Το σημερινό Out of The Box δεν θα προτείνει κάτι “διαφορετικό” ή αναπάντεχο, αλλά με κάτι που θα έπρεπε να έχει ήδη εφαρμοστεί. Αν και ο ΥΕΘΑ, Νίκος Δένδιας έχει ήδη αναφερθεί στην αναγκαιότητα για αξιόπιστες δορυφορικές επικοινωνίες στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, εντούτοις η απάντηση δεν είναι μόνο η εκτόξευση ελληνικών δορυφόρων επικοινωνιών, αλλά και η άμεση εφαρμογή λύσεων που ήδη λειτουργούν διεθνώς και με πολύ λογικό κόστος. Και μεγάλο παράδειγμα εδώ είναι το σύστημα δορυφορικής επικοινωνίας Starlink, από την εταιρεία SpaceX του Elon Musk.
Το οποίο αν και δημιουργήθηκε για πολιτική χρήση, έχει εισέλθει στον χώρο των στρατιωτικών εφαρμογών με αξιοσημείωτη επιτυχία, ιδιαίτερα μετά την εμπειρία της Ουκρανίας.
Το Starlink βασίζεται στην ανάπτυξη ενός “πλέγματος” από χιλιάδες μικρούς δορυφόρους που τοποθετούνται σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη (Low Earth Orbit – LEO). Αυτοί κινούνται σε ύψος μεταξύ 340 και 1.200 χιλιομέτρων, πολύ πιο κοντά στην επιφάνεια σε σύγκριση με τους γεωστατικούς δορυφόρους που βρίσκονται σε ύψος περίπου 36.000 χιλιομέτρων. Αυτή η μειώνει την καθυστέρηση (latency) αναμετάδοσης, κάτι κρίσιμο για εφαρμογές που απαιτούν πραγματικό χρόνο, όπως το online gaming, οι βιντεοκλήσεις και… προφανώς και οι στρατιωτικές επικοινωνίες και συνδέσεις.
Η κάλυψη και η αξιοπιστία του Starlink εξαρτώνται από τον αριθμό των δορυφόρων σε τροχιά. Σήμερα είναι σε υπηρεσία κάπου 6.500 αλλά η SpaceX έχει φιλοδοξίες να αναπτύξει 12.000, με πρόσφατες δηλώσεις να μιλούν για πιθανή αύξηση σε 42.000 ή και περισσότερους! Αυτή η μαζική ανάπτυξη θα εξασφαλίζει ότι θα υπάρχει πάντα ένα “νέφος” δορυφόρων πάνω από οποιοδήποτε σημείο της Γης, οπότε θα καλύπτεται και η απαίτηση για υψηλή ταχύτητα μετάδοσης αλλά και θα αντιμετωπίζεται η οποιαδήποτε δυσλειτουργία ενός δορυφόρου.
Κάθε δορυφόρος είναι εξαιρετικά ελαφρύς και σχεδιασμένος για μαζική παραγωγή, κάτι που μειώνει το κόστος εκτόξευσης και κατασκευής. Επίσης είναι εξοπλισμένοι με τεχνολογία laser για την μεταξύ τους επικοινωνία, μειώνοντας την ανάγκη για επίγειες κεραίες και επιτρέποντας ταχύτερη και πιο αποτελεσματική μεταφορά δεδομένων.
Οι τερματικοί σταθμοί (user terminals) των χρηστών του Starlink είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας επιτυχίας της τεχνολογίας. Φορητά, μικρού βάρους, αυτοματοποιημένα και εύκολα στην εγκατάσταση, απαιτούν μόνο μόνο απεριόριστη οπτική επαφή με τον ουρανό, ενώ λειτουργούν και με μπαταρίες. Και επιτρέπουν την άμεση ανάπτυξη από αστικά κέντρα μέχρι απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές ή ακόμα και σε κινούμενα οχήματα, πλοία και αεροπλάνα.
Ακόμη η SpaceX έχει αναπτύξει ειδικά διαστημικά οχήματα-φορείς, όπως το Falcon 9, το οποίο είναι ικανό για πολλαπλές εκτοξεύσεις λόγω της δυνατότητάς του για προσγείωση και επαναχρησιμοποίηση. Αυτή η προσέγγιση μειώνει δραματικά το κόστος ανά εκτόξευση, καθιστώντας την ανάπτυξη του δικτύου δορυφόρων του Starlink οικονομικά βιώσιμη.
Η διαχείριση της τροχιάς των δορυφόρων είναι ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο της τεχνολογίας του Starlink. Οι δορυφόροι πρέπει να κινούνται με τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγουν συγκρούσεις μεταξύ τους αλλά και με άλλα διαστημικά αντικείμενα, ενώ παράλληλα να διατηρούν τη σωστή θέση για να παρέχουν βέλτιστη κάλυψη. Η SpaceX έχει αναπτύξει προηγμένους αλγορίθμους και συστήματα παρακολούθησης για να εξασφαλίσει ότι αυτή η διαχείριση γίνεται με ακρίβεια.
Έτσι το Starlink υπόσχεται ταχύτητες ίντερνετ που μπορούν να κυμαίνονται από 50 Mbps έως και πάνω από 250 Mbps, με καθυστέρηση που μπορεί να είναι μόλις 20-40 ms, φέρνοντας το δορυφορικό ίντερνετ σε επίπεδα ανταγωνιστικά με τις επίγειες υπηρεσίες.
Η εμπειρία της Ουκρανίας
To σύστημα επίσης έδειξε και μεγάλη ανθεκτικότητα σε παρεμβολές. Παρά τις προσπάθειες της Ρωσίας να παρεμβαίνει στις δορυφορικές επικοινωνίες με συστήματα όπως το Tobol, το Starlink συνέχισε να λειτουργεί. Εκεί όμως που έκανε εμφανώς τη διαφορά, είναι η χρήση του για την καθοδήγηση UAV και USV. Η σταθερή σύνδεση, διευκόλυνε την χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV) για ανίχνευση, επιτήρηση, και επιθετικές ενέργειες αλλά και USV, ειδικά στις επιχειρήσεις κρούσης εναντίον ρωσικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
H εφαρμογή στην Ελλάδα
Η εισαγωγή του Starlink στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) θα μπορούσε να επιφέρει μια σειρά από στρατηγικά και λειτουργικά πλεονεκτήματα, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον όπως το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος, όπου η γεωγραφία και η απειλή επιβάλλουν ευελιξία, ταχύτητα και αξιοπιστία στις επικοινωνίες και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Το Starlink θα μπορούσε να προσφέρει μια αξιόπιστη επικοινωνιακή λύση για τις μονάδες στα νησιά του Αιγαίου. Οι ΕΕΔ συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία λόγω της απόστασης, των ορεινών όγκων, των πεπαλαιωμένων συστημάτων τους, όπως και ζητήματα παρεμβολών, είτε από πολιτικά δίκτυα, είτε από τις αναμενόμενες σχετικές εχθρικές δράσεις σε περίοδο κρίσης. Το δίκτυο Starlink, με τη δυνατότητα παροχής υψηλής ταχύτητας και χαμηλής καθυστέρησης, θα επιτρέψει στις δυνάμεις να διατηρούν συνεχή και ασφαλή επικοινωνία, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ταχεία αντίδραση και τον συντονισμό μεταξύ των μονάδων, σε κρίσιμα σενάρια αντίδρασης.
Τρίτον, το Starlink θα ενισχύσει την κυβερνοασφάλεια των ΕΕΔ. Με τη δυνατότητα να εξασφαλίζει ασφαλείς διαύλους επικοινωνίας, το δίκτυο θα μπορούσε να παρέχει κρυπτογραφημένες συνδέσεις, προστατεύοντας έτσι ευαίσθητες στρατιωτικές πληροφορίες.
Καθώς τα πλεονεκτήματα είναι σημαντικά, υπάρχουν και προκλήσεις (το λέμε ευγενικά) που πρέπει να αντιμετωπιστούν:
- Εξάρτηση από ξένο φορέα: Οι εμπορικές εταιρείες δορυφορικών επικοινωνιών, όπως η SpaceX, πρέπει να ελεγχθεί πόσο μπορεί να αξιοποιηθούν για κρίσιμες επικοινωνιακές υποδομές και σε θέματα εθνικής ασφαλείας. Οι ΕΕΔ θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν διαδικασίες και εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση διακοπής της υπηρεσίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την SpaceX. Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που ο ΥΕΘΑ μίλησε πρόσφατα για ελληνικές δορυφορικές επικοινωνίες.
- Κόστος: Παρά το χαμηλό κόστος ανά σύνδεση σε σύγκριση με παραδοσιακά δορυφορικά συστήματα, η μαζική εισαγωγή και συντήρηση μιας τέτοιας υπηρεσίας εξακολουθεί να απαιτεί σημαντική επένδυση. Η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά το κόστος εναντίον των οφελών.
- Τεχνική υποστήριξη: Η ενσωμάτωση μιας νέας τεχνολογίας απαιτεί κατάρτιση του προσωπικού και δημιουργία υποστήριξης τεχνικής υποδομής, και ειδικά σε πεδίο μάχης. Οπότε απαιτείται ένα καλά εκπαιδευμένο μόνιμο στελεχιακό δυναμικό που να έχει αναπτύξει όλες τις δυνατότητες αξιοποίησης μιας τέτοιας τεχνολογίας.
- Ανάπτυξη UAV και USV: Οι εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν μη επανδρωμένα οχήματα που βασίζονται στη σταθερή και αξιόπιστη επικοινωνία για διάφορες στρατιωτικές εφαρμογές, όπως επιτήρηση, ανίχνευση, και επιθετικές ενέργειες.
- Προηγμένες Εεφαρμογές επιτήρησης: Με τη χρήση των υψηλών ταχυτήτων της διασύνδεσης και του χαμηλού latency, μπορούν να αναπτυχθούν συστήματα παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο, π.χ. από διάσπαρτους αισθητήρες σε όλη την επικράτεια.
- Επικοινωνιακές λύσεις: Ανάπτυξη νέων συστημάτων επικοινωνίας για στρατιωτικές μονάδες, ειδικά για χρήση σε περιβάλλοντα όπου η παραδοσιακή υποδομή επικοινωνιών έχει αποτύχει ή καταστραφεί.
- Διεθνείς συνεργασίες: Νεοφυείς εταιρείες μπορούν να συνεργαστούν με την SpaceX για την εξατομίκευση των υπηρεσιών Starlink για εξειδικευμένες αμυντικές ανάγκες.
