Όλα δείχνουν πως η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ θα είναι συγκλονιστική. Τι τύπου “κλονισμός” βέβαια (από το απόλυτα γελοίο έως το απόλυτα τραγικό) θα κάνουμε υπομονή να δούμε. Τις τελευταίες ώρες πάντως, ο επερχόμενος Πρόεδρος υπαινίχθηκε έως και απείλησε, πως οι ΗΠΑ θα ζητήσουν πίσω την… Διώρυγα του Παναμά, ενώ θέλει και τη Γροιλανδία!
Η πρώτη προειδοποίηση ήρθε χθες με δηλώσεις του, τόσο σε social media, όσο και σε δημόσια ομιλία του, ότι οι χρεώσεις που κάνει η Διώρυγα του Παναμά στα διερχόμενα σκάφη, εμπορικά και πολεμικά των ΗΠΑ είναι “αστείες και πολύ άδικες”, οπότε γνωρίζοντας πως η “…Διώρυγα παραχωρήθηκε στον Παναμά από την γενναιοδωρία των ΗΠΑ – μια πολύ ανόητη γενναιοδωρία- αυτή η εκμετάλλευση της χώρας μας θα σταματήσει αμέσως…. αλλιώς θα απαιτήσουμε να επιστραφεί η Διώρυγα στις ΗΠΑ, πλήρως και χωρίς αντιρρήσεις”.
Το πρόσφατο ιστορικό της Διώρυγας έχει ως νομική βάση τις διμερείς συμφωνίες ΗΠΑ – Παναμά του 1977, τις λεγόμενες “Torrijos–Carter”, όπου καθορίστηκε πως η διαχείριση και η ιδιοκτησία του έργου περνά στη χώρα του Παναμά, ενώ μέχρι τότε ήταν υπό αμερικανικό έλεγχο, ενώ επίσης καθορίστηκε πως παραμένει το καθεστώς ουδετερότητας της Διώρυγας, δηλαδή ανοιχτό σε κάθε θαλάσσια κυκλοφορία, δίνοντας παράλληλα στις ΗΠΑ κάποια προνόμια στη χρήση της.
Οι συμφωνίες Torrijos–Carter είναι κατοχυρωμένες στο διεθνές δίκαιο, εγκρίθηκαν με δημοψήφισμα στον Παναμά και επικυρώθηκαν από την αμερικανική Γερουσία το 1978, ενώ ως θεματοφύλακας της ορίστηκε ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών. Και βέβαια η τελική συμφωνία δεν έχει χρόνο λήξης.
Στην ουσία λοιπόν ο Τραμπ υπαινίχθηκε πως “αν δεν κατεβάσετε τις τιμές διέλευσης στα πλοία μας, θα ασκήσουμε την ισχύ μας, σε παραβίαση των συμφωνιών και θα καταλάβουμε τη Διώρυγα”, με απλά λόγια μια ευθεία και εξωφρενική παραβίαση της νομιμότητας.
Σαν να μην έφθαναν αυτά, εντός της ίδιας μέρας (χθες) ανακοινώνοντας τον νέο πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Δανία, τον Ken Howery, ο Τραμπ σχολίασε πως “για λόγους εθνικής ασφαλείας και παγκόσμιας ελευθερίας, οι ΗΠΑ εκτιμούν πως η ιδιοκτησία και ο έλεγχος της Γροιλανδίας είναι μια απόλυτη αναγκαιότητα”!
Και εδώ έχουμε μια απίστευτη διατύπωση, καθώς η Γροιλανδία έχει ένα ειδικό αυτόνομο καθεστώς εντός δανικής κυριαρχίας, και μέσω Δανίας συμμετέχει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και στο ΝΑΤΟ. Στο κρίσιμο γεωγραφικό της σημείο, οι ΗΠΑ διατηρούν την αεροπορική/ναυτική βάση Pituffik (η παλαιά βάση Thule), η οποία είναι σημαντικό μέρος του δικτύου τους έγκαιρης προειδοποίησης για επερχόμενη επίθεση διηπειρωτικών πυραύλων, με εγκατεστημένο εκεί ραντάρ AN/FPS-120. Μέχρι σήμερα η συνεργασία ΗΠΑ-Δανίας στη Γροιλανδία ήταν άριστη και οι ΗΠΑ έχουν κάθε διευκόλυνση και παραχώρηση που επιθυμούν, καθώς άλλωστε και η Δανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και με ισχυρό δεσμό με τις ΗΠΑ. Κι όμως, παρόλα αυτά, η αντίληψη Τραμπ “απαιτεί” και κυριαρχία στο τεράστιο αυτό, αλλά σχεδόν έρημο νησί (μόλις 56.000 κάτοικοι).
Στην πρώτη του θητεία, το 2019 ο Τραμπ είχε κάνει και δημόσια νύξη να “αγοράσουν οι ΗΠΑ τη Γροιλανδία”, κάτι που απέρριψε φυσικά η δανική κυβέρνηση και τότε θεωρήθηκε και κάπως ως αστειότητα. Στις χθεσινές δηλώσεις είχαμε βέβαια αντιδράσεις, ο Πρόεδρος του Παναμά José Raúl Mulino, είπε πως “η Διώρυγα μας ανήκει, κάθε τετραγωνικό της μέτρο, και θα παραμείνει έτσι”. Ενώ ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Mute Egede δήλωσε πως “η χώρα μας δεν είναι προς πώληση, δεν θα είναι ποτέ προς πώληση”. Αναμένεται και παρόμοια δήλωση από τη Δανία. Και όλα αυτά πριν καν αναλάβει ο Τραμπ εξουσία…
