρίνεται ικανοποιητική. Έχει συσταθεί επιτροπή για τη διερεύνηση των αιτιών του συμβάντος.
Κατά τη διάρκεια της αποστολής, ο πιλότος του F-16 είχε εμπλακεί σε επιχείρηση αναχαίτισης και καταστροφής εχθρικών αεροπορικών στόχων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων cruise και loitering munitions (καμικάζι drones). Σύμφωνα με την ανακοίνωση, είχε καταρρίψει τρεις στόχους και βρισκόταν σε διαδικασία εμπλοκής με τέταρτο, χρησιμοποιώντας το πυροβόλο του αεροσκάφους.
Η εμπλοκή με τέτοιους στόχους δεν είναι απλή υπόθεση. Η αναχαίτιση πυραύλων cruise και loitering munitions απαιτεί υψηλή ακρίβεια, ταχύτητα και συντονισμό, καθώς οι στόχοι αυτοί είναι συχνά χαμηλού ύψους, ευέλικτοι και δύσκολο να εντοπιστούν. Επιπλέον, η καταστροφή τους ενέχει κινδύνους για το ίδιο το αεροσκάφος, καθώς τα συντρίμμια από την έκρηξη ή την πρόσκρουση μπορεί να προκαλέσουν ζημιές, ιδιαίτερα σε κοντινές αποστάσεις. Η χρήση του πυροβόλου υποδηλώνει ότι η εμπλοκή γινόταν σε μικρή απόσταση, αυξάνοντας εκθετικά τον κίνδυνο από συντρίμμια ή δευτερογενείς εκρήξεις.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, το αεροσκάφος υπέστη τεχνική δυσλειτουργία, η οποία κατέστησε τον έλεγχό του αδύνατο. Η ακριβής φύση της βλάβης δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί, καθώς η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο πιλότος, με ψυχραιμία, κατεύθυνε το αεροσκάφος μακριά από κατοικημένες περιοχές, αποτρέποντας πιθανές απώλειες αμάχων ή ζημιές σε υποδομές. Στη συνέχεια, έκανε χρήση του εκτινασσόμενου καθίσματος επιτυχώς, προσγειώθηκε με ασφάλεια και εντοπίστηκε άμεσα από την ομάδα έρευνας και διάσωσης. Η ανακοίνωση της Ουκρανικής Αεροπορίας επιβεβαιώνει ότι ο πιλότος βρίσκεται σε καλή κατάσταση και δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο για τη ζωή του.
Η καταδίωξη και καταστροφή πυραύλων cruise και loitering munitions αποτελεί μια από τις πιο απαιτητικές αποστολές για τους πιλότους των ουκρανικών μαχητικών αεροσκαφών. Οι πύραυλοι cruise πετούν σε χαμηλό ύψος, ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους, γεγονός που τους καθιστά δύσκολους στόχους για ραντάρ και οπτικά συστήματα εντοπισμού.
Τα loitering munitions, από την άλλη, είναι σχεδιασμένα να περιφέρονται πάνω από μια περιοχή πριν πλήξουν τον στόχο τους, προσθέτοντας την πρόκληση της απρόβλεπτης κίνησης, ενώ την ίδια στιγμή πετούν πολύ αργά, στα όρια της απώλειας στήριξης του μαχητικού (αν επιχειρηθεί κατάρριψη με πυροβόλο). Η εμπλοκή με αυτούς τους στόχους απαιτεί από τον πιλότο να πετά με πολύ χαμηλή ταχύτητα, σε χαμηλό ύψος ή σε κοντινή απόσταση, αυξάνοντας την έκθεση σε κινδύνους όπως τα συντρίμμια από την καταστροφή του στόχου.
Στην περίπτωση του F-16, δεν υπάρχουν αναφορές ακόμη πως η βλάβη προκλήθηκε από συντρίμμια, αλλά η φύση της αποστολής υπογραμμίζει τη συνθετότητα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πιλότοι σε τέτοιες επιχειρήσεις. Από την ένταξη των F-16 στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, έχουν καταγραφεί απώλειες αυτού του τύπου αεροσκάφους.
Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, τουλάχιστον δύο ακόμη F-16 έχουν χαθεί από την έναρξη της χρήσης τους. Το πρώτο περιστατικό συνέβη τον Αύγουστο του 2024, όταν ένα F-16 συνετρίβη κατά τη διάρκεια αποστολής αναχαίτισης, με αποτέλεσμα την απώλεια του πιλότου. Τα αίτια της συντριβής αποδόθηκαν σε συνδυασμό τεχνικής βλάβης και πιθανής εχθρικής δράσης, αν και η έρευνα δεν κατέληξε σε οριστικά συμπεράσματα. Το δεύτερο περιστατικό σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 2024, όταν ένα άλλο F-16 χάθηκε κατά τη διάρκεια νυχτερινής αποστολής. Σε αυτή την περίπτωση, ο πιλότος εκτοξεύτηκε επιτυχώς και διασώθηκε, ενώ η απώλεια αποδόθηκε σε μηχανική βλάβη.
Οι απώλειες αυτές υπογραμμίζουν τις προκλήσεις που συνδέονται με τη λειτουργία των F-16 σε συνθήκες πολέμου. Παρά την αξιοπιστία του αεροσκάφους, οι έντονες επιχειρησιακές απαιτήσεις, η περιορισμένη διαθεσιμότητα ανταλλακτικών και η πίεση για συνεχή συντήρηση αυξάνουν την πιθανότητα τεχνικών προβλημάτων. Επιπλέον, η ένταξη των F-16 σε ένα υφιστάμενο σύστημα αεροπορικών επιχειρήσεων, με περιορισμένους πόρους και υποδομές, προσθέτει περαιτέρω πολυπλοκότητα.
Η Ουκρανική Αεροπορία όπως γράψαμε και παραπάνω, έχει συστήσει επιτροπή για τη διερεύνηση της τεχνικής δυσλειτουργίας που οδήγησε στην απώλεια του F-16. Η έρευνα θα εξετάσει δεδομένα από το αεροσκάφος, συμπεριλαμβανομένων των τηλεμετρικών πληροφοριών και των αρχείων συντήρησης, για να προσδιορίσει τα αίτια της βλάβης. Οι τεχνικές δυσλειτουργίες μπορεί να προκύψουν από φθορά εξαρτημάτων, σφάλματα συντήρησης ή εξωτερικούς παράγοντες. Η κατανόηση των αιτιών είναι κρίσιμη για την πρόληψη παρόμοιων περιστατικών. Η απώλεια του F-16 αποτελεί πλήγμα για την Ουκρανική Αεροπορία, δεδομένου του περιορισμένου αριθμού αυτών των αεροσκαφών. Ωστόσο, η διάσωση του πιλότου διατηρεί το πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο.
