Γράφει ο Ηρακλής Μαρδύρης
Μια θανατηφόρα πανδημία μαίνεται σε όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια έχουν μολυνθεί και πεθαίνουν. Ξαφνικά ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ χτυπήθηκε από τον ιό. Το έτος ήταν το 1919. Ο Woodrow Wilson είχε χτυπηθεί από την ισπανική γρίπη στο Παρίσι, όπου αυτός και άλλοι ηγέτες διαπραγματεύονταν το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη. Δημόσια, ο Λευκός Οίκος υποβάθμισε την ασθένεια ως απλό κρυολόγημα. Στην πραγματικότητα, ο Γουίλσον ήταν «βίαια άρρωστος» με γρίπη, έγραψε ο γιατρός του ιδιωτικά. «Η [μόλυνση] του ήταν αρκετά σοβαρή», δήλωσε ο David Petriello, ιστορικός. «Αυτό τον επηρέασε δραματικά κατά τη διάρκεια του συνεδρίου των Βερσαλλιών»
Εκατό χρόνια αργότερα, η ηχώ της εμπειρίας του Wilson επέστρεψε καθώς ο Donald Trump μολύνθηκε με κορωνοϊό.
Τι συμβαίνει εάν ένας υποψήφιος πρέπει να αποχωρήσει από τις προεδρικές εκλογές; Ο Trump είναι ο τελευταίος σε μια μακρά σειρά Αμερικανών προέδρων που υπέφεραν από προβλήματα υγείας. Η ιστορία μας διδάσκει ότι παρόμοια προβλήματα υγείας Αμερικανών προέδρων καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό από έντονη μυστικότητα (και όχι μόνο Αμερικανών, ο Μιτεράν για παράδειγμα έκρυβε για πολλά χρόνια το πρόβλημα καρκίνου που αντιμετώπιζε).
Ο Wilson αργότερα το 1919 θα υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο που τον παρέλυσε εν μέρει και τον άφησε ανίκανο να εκτελέσει τα καθήκοντα του προέδρου χωρίς τη βοήθεια της δεύτερης συζύγου του Έντιθ. «Η σύζυγός του ήταν ουσιαστικά διευθυντής του Λευκού Οίκου», είπε ο κ. Petriello. Η επιτακτική ανάγκη για μυστικότητα περιλαμβάνει την άρνηση της αλήθειας ακόμη και όταν αποκαλύφθηκε, όπως το 1893 όταν ο Grover Cleveland είχε χειρουργική επέμβαση για να αφαιρέσει έναν καρκινικό όγκο στο στόμα του. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε σε ένα γιοτ ενός φίλου στα ανοικτά της Νέας Υόρκης, χωρίς να το γνωρίζει ούτε ο αντιπρόεδρος. Η επίσημη ιστορία περιστράφηκε γύρω από μια οδοντιατρική χειρουργική επέμβαση λόγω πονόδοντου. Ένας δημοσιογράφος, ο EJ Edwards, δημοσίευσε το τι πραγματικά συνέβη. Ο Edwards δυσφημίστηκε και η άρνηση του προέδρου έγινε ευρέως πιστευτή. Μόνο χρόνια αργότερα, το 1917 μετά το θάνατο του Cleveland, ένας από τους γιατρούς του θα παραδεχόταν ότι ο Edwards είχε δίκιο.
Ο γιατρός του Προέδρου, δεν είναι υποχρεωμένος να πει στο αμερικανικό κοινό τι συμβαίνει. Είναι υποχρεωμένος να σέβεται τις επιθυμίες του ασθενούς. Το ερώτημα ποιος έχει τον έλεγχο της κυβέρνησης των ΗΠΑ εάν ο πρόεδρος δεν είναι σε θέσει να ασκήσει τα καθήκοντα του δεν επιλύθηκε οριστικά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν η 25η τροπολογία διευκρίνισε ότι ο αντιπρόεδρος αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση. Στις δύο περιπτώσεις που ο George W Bush έκανε κολονοσκόπηση ενώ ήταν στο αξίωμα, μετέφερε επίσημα την εξουσία στον αντιπρόεδρό του, Dick Cheney, για όσο δεν θα ήταν διαθέσιμος. Και τις δύο φορές το κοινό ενημερώθηκε εκ των προτέρων.
Η σύγχρονη εποχή σχετικής διαφάνειας σχετικά με την υγεία ενός προέδρου έχει την προέλευσή της στον Dwight Eisenhower, ο οποίος υπέστη καρδιακή προσβολή το 1955 ενώ ήταν πρόεδρος. Αφού η διοίκηση αρχικά παραπλάνησε τους δημοσιογράφους σχετικά με το τι συνέβη λέγοντας ότι ήταν μια στομαχική διαταραχή, άλλαξε πορεία παρέχοντας μια σειρά αναλυτικών πληροφοριών σχετικά με την κατάστασή του.
Μια δεκαετία νωρίτερα, ο Franklin Roosevelt είχε πεθάνει από εγκεφαλική αιμορραγία λίγο μετά την εκλογή του για τέταρτη θητεία – ήταν ο πιο πρόσφατος εν ενεργεία πρόεδρος που πέθανε. Ο Roosevelt χρειάστηκε τη χρήση αναπηρικής καρέκλας στα 30 του λόγω πολιομυελίτιδας, αν και προσπάθησε να το κρύψει. «Έκανε πολλά για να καλύψει την ασθένειά του από το κοινό», δήλωσε ο Louis Picone, συγγραφέας του The President is Dead. «Θα είχε ανθρώπους να στέκονται ακριβώς δίπλα του να τον στηρίζουν». Η υγεία του Roosevelt ως πρόεδρος θα επιδεινωθεί δραματικά καθώς έπασχε και από καρδιακές παθήσεις. Όταν έκανε τον αγώνα για επανεκλογή το 1944, ένας γιατρός που τον εξέτασε κατέγραψε σε ένα σημείωμα ότι ο Roosevelt δεν θα έβλεπε την τέταρτη θητεία του. Το υπόμνημα δεν θα δημοσιευόταν μέχρι τον επόμενο αιώνα.
Ο John F. Kennedy παρά τη νεανική και αθλητική εικόνα που προέβαλε, στην πραγματικότητα ήταν ασθενικός και υπέφερε από χρόνιους, δια βίου, πόνους από διάφορα θέματα, όπως πεπτικά προβλήματα, σοβαρές αλλεργίες, τραυματισμό στην πλάτη και μια κατάσταση που ονομάζεται νόσος του Addison. Κράτησε αυτά τα προβλήματα μυστικά για να μη φανεί αδύναμος ή ανίκανος να υπηρετήσει ως πρόεδρος.
Ο Ronald Reagan ανακοίνωσε ότι είχε διαγνωστεί με νόσο του Αλτσχάιμερ έξι χρόνια μετά το τέλος της δεύτερης θητείας του, αλλά ο γιος του, Ron Reagan, έχει δηλώσει ότι πιστεύει πως ο πατέρας του μπορεί να έχει δείξει πρώιμα σημάδια της νόσου ενώ ήταν ακόμη στο Οβάλ γραφείο. Ωστόσο, ο αδελφός του, Michael Reagan, διαφώνησε με αυτή τη θεωρία και τον κατηγόρησε ότι απλά ήθελε να πουλήσει αντίγραφα του νέου του βιβλίου. Οι φήμες για άνοια είχαν πληγώσει την πρώτη εκστρατεία του Reagan, αν και υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν οποιαδήποτε θεωρία.
Τώρα, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές η κυβέρνηση Trump εξέδωσε αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση του προέδρου. Ο Trump, σε ηλικία 74 ετών, θεωρείται παχύσαρκος, και διατρέχει υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές που οφείλονται στη μόλυνση από κορωνοϊό.
Τι θα γίνει σε περίπτωση που η υγεία του Trump επιδεινωθεί και πεθάνει (το ίδιο ισχύει και για τον Biden φυσικά, ο οποίος έχει και αυτός τα χρονάκια του);
Η ειρηνική, ομαλή μεταφορά εξουσίας είναι ένα καθοριστικό γνώρισμα μιας λειτουργικής δημοκρατίας, αλλά ο θάνατος ενός υποψηφίου θα είναι μια αναταραχή σε αυτή τη διαδικασία. Έχει συμβεί μια φορά πριν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1872. Τότε ο Horace Greeley εντάχθηκε σε μια ομάδα Ρεπουμπλικανών αντιφρονούντων που ήταν εναντίον της επανεκλογής του τότε Προέδρου Ulysses S. Grant και ίδρυσαν το Φιλελεύθερο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Το κόμμα έχρισε τον Greeley για υποψήφιο πρόεδρο.
Ο Greeley κέρδισε περισσότερο από το 40% των ψήφων, αλλά πριν συγκληθεί το Electoral College, ο Greeley πέθανε. Οι περισσότεροι εκλέκτορες ψήφισαν τελικά δευτερεύοντες υποψηφίους, αν και τρεις ψήφισαν τον συγχωρεμένο… Όταν τα ψηφοδέλτια πήγαν στο Κογκρέσο, οι νομοθέτες πέρασαν ένα νόμο που κήρυξε τις ψήφους στον Greeley άκυρες και πιστοποίησαν τη νίκη για την Grant. Στο τέλος, ο Grant επανεκλέχθηκε με 286 εκλογικές ψήφους.
Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι οι συνέπειες του θανάτου ενός υποψηφίου εξαρτώνται κυρίως από το πότε συμβαίνει. Και σε ορισμένα στάδια της εκλογικής διαδικασίας, δεν είναι σαφές τι θα συμβεί.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που ο λαός δεν εκλέγει κατευθείαν τον πρόεδρο. Οι ψηφοφόροι των ΗΠΑ εκλέγουν τα μέλη του Electoral College και τα μέλη του Electoral College εκλέγουν τον πρόεδρο.
H διαδικασία προεδρικών εκλογών έχει ως εξής: Ο λαός ψηφίζει, μετά ψηφίζουν οι εκλέκτορες μέλη του Electoral College, και το Κογκρέσο εγκρίνει το αποτέλεσμα. Κατόπιν ο νέος πρόεδρος ορκίζεται στο αξίωμα.
Εάν ένας υποψήφιος πεθάνει πριν από τις γενικές εκλογές, αλλά αφού εξασφαλίσει τον χρίσμα του κόμματός του, τότε η λύση είναι σχετικά απλή: το κόμμα του αποθανόντος υποψηφίου επιλέγει έναν αντικαταστάτη (ο οποίος μπορεί ή όχι να είναι ο υποψήφιος αντιπρόεδρος) και αυτός ο αντικαταστάτης κατεβαίνει στις εκλογές. Τόσο το Ρεπουμπλικανικό όσο και το Δημοκρατικό κόμμα έχουν κανόνες για το πώς τα κόμματά τους θα καλύψουν την κενή θέση.
Εάν ένας υποψήφιος όμως πεθάνει μετά τις γενικές εκλογές, τότε γίνεται πιο περίπλοκο.
Εάν ένας υποψήφιος πεθάνει μεταξύ της λαϊκής ψηφοφορίας και της συνεδρίασης του Electoral College, τα κόμματα ακολουθούν την ίδια διαδικασία για να καλύψουν την κενή θέση. Εάν ο υποψήφιος έχει κερδίσει, εξακολουθεί να είναι ευθύνη του κόμματος να παράσχει έναν νέο υποψήφιο ώστε οι εκλέκτορες να τον ψηφίσουν στο αξίωμα.
Αλλά εδώ, οι πολιτικές συνέπειες είναι πιο σοβαρές, διότι ο λαός δεν ψηφίζει ξανά. Ο αναπληρωματικός υποψήφιος συμμετέχει μόνο στην ψηφοφορία του Electoral College και το πολιτικό τους κόμμα αναμένει από τους εκλέκτορες του να ψηφίσουν τον αναπληρωτή υποψήφιο.
Δεν υπάρχει ομοσπονδιακός νόμος που να λέει ότι οι εκλέκτορες πρέπει να ψηφίσουν τον νέο υποψήφιο. Θεωρητικά, εάν ο υποψήφιος στον οποίο υποσχέθηκαν τις ψήφους του πεθάνει και το κόμμα του δεν ορίσει έναν προτιμώμενο διάδοχο, οι εκλέκτορες θα μπορούσαν να ψηφίσουν τον υποψήφιο αντιπρόεδρο του κόμματος, έναν τρίτο υποψήφιο ή κάποιον άλλο. Οι νόμοι σε κάθε πολιτεία διαφέρουν ως προς αυτό το θέμα.
Τι γίνεται όμως αν ο president-elect πεθάνει – που σημαίνει ότι ο νικητής προεδρικός υποψήφιος πεθαίνει μετά τις εκλογές αλλά πριν από την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου;
Η 20η τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ (20th Amendment ) προβλέπει ότι εάν πεθάνει ο president-elect, ισχύουν οι κανόνες διαδοχής και ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος γίνεται ο εκλεγμένος πρόεδρος. Δυστυχώς, δεν είναι σαφές πότε στη διαδικασία των εκλογών ένας νικητής υποψήφιος γίνεται president-elect. Ο νικητής υποψήφιος αναλαμβάνει σίγουρα τον τίτλο president-elect μετά τις 6 Ιανουαρίου, όταν το Κογκρέσο θα μετρήσει επίσημα την ψηφοφορία του Electoral College και ανακοινώσει νικητή. Αλλά ένας νικητής προεδρικός υποψήφιος δεν πέθανε ποτέ πριν από την ορκωμοσία του, οπότε το Κογκρέσο δεν χρειάστηκε ποτέ να ορίσει president-elect.
Το 2020, ο λαός των ΗΠΑ θα ψηφίσει την Τρίτη, 3 Νοεμβρίου, οι ψηφοφορία του Electoral College θα γίνει στις 14 Δεκεμβρίου 2020, και το Κογκρέσο θα επικυρώσει τις ψήφους των εκλεκτόρων στις 6 Ιανουαρίου 2021. Ο νέος πρόεδρος και αντιπρόεδρος θα ορκιστούν στις 20 Ιανουαρίου 2021.
Εάν ο νικητής προεδρικός υποψήφιος πεθάνει μεταξύ 15 Δεκεμβρίου, και 6 Ιανουαρίου, το Κογκρέσο θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα μετρήσει τις ψήφους προς αυτόν. Εάν το Κογκρέσο επιλέξει να επικυρώσει τις ψήφους, οι νόμοι της διαδοχικής προεδρίας εκτελούνται και ο αντιπρόεδρος του νικητή υποψηφίου γίνεται president-elect και θα ορκιστεί πρόεδρος. Εάν, ωστόσο, το Κογκρέσο επιλέξει να μην επικυρώσει τις ψήφους, το ερώτημα θα είναι εάν ο ζωντανός υποψήφιος έχει την πλειοψηφία των συνολικών εκλογικών ψήφων. Εάν δεν το έχει, τότε η 12η τροπολογία αναφέρει ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων (House of Representatives) πρέπει να εκλέξει τον πρόεδρο μεταξύ των υποψηφίων με τις περισσότερες ψήφους. Αν είναι αγώνας μεταξύ δύο υποψηφίων, τότε απλά κερδίζει ο εν ζωή υποψήφιος. Δηλαδή βλέπουμε ότι το Κογκρέσο θα αποφασίσει ποιός θα είναι ο επόμενος πρόεδρος, ο αντιπρόεδρος του κόμματος που κέρδισε ή ο υποψήφιος πρόεδρος που είναι εν ζωή.
