Με μια Τουρκία να δέχεται χτυπήματα σχεδόν από κάθε κατεύθυνση δίχως να μπορεί να αμυνθεί διότι οι τωρινοί “σύμμαχοι” απλούστατα δεν θέλουν και το κυριότερο, δεν μπορούν να “βάλουν πλάτη”, αλλά και έναν λαό που σίγουρα βιώνει μια ανασφάλεια και αρχίζει να αμφισβητεί τους κυβερνώντες του, η Ελλάδα θα πρέπει να προσέξει να μην αποτελέσει το “εξιλαστήριο θύμα” ενός καθεστώτος που αργά ή (πιθανότερα) γρήγορα θα αναγκαστεί να “εξάγει” τη δυσαρέσκεια εις βάρος του πιο αδύναμου (εξωτερικού) κρίκου.
Η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας χειροτερεύει συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Η πολιτική Ερντογάν, εξωτερική αλλά ΚΑΙ οικονομική φέρνει αργά αλλά σταθερά την Τουρκία προ των πυλών της -εκ νέου- οικονομικής κατάρρευσης. Ο πακτωλός των καταριανών χρημάτων, και οι επενδύσεις των ευρωπαϊκών χωρών έφεραν την χώρα σε μια κατάσταση άνευ προηγουμένου ανάπτυξης. Ειδικά η Ευρώπη επένδυσε αφειδώς στην Τουρκία, επενδύοντας στην ειδική εμπορική σχέση ΕΕ-Τουρκίας, στο χαμηλό εργατικό κόστος αλλά και το φιλικό περιβάλλον προς επενδύσεις, αλλά αγνόησαν πως η Τουρκία έχει ένα πολίτευμα που απλά προσομοιάζει με δημοκρατία, έχει στρατό κατοχής σε δυο γειτονικές χώρες, βομβαρδίζει μια τρίτη, απειλεί με πόλεμο μια τέταρτη, ενώ το καθεστώς της μετατρέπεται αργά αλλά σταθερά σε θεοκρατικό.
Η οικονομική πορεία της Τουρκίας είναι αυτή που έχουν όλα τα ανελεύθερα καθεστώτα με υποτυπώδη δημοκρατία, με μια “κλίκα” ανθρώπων να ελέγχουν τα πάντα και οι μπίζνες να περνούν από το προεδρικό μέγαρο. Οι οικονομίες αυτές οδηγούνται πάντα στον μαρασμό και την καταστροφή, καθώς η άνθηση της οικονομίας κάθε χώρας απαιτεί φιλελευθερισμό (όχι τον ελληνικό, τον αμερικανικό/ευρωπαϊκό). Η Τουρκία κάνει ότι και η Ρωσία, πείθει κάποιους πως έχει “δημοκρατία” αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει απόλυτη ολιγαρχία. Απλά χώρες όπως η Ρωσία έχουν ανεξάντλητους φυσικούς πόρους, η Τουρκία είχε απλά για πολλά χρόνια αρκετές άμεσες και έμμεσες επενδύσεις από χώρες του Κόλπου και ευρωπαϊκές τράπεζες.
Αυτά όμως δείχνουν να μην κρατούν. Ο Ερντογάν έχει καταφέρει να φυλακίσει ή να διώξει πολλούς “αντιφρονούντες” επιχειρηματίες με το αιτιολογικό της συνεργασίας με τον Γκιουλέν. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα οι άνθρωποι αυτοί να μην ήταν τόσο “γαλαντώμοι” με το ταμείο του Ερντογάν. Δεν το γνωρίζουμε, αλλά η κατάσταση μετά το πραξικόπημα έχει πάρει την κατιούσα. Η εξαρτημένη δικαιοσύνη του Ερντογάν δρα σαν μακρύ χέρι της απόλυτης εξουσίας του.
Η κατάσταση στην οικονομία χειροτερεύει. Ο μέσος Τούρκος δεν μπορεί πλέον να αγοράσει εισαγόμενα προϊόντα, και βρίσκει τα προς το ζειν στην ντόπια αγορά. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί, καθώς το βιοτικό του επίπεδο έχει αλλάξει (υποβαθμιστεί) δραματικά την τελευταία 5ετία. Η ανάπτυξη της οικονομίας συνεχίζεται, αλλά ο τουρκικός λαός περνά χειρότερα κάθε νέο χρόνο από τον προηγούμενο.
Μέχρι τώρα ο Ερντογάν έλεγε πως “σας αρέσω δεν σας αρέσω, μαζί μου περνάτε καλύτερα”. Πλέον αυτό δεν ισχύει. Αυτός είναι και ο λόγος που έχει φροντίσει να αλλάξει την ατζέντα, από ωφελιμιστική σε εθνικιστική. Τώρα πια λέει “μπορεί να μην περνάτε καλά, αλλά είμαστε εθνικά υπερήφανοι”. Πράγματι, ο τουρκικός εθνικισμός έχει χτυπήσει κόκκινο. Η πετυχημένη εισβολή στο Αφρίν, μετά τις αποτυχίες λίγους μήνες πριν έχει γεμίσει περηφάνεια τους Τούρκους. Έτσι ξεχνούν τις ελλείψεις σε βασικά αγαθά, τα οποία υπάρχουν μεν στην αγορά, απλά δεν μπορούν να τα αγοράσουν.
Μια αντίστοιχη κατάσταση υπήρχε και στα τέλη της δεκαετίας του ’70 στην Αργεντινή. Η στρατιωτική χούντα, η οποία είχε εξαφανίσει χιλιάδες ανθρώπους, αντιμετώπιζει μια κρίση στην οικονομία η οποία ήταν μη αναστρέψιμη. Η ανάληψη της ηγεσίας από τον στρατηγό Γκαλτιέρι στο τέλος του 1981, έφερε και τον Ναύαρχο Ανάγια στην εξουσία. Ο τελευταίος ήταν αυτός που προέτρεψε την στρατιωτική χούντα να εισβάλει στα Φωλκλαντς.
Χωρίς να θέλουμε να κουράσουμε, οι αιτιάσεις των Αργεντινών ήταν όμοιες με αυτές των Τούρκων σε σχέση με κάποια νησιά του Αιγαίου. Είναι “κοντά σε εμάς”, “ανήκουν σε εμάς”, “είναι δικά μας” με διάφορες επιστημονικοφανείς μπαρουφολογίες, αλλά κανείς δεν τους πίστευε. Φυσικά εισέβαλλαν. Τις λίγες μέρες που τα Φωλκλαντς άνηκαν στην Αργεντινή, ο μέσος Αργεντίνος έκανε τον Γκαλτιέρι “Θεό” και τον Ανάγια “ημίθεο”. Κανείς δεν ενδιαφερόταν για το ψωμί και την τιμή του. Όλοι ήταν αγκαλιά με ένα ραδιοφωνάκι ή κατά εκατοντάδες κοντά στις ελάχιστες τηλεοράσεις.
Με αυτό τον τρόπο, η χούντα της Αργεντινής συσπείρωσε γύρω της τον λαό, με ένα εξόχως εθνικιστικό θέμα, με έναν πόλεμο. Όταν μάλιστα άρχισαν να φτάνουν και οι ειδήσεις για τις βυθίσεις των πλοίων της βρετανικής αρμάδας, οι Αργεντινοί δεν ενδιαφέρονταν για τίποτα άλλο στον κόσμο.
Η ανησυχία μας είναι πως μια λύση για την Τουρκία, είναι η εξαγωγή της εσωτερικής κρίσης. Ο Ερντογάν έχει επενδύσει πάρα πολλά στις Ένοπλες Δυνάμεις. Φυσικά δεν έχει καταφέρει να φτάσει σε ένα επίπεδο που να πιστεύει κανείς πως οι τουρκικές ΕΔ μπορούν να νικήσουν την Ελλάδα σε Αιγαίο και Έβρο. Αλλά το πρόβλημά μας είναι, πως αν η Τουρκία καταρρεύσει οικονομικά, δεν θα ολοκληρώσει το εξοπλιστικό της πρόγραμμα! Μα καλά θα ρωτήσει κάποιος, είναι αυτό πρόβλημα;
Προσοχή εδώ στον συλλογισμό μας. Αν είμαστε σωστοί, η τωρινή εικόνα των Τουρκικών Ένοπλων Δυνάμεων είναι η ανώτερη που θα έχει φτάσει η Τουρκία τώρα αλλά και τα επόμενα χρόνια. Ένα τυπικό ή άτυπο αμερικανικό εμπάργκο θα απαξιώσει τον αμερικανικής κατασκευής οπλισμό. Σε λίγο πάνω από το 50% του εξοπλισμού θα έχει προβλήματα υποστήριξης. Αν λοιπόν η Τουρκία έχει αποφασίσει να κάνει ένα βήμα προς την τρέλα, θα την κάνει τώρα, όσο οι Ένοπλες Δυνάμεις της έχουν την μέγιστη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα. Αν την κάνει αύριο τότε τίποτα δεν είναι σίγουρο.
Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος, η Τουρκία να κάνει ένα απονενοημένο βήμα προς το κενό. Όπως έκανε και ο Γκαλτιέρι το 1982. Φυσικά η κατάληξη του Γκαλτιέρι και της εισβολής στα Φωλκλαντς είναι γνωστή. Σε όλους. Η χούντα της Αργεντινής κατέπεσε με εκκωφαντικό θόρυβο και πολλούς νεκρούς. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει μια Θάτσερ. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία.
