„Kein Plan überlebt die erste Feindberührung.“(“Ουδέν σχέδιον επιβιώνει της πρώτης επαφής με τον εχθρό”).
(Στρατάρχης Helmuth Karl Bernhard Κόμης von Moltke, ο λεγόμενος Moltke ο πρεσβύτερος)
Ένα κλασικό πλέον, επαναλαμβανόμενο στη ζωή, στην ιστορία, στο λόγο και στην τέχνη μοτίβο αποτελεί ο αγώνας του γιού να ξεπλύνει, δια της αριστείας, το οικογενειακό όνομα από ένα πατρικό ατόπημα. Είναι σύνηθες σε όλους τους χώρους, αλλά ακόμη περισσότερο στην πολιτική και στις ένοπλες δυνάμεις. Δεν έχει σημασία το είδος του ατοπήματος: Μπορεί να ήταν έγκλημα (φόνος, προδοσία, απιστία), μπορεί να ήταν δειλία, μπορεί να ήταν αμαρτία με την απαντώμενη στην αρχαία τραγωδία αριστοτελική έννοια (= ένα στιγμιαίο ολίσθημα της λογικής και όχι κατ’ ανάγκην κάτι ηθικώς μεμπτό), μπορεί να ήταν απλή ατυχία ή ανυπαίτια πρόκληση δεινών, ή ακόμη απλώς το στίγμα της ήττας.
F-14 Tomcat: Πως γεννήθηκε μέσα από μια «εξέγερση των Ναυάρχων», μέρος Β’
Το φαινόμενο παροξύνεται από τους άγραφους κώδικες ορισμένων κοινωνικών χώρων (όπως οι ένοπλες δυνάμεις ή η ακαδημαϊκή κοινότητα), αλλά και από τον τυπικό – αναμφίβολα οικείο σε όλους εμάς τους άρρενες – ανταγωνισμό που αναπτύσσουμε με τους πατεράδες μας, την επιμονή να τους φθάσουμε και συνήθως να τους ξεπεράσουμε, η οποία ασφαλώς έχει γίνει αντικείμενο ερμηνείας από την ψυχανάλυση.
Στην οικεία (κατά τεκμήριο) σε όλους τους αναγνώστες ταινία “Top Gun”, εμβληματική ανάμνηση των εφηβικών χρόνων του γράφοντος, ο κεντρικός ήρως, ανθυποπλοίαρχος ιπτάμενος του Ναυτικού των ΗΠΑ Pete “Maverick” Mitchell, παλεύει με τους δαίμονές του: Όλοι γνωρίζουν ότι ο πεσών εν υπηρεσία στο Βιετνάμ πατέρας του, επίσης πιλότος μαχητικών του Ναυτικού, ήταν “μαύρο πρόβατο”, όλοι του χτυπούν κατάμουτρα ότι «Κακά τα ψέματα, το όνομα της οικογένειας σου δεν είναι και το καλύτερο στο Ναυτικό», όλοι τον αντιμετωπίζουν με αρνητική προκατάληψη, αλλά κανείς δεν γνωρίζει τα ανομολόγητα μυστικά της ιστορίας του πατρός, που έχουν άλλωστε υψηλή διαβάθμιση.
F-14 Tomcat: Πως γεννήθηκε μέσα από μια «εξέγερση των Ναυάρχων», μέρος Α’
Σε κάποιο στιγμιότυπο της ταινίας, όταν ο ήρως έχει πλέον συθέμελα κλονιστεί από το χαμό του RIO (αξιωματικού ραντάρ αναχαίτισης) κατά τη συντριβή του Tomcat του, για τον οποίο ψέγει τον εαυτό του ως χειριστή, εμφανίζεται οιονεί πατρική φιγούρα ανωτέρου αξιωματικού για να τον λυτρώσει: Του αποκαλύπτει ότι ο «γέρος του» δεν έκανε κάτι λάθος, βρέθηκε απλώς σε αερομαχία «από τη λάθος πλευρά των συνόρων», αερομαχία κόντρα σε πλήθος ανωτέρων αεροσκαφών του εχθρού, που έπρεπε να μείνει απόρρητη δια παντός για διπλωματικούς λόγους: Δεν δείλιασε, και έσωσε τα άλλα τρία αεροσκάφη του σχηματισμού του πριν πέσει … Η λυτρωτική «πατρική φιγούρα» ξέρει: Ήταν εκεί με τον «γέρο», στην απέλπιδα αερομαχία από τη «λάθος μεριά του χάρτη» …
Πράσινοι κουρσάροι στους ουρανούς της ΝΑ Ασίας: Το Vought Α-7D της USAF στη μάχη, μέρος γ΄
Υπήρξε όμως πράγματι μια τέτοια αερομαχία με εμπλοκή του Αμερικανικού Ναυτικού και με σκοτεινά, ανομολόγητα μυστικά; Κρύπτει μήπως ο μύθος «νουν αληθείας», όπως έγραφε ο μεγάλος Ανδρέας Κάλβος («Ωδή εις Σάμον»);
Βιετνάμ, Απρίλιος 1965. Η επιχείρηση “Rolling Thunder”, ο συστηματικός βομβαρδισμός του Βορείου Βιετνάμ από τις ΗΠΑ, έχει μόλις αρχίσει. Επέπρωτο να διαρκέσει 37 μήνες, και να αποτύχει να κάμψει τη βούληση του Βορρά να καταλάβει το Νότο της διχασμένης χώρας, προς επιβολή του μαρξιστικού – λενινιστικού μοντέλου κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης.
Πράσινοι κουρσάροι στους ουρανούς της ΝΑ Ασίας: Το Vought Α-7D της USAF στη μάχη, μέρος β΄
Στην επιχείρηση συμμετείχαν τόσο δυνάμεις της USAF από αεροδρόμια του Ν. Βιετνάμ και κυρίως της Ταϊλάνδης, όσο και αεροπλανοφόρα του US Navy που ναυλοχούσαν στον Κόλπο του Τονκίνου, μεταξύ της βιετναμικής ακτής και της μεγάλης κινεζικής Νήσου Χαϊνάν.
Η Hainan, προμαχώνας της Λαϊκής Δημοκρατίας στη Νότιο Σινική Θάλασσα, αβύθιστο αεροπλανοφόρο και έδρα μειζόνων ναυστάθμων και μεγάλων αεροπορικών βάσεων, ήταν και παραμένει ένα από τα στρατηγικότερα, πλέον στρατιωτικοποιημένα τμήματα της κινεζικής επικράτειας, αντίστοιχο της Florida και της Alaska για τις ΗΠΑ και του Kaliningrad και Murmansk για την ΕΣΣΔ / Ρωσία.
Η αμερικανική διοίκηση είχε χωρίσει, για σκοπούς σχεδιασμού των αποστολών, το Β. Βιετνάμ σε επτά περιοχές (Route Packages, RP), από Νότο προς Βορρά, από I ως VI a και VI b. Οι δύο τελευταίες αντιστοιχούσαν στις ζώνες πέριξ της πρωτεύουσας Hanoi και του λιμένος της Haiphong, και ήταν προφανώς οι καλύτερα προστατευόμενες και πλέον επικίνδυνες για τα αεροσκάφη των ΗΠΑ. Το ίδιο το Ανόι, αλλά και η Χαϊφόνγκ, ήταν για το μεγαλύτερο μέρος της Επιχείρησης Rolling Thunder απηγορευμένες ζώνες για τα αεροσκάφη των ΗΠΑ κατά διαταγή των αμερικανικών επιτελείων.
Πράσινοι κουρσάροι στους ουρανούς της ΝΑ Ασίας: Το Vought Α-7D της USAF στη μάχη, μέρος α΄
Το ίδιο συνέβαινε και με μια ζώνη της βορειοβιετναμικής επικράτειας εύρους 25 ναυτικών μιλίων από τα σύνορα του Β. Βιετνάμ με την Κίνα (Chinese buffer zone). Ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Robert S. McNamara, εμφορείτο από παθολογικό φόβο για την Κίνα («Το πλέον επικίνδυνο έθνος στον κόσμο!», συνήθιζε να την αποκαλεί), και έτρεμε ενδεχόμενη επανάληψη του Κορεατικού Σεναρίου του 1950: Τότε οι δυνάμεις του Ο.Η.Ε. υπό την ηγεσία των ΗΠΑ – έχοντας όχι μόνο αποκρούσει τη Βορειοκορεατική εισβολή του Ιουνίου 1950, αλλά και ολοκληρώσει την άλωση της Β. Κορέας, ευρισκόμενοι μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από το … Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας – ανετράπησαν από την κινεζική επέμβαση στον πόλεμο, με ανθρώπινα κύματα εκατοντάδων χιλιάδων ανδρών του Κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού να εμφυσούν άγριο τρόμο και απόλυτη απόγνωση στις καρδιές των Δυτικών, που ήλπιζαν να κάνουν Χριστούγεννα στο σπίτι.
Έπρεπε λοιπόν πάση θυσία να αποφευχθεί κάποιο λάθος, με τη μορφή μεθοριακού επεισοδίου, βομβαρδισμού κινεζικού στόχου εδάφους από πλοηγικό σφάλμα ή παραβίαση του κινεζικού εθνικού εναερίου χώρου, ώστε να αποσοβηθεί κλιμάκωση με είσοδο της Κίνας στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Το γεγονός αυτό καθιστούσε βέβαια ευχερέστατη την απολύτως ακώλυτη ροή στρατιωτικού υλικού (σοβιετικής και κινεζικής προελεύσεως) από την Κίνα προς το Β. Βιετνάμ, αφού υπήρχε η δυνατότητα μεταφόρτωσης, διασποράς και παραλλαγής του στην απρόσιτη για τα αεροσκάφη των ΗΠΑ μεθοριακή ζώνη.
Την 9η Απριλίου 1965, σχηματισμός τεσσάρων F-4B Phantom II της μοίρας μαχητικών VF-96 “Fighting Falcons” από το supercarrier USS Ranger, τρίτο πλοίο της κλάσεως Forrestal, είχε αναλάβει να εκτελέσει αποστολή BARCAP (Barrier Combat Air Patrol, περιπολίας φραγμού) σε υποστήριξη μιας αποστολής κρούσεως που είχε στόχο πλησίον του λιμένος της Haiphong. Η σύλληψη ήταν ότι η περιπολία, έχοντας ως σταθμό θέση μεταξύ του στόχου και της πλησιέστερης βάσεως βορειοβιετναμικών MiG, θα εμπόδιζε παρέμβαση των τελευταίων προς αναχαίτιση των αμερικανικών αεροσκαφών κρούσεως.
Το επικεφαλής Phantom είχε ως πλήρωμα τους Πλωτάρχη Fraser (μοίραρχο της VF-96) και Ανθυποπλοίαρχο Billingsley, με παραστάτη (wingman) το Phantom των Ανθυποπλοιάρχων Don Watkins & Hayes (χειριστή και RIO, αντίστοιχα). Του δευτέρου ζεύγους ηγούντο οι Ανθυποπλοίαρχος Murphy & Σημαιοφόρος Fegan, με παραστάτη το Phantom των Ανθυποπλοιάρχων Howie Watkins & Mueller.
Οπλισμός των τζετ ήταν δύο πύραυλοι μέσης εμβελείας ημιενεργού καθοδήγησης ραντάρ AIM-7D Sparrow III και δύο πύραυλοι μικρής εμβελείας αυτόνομης καθοδήγησης υπερύθρων ΑΙΜ-9Β Sidewinder (δηλαδή το ήμισυ του μεγίστου φορτίου αέρος – αέρος για τον τύπο), εκτός του αεροσκάφους των Murphy / Fegan, που έφερε 4 AIM-7D αλλά όχι Sidewinder.
Η αποστολή σημαδεύτηκε εξαρχής από αρρυθμίες: Οι Murphy / Fegan, αρχικώς προοριζόμενοι για παραστάτες του Fraser, έγιναν εξ ανάγκης επικεφαλής του δεύτερου ζεύγους αντί των Υποπλοιάρχου Greer / Ανθυποπλοιάρχου Bruning, όταν το Φάντομ των τελευταίων συνετρίβη κατά την απονήωση από αστοχία κινητήρος, με το πλήρωμα να διασώζεται από βέβαιο θάνατο κατά μυθιστορηματικό τρόπο. Συνεπεία αυτού, το δεύτερο ζεύγος κινήθηκε με εικοσάλεπτη καθυστέρηση, και 50 μίλια πίσω από το ζεύγος του επικεφαλής Fraser.
Το ατύχημα των Greer / Bruning αφετηρίασε μια ακολουθία γεγονότων, που επρόκειτο να καταλήξει σε τραγωδία. Τα δύο ζεύγη κινήθηκαν ως αυτοτελείς οντότητες και όχι ως σύνολο υπό ενιαία διοίκηση. Για ακαθορίστους λόγους, το δεύτερο ζεύγος επικοινωνούσε σε διαφορετική συχνότητα από το πρώτο, και είχε διαφορετικό ελεγκτή ραντάρ (προφανώς το πρώτο ζεύγος είχε ως ελεγκτή το καταδρομικό στον σταθμό PIRAZ και το δεύτερο το αεροπλανοφόρο του). Καταγράφεται πάντως και η εκδοχή (Hobson, σελ. 18) ότι το δεύτερο ζεύγος ήταν στην πραγματικότητα σκάντζα του πρώτου στον ίδιο σταθμό περιπολίας στο Β. Βιετνάμ, εκδοχή όμως που δεν επιβεβαιώνεται από την εμβριθέστερη έρευνα του O’ Connor (σελ. 21), ούτε υποστηρίζεται από άλλες πηγές.
Ο Terence M. (“Terry”) Murphy, 26 ετών, ορμώμενος από το Bronx της Νέας Υόρκης και απόφοιτος της Ναυτικής Ακαδημίας στην Αννάπολη (δεν είναι αυτονόητο προαπαιτούμενο για κάθε ιπτάμενο αξιωματικό του Ναυτικού, αλλά σίγουρα είναι το background με το μεγαλύτερο πρεστίζ και τις βέλτιστες προοπτικές ανέλιξης), είχε φήμη για την εξαίρετη τεχνική κατάρτιση, την πηγαία αίσθηση του χιούμορ και, κατά τη μαρτυρία του μοιράρχου του, το χαρακτηριστικό, έξοχο επιθετικό πνεύμα ενός πιλότου μαχητικών. Ο RIO του, 24χρονος σημαιοφόρος Fegan, επίσης από την Πολιτεία της Νέας Υόρκης, είχε μόνο λίγες εβδομάδες στη μοίρα, έχοντας φθάσει κατευθείαν από τη μοίρα μετεκπαίδευσης στον τύπο, χωρίς προϋπηρεσία σε άλλες πολεμικές μοίρες.
Λόγω της θέσεως του αεροπλανοφόρου, το ίχνος πτήσεως των σχηματισμών διήρχετο πλησιέστατα της κινεζικής Νήσου Hainan καθ’ οδόν προς το σταθμό εναέριας περιπολίας. Η αιγιαλίτιδα ζώνη της Κίνας ήταν 12 ΝΜ, αλλά οι ΗΠΑ τηρούσαν πάντα απόσταση 25-30 ΝΜ από τη μεθόριο. Δεν είναι γνωστό για ποιό λόγο αυτή η πρόνοια δεν τηρήθηκε και στην περί ης ο λόγος αποστολή.
Σε κάποια στιγμή, και ενώ το δεύτερο και καθυστερημένο ζεύγος των Phantom πετούσε στα 40.000 πόδια, εμφανίστηκε σε μεγαλύτερο (!) ύψος αυτών τετράδα κινεζικών μαχητικών Shenyang J-5 (κινεζικής κατασκευής μαχητικά ημέρας MiG-17F), σε άψογα στιλβωμένο φυσικό μεταλλικό φινίρισμα.
Το ζεύγος είχε εντοπισθεί ήδη αμέσως μετά την απονήωσή του από τα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης του Β. Βιετνάμ και της Κίνας. Η περιοχή ενδιαφέροντος ενέπιπτε στη ζώνη ευθύνης της κινεζικής Ναυτικής Σμηναρχίας Nanhai (κατά το σοβιετικό πρότυπο, γνωστό από Κριμαία και Καλίνινγκραντ, τα ναυτικά οχυρά καλύπτονται από μαχητικά του Ναυτικού και όχι της Αεροπορίας), εξοπλισμένη με J-5 (στη Νήσο στάθμευε και Σμηναρχία με τα ανώτερα J-6, ήτοι κινεζικής κατασκευής MiG-19).
Η Κίνα δεν θα ρίσκαρε το παραμικρό ενδεχόμενο σε μια τόσο στρατηγική για την ίδια περιοχή. Διατάχθηκε scramble, και οι Λοχαγός Gu Dehe ως επικεφαλής, Chen Saowu, Wei Shuxin & Λοχαγός Li Dayun ως Νο. 4 έσπευσαν σε απάντηση των δύο ιχνών, κινούμενοι προς Νότο.
Με την εμφάνιση τους, οι παραστάτες Ανθυποπλοίαρχοι Howie Watkins & Mueller, καταληφθέντες από πανικό, εγκατέλειψαν τους Murphy & Fegan, εκτελώντας βύθιση με μετάκαυση και επιταχύνοντας σε υπερηχητική ταχύτητα για να εκφύγουν των κινεζικών μαχητικών. Ο Mueller ανέφερε ότι οι Κινέζοι απέρριψαν τις εξωτερικές δεξαμενές τους, πράγμα που εξελήφθη ως πρόθεση εμπλοκής. Ανακυκλώνοντας, πράγμα που κατά τους ιδίους πήρε “μια αιωνιότητα”, και προφανώς αντιλαμβανόμενοι το προηγούμενο τακτικό σφάλμα τους, οι Howie Watkins & Mueller επανενεπλάκησαν, αλλά ο δεύτερος ομολογεί ότι απώλεσαν την οπτική επαφή με τους Murphy & Fegan, και δεν την ανέκτησαν ποτέ πια καθ’ όλη την εμπλοκή.
Δεν έγινε ποτέ σαφές αν το επεισόδιο εκτυλίχθηκε (ή έστω άρχισε) πάνω από την ανοικτή θάλασσα ή εντός κινεζικού εθνικού εναερίου χώρου. Σίγουρα συνεχίστηκε εντός κινεζικού ΕΕΧ.
Ακολούθησε μια από τις πιο άναρχες, συγκεχυμένες και αμφιλεγόμενες εμπλοκές όλης της εποχής των τζετ, σε – διόλου αντιπροσωπευτικά για την εποχή του Βιετνάμ – ύψη 40.000 ποδών και με εν μέρει υπερηχητική ταχύτητα, μια εμπλοκή για την οποία οι Κινέζοι χειριστές εκ των υστέρων υποστήριξαν ότι δεν ενεπλάκησαν με τα Phantom, ενώ οι Αμερικανοί χειριστές αντίθετα ανέφεραν στους ανωτέρους τους ότι το αεροσκάφος των Murphy / Fegan καταδιώχθηκε απηνώς από τα J-5.
Tα Phantom αμφοτέρων των ζευγών, καθώς εν τω μεταξύ είχε σπεύσει και το πρώτο ζεύγος, ανέστρεψαν για να εμπλέξουν τους Κινέζους στα 40.000 πόδια, αναμένοντας άδεια χρήσης όπλων από το αεροπλανοφόρο. Στο σημείο εκείνο όμως, η συνοχή του Αμερικανικού σχηματισμού είχε απωλεσθεί πλήρως, ώστε στην αναφορά των Αμερικανών να γίνει λόγος για «απερίγραπτο χάος και αντάρα» … Πράγματι, τέσσερα Phantom έδιναν το καθένα τη δική του ατομική μάχη, κατά την αντίληψη εκάστου πληρώματος, με ανεπαρκή επίγνωση της τακτικής κατάστασης και χωρίς τον παραμικρό συντονισμό. Δεν υπήρχε περίπτωση να τελειώσει καλά.
Ο μοίραρχος Fraser στην αναφορά του κατέγραψε ότι, άμα τη αφίξει του ζεύγους του στην περιοχή της συμπλοκής, είχε σοβαρούς ενδοιασμούς να βάλλει με ΑΙΜ-7, λόγω αδυναμίας αναγνώρισης. Διετύπωσε επίσης την εκτίμηση ότι η εμπλοκή είχε αρχίσει εγγύτατα στη Hainan ή και πάνω από αυτήν, και ότι οι Murphy & Fegan είχαν μετά βεβαιότητος ευρεθεί κατά την προηγούμενη εξέλιξη της εμπλοκής πάνω από κινεζικό έδαφος.
Ποτέ δεν έγινε σαφές αν ο κυβερνήτης του USS Ranger έδωσε άδεια για πυρά. Κάποιοι διατείνονται ότι την άκουσαν, άλλοι – ο Don Watkins για παράδειγμα – δεν είναι σίγουροι ότι προερχόταν από το αεροπλανοφόρο. Αλλά τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. Η πρώτη στην ιστορία αερομαχία του F-4 Phantom μόλις άρχιζε. Την πορεία της δεν είναι σε θέση να ανακαλέσουν στην έσχατη λεπτομέρεια (ή δεν το επιθυμούν, για λόγους που θα φανούν ακολούθως …) ούτε καν οι εμπλεκόμενοι Αμερικανοί χειριστές και RIO.
Η πρώτη βολή έγινε με ΑΙΜ-7 από τους Don Watkins & Hayes (παραστάτες του επικεφαλής Fraser στο πρώτο ζεύγος), υπό ιδεώδη γεωμετρία εμπλοκής για το συγκεκριμένο τύπο πυραύλου (και από βολική απόσταση 5 μιλίων), αλλά ο πυραυλοκινητήρας του βλήματος δεν εκκίνησε καν, και αυτό έπεσε σαν βαρίδι στον ωκεανό. Επέπρωτο – φευ – να ακολουθήσουν δεκάδες εκτοξεύσεις Sparrow με παρόμοια κατάληξη τις επόμενες δεκαετίες …
Με επιμονή, το ίδιο πλήρωμα έβαλε κατά του στόχου με ΑΙΜ-9Β, αλλά και εδώ δεν έγινε έναυση του πυραυλοκινητήρος … Ο επόμενος ΑΙΜ-7 εκτοξεύθηκε από το ίδιο πλήρωμα επιτυχώς, αλλά χωρίς να επιτύχει πλήγμα, ενώ το τελευταίο τους βλήμα, ένα ΑΙΜ-9Β, εκτοξεύθηκε, αλλά ο στόχος το απέφυγε με χαρακτηριστική ευχέρεια κάνοντας ελιγμούς αποφυγής. Το ένα Φάντομ ήταν πλέον εκτός μάχης ελλείψει όπλων, με τον αντίπαλο αλώβητο.
Στο σημείο αυτό, άγριος τρόμος έτεινε να κατακυριεύσει τους Αμερικανούς χειριστές, οι οποίοι με έκπληξη έβλεπαν τα – μισού μεγέθους από τα δικά τους – απαστράπτοντα κινεζικά μαχητικά με τους τεράστιους ερυθρούς αστέρες να στρίβουν σαν χαρταετοί.
Οι Ανθυποπλοίαρχοι Howie Watkins & Mueller, παραστάτες των Murphy & Fegan στο δεύτερο ζεύγος (ρόλοι που δεν είχαν πλέον κανένα νόημα στο απερίγραπτο «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» που εκτυλισσόταν καθώς το κουβάρι των μεταλλικών και λευκών μαχητικών πλησίαζε ολοένα τη Νήσο Hainan εξελισσομένης της αερομαχίας), επιχείρησαν να εμπλακούν με κάποια από τα J-5, αλλά δεν πραγματοποίησαν ούτε μία βολή κατ΄εκείνων.
Οι Murphy & Fegan, καταληφθέντες – κατά τις αφηγήσεις των τριών άλλων αμερικανικών πληρωμάτων – από ένθεη μανία και σε απίθανο οίστρο να επιτύχουν κατάρριψη, εξαπέλυσαν έναν ΑΙΜ-7 κατά κινεζικού αεροσκάφους ευρισκομένου στα … 45.000 πόδια, ευρισκόμενοι οι ίδιοι σε κάθετη αναρρίχηση, άνευ αποτελέσματος. Άλλες δύο εκτοξεύσεις ΑΙΜ-7 που επιχείρησε ο μοίραρχος Πλωτάρχης Fraser απέτυχαν οικτρά. Ένας ΑΙΜ-9 που εξαπέλυσε ο Fraser υπό βέλτιστες συνθήκες αντιμετωπίστηκε ευχερέστατα από το J-5 με ελιγμό που ο πύραυλος ήταν ανίκανος να ακολουθήσει.
Στο σημείο εκείνο της εμπλοκής, το F-4B των Murphy & Fegan θεάθηκε φλεγόμενο, κατά πάσα βεβαιότητα κατόπιν πλήγματος από πύραυλο που εκτοξεύθηκε από κάποιο των τριών υπολοίπων αμερικανικών αεροσκαφών. Η εκδοχή αυτή προέρχεται από δημοσίευμα κινεζικής εφημερίδας και όχι από τις κινεζικές αρχές, και δεν ανταποκρίνεται στην αμερικανική εκδοχή των γεγονότων. Επιβεβαιώνεται πάντως από την έρευνα του πλέον έγκριτου συγγραφέως για τα γεγονότα του Κόλπου του Τονκίνου, Michael O’ Connor, στο μνημειώδες ερευνητικό του έργο MiG Killers of Yankee Station του έτους 2003, το οποίο είναι προ πολλού μη διαθέσιμο και απίστευτα σπάνιο.
Σίγουρα, ο αυτόπτης Κινέζος Λοχαγός Li Dayun ανέφερε εξεταζόμενος το 1994 από την Joint Task Force του Αμερικανικού Ναυτικού, που ενεργούσε ένορκη διοικητική εξέταση για το θέμα, ότι είδε το Νο. 3 Phantom να πλήττεται από πύραυλο του No. 4 Phantom.
Ο επικεφαλής του κινεζικού σχηματισμού ανέφερε αργότερα ότι το Phantom κατέπεσε και συνετρίβη σχεδόν στα παράλια της Νήσου Hainan, χωρίς κανένα από τα μέλη του πληρώματος να το έχει εγκαταλείψει τη στιγμή της συντριβής. Ως αεροσκάφος που εξαπέλυσε τον πύραυλο που κατέρριψε τους Murphy & Fegan δακτυλοδεικτείται από τη κινεζική αφήγηση εκείνου του παραστάτη των, δηλαδή των Howie Watkins & Mueller (Dorr, σελ. 129, O’ Connor, σε. 24).
Μέχρι σήμερα, δεν βρέθηκε ποτέ ίχνος του μοιραίου Phantom (BuAer No. 151403, κωδικός κλήσης “Showtime 611”), ούτε τα λείψανα των Murphy & Fegan περισυνελέγησαν ποτέ. Λογίζονται ακόμη αγνοούμενοι. 48ωρη επιχείρηση SAR του Αμερικανικού Ναυτικού έμεινε άκαρπη, πράγμα αναμενόμενο, διότι περιορίσθηκε (για ευνόητους λόγους διεθνών αρμοδιοτήτων SAR) στην ανοικτή θάλασσα, ενώ ο τόπος συντριβής ήταν σχεδόν στην ακτή της Hainan. Ο Ανθυποπλοίαρχος Mueller, RIO του αεροσκάφους – παραστάτη των Murphy & Fegan (παραστάτη που «έλαμψε» από την πρώτη ως την τελευταία στιγμή της εμπλοκής δια της απειθαρχίας, δειλίας και επιχειρησιακής ανεπάρκειας …) δήλωσε στην αναφορά του ότι είδε ένα αεροσκάφος να καταπίπτει φλεγόμενο, αλλά υπέλαβε ότι αυτό ήταν κινεζικό J-5 πληγέν από αμερικανικό πύραυλο που εξαπέλυσε κάποιο από τα Phantom.
Σώζεται πάντως καταγραφή της τελευταίας εκπομπής των Murphy & Fegan, να δηλώνουν ότι έχουν ξεμείνει από πυραύλους (ότι έχουν βάλλει δηλαδή και τους 4 ΑΙΜ-7D που αρχικώς έφεραν) και ότι επιστρέφουν στο αεροπλανοφόρο. Δεν έκαναν αναφορά σε εξάντληση καυσίμου, μόνο πυραύλων.
To επίσημο αμερικανικό αφήγημα αφομοίωσε τις αναφορές των τριών πληρωμάτων που επιβίωσαν στη διαπίστωση ότι το αεροσκάφος των Murphy & Fegan είτε κατερρίφθη από J-5 ή κατέπεσε και συνετρίβη από εξάντληση του καυσίμου, αφού όμως είχε πρώτα καταρρίψει ένα J-5 (αυτό που «είδε» ο Mueller). Το “MiG kill” που ατύπως πιστώθηκε στους πεσόντες δεν αναγνωρίσθηκε ποτέ από το Αμερικανικό Ναυτικό, κατόπιν εντολής του Λευκού Οίκου να αποκρυβεί το γεγονός ως πρόσφορο να προκαλέσει διπλωματικές επιπλοκές, μέχρι και ευθεία εμπλοκή της Κίνας στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Πολύ κακό για το τίποτε: Και τα τέσσερα J-5 επέστρεψαν αλώβητα στη βάση τους, χωρίς ο κινεζικός σχηματισμός να έχει ποτέ λάβει από τον έλεγχο αναχαίτισης εδάφους (GCI) άδεια χρήσης των όπλων του! Οι Αμερικανοί, καταληφθέντες από άγριο πανικό, απώλεσαν κάθε πειθαρχία, άρχισαν να βάλλουν ανεξέλεγκτα, και κατέληξαν σε αδελφοκτόνα πυρά … Τελικώς επέλεξαν απεμπλοκή ελλείψει καυσίμων, και κατόρθωσαν να επιστρέψουν στο αεροπλανοφόρο μόνο κατόπιν επείγοντος ανεφοδιασμού στον αέρα από Douglas KA-3B Skywarrior, το οποίο ανακλήθηκε από υποστήριξη αποστολής Rolling Thunder για να σώσει το σχηματισμό.
Το 1994, σχεδόν τριάντα έτη μετά το γεγονός, Joint Task Force του Αμερικανικού Ναυτικού μετέβη στην Κίνα για ένορκη διοικητική εξέταση και εξήτασε ως μάρτυρα τον επικεφαλής του κινεζικού σχηματισμού Λοχαγό (τότε) Gu Dehe. Ο Gu επιβεβαίωσε ότι οι Murphy & Fegan τον έφεραν σε παραμέτρους βολής, κατόρθωσε να διαφύγει χάρις στην ασύγκριτα ανώτερη ευελιξία του αεροσκάφους του, περιήγαγε έπειτα ο ίδιος τους διώκτες του σε παραμέτρους βολής, αιτήθηκε αδείας να βάλλει με τα πυροβόλα (μόνος οπλισμός του) και η κινεζική διοίκηση του αρνήθηκε την άδεια. Ακολούθως το Phantom, κάνοντας χρήση της ταχύτητός του, εξήλθε των παραμέτρων βολής του J-5. Αυτό επιβεβαιώνεται και από αναφορές του Murphy στον ασύρματο, ο οποίος μόλις ξεφορτώθηκε δύο J-5 από την ουρά του έσπευσε να επανεμπλακεί.
Η διαρκείας 18 λεπτών εμπλοκή έληξε με πλήρη διασυρμό του Ναυτικού των ΗΠΑ, του ανώτερου σε επιδόσεις τακτικού αεροσκάφους εν υπηρεσία με οιαδήποτε ένοπλη δύναμη στον κόσμο και του οπλισμού του. Βλήθηκαν συνολικά 11 πύραυλοι, 8 ΑΙΜ-7 και 3 ΑΙΜ-9, χωρίς ούτε ένας να πλήξει στόχο (πλην, πιθανότατα, του φιλίου αεροσκάφους). Ήταν η πρώτη αερομαχία Phantom με σοβιετική σχεδίαση στην ιστορία. Θα ακολουθούσαν χιλιάδες …
Ο διασυρμός επιτείνεται προφανώς από τη φρικτή υποψία ότι τρία πληρώματα σε συνεννόηση απέκρυψαν, προς αμοιβαία προστασία, περιστατικό αδελφοκτόνων πυρών, πιστώνοντας μάλιστα ανέξοδα και γενναιόδωρα στους μακαρίτες και MiG kill …
Αντίθετα, η κινεζική πολεμική μηχανή έδωσε διαπιστευτήρια υψηλής κλάσεως: Άριστη κάλυψη ραντάρ, άριστες διαδικασίες GCI, άριστη διάχυση των πληροφοριών του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης στους χειριστές των αναχαιτιστικών (το ότι ο Νο. 4 του κινεζικού σχηματισμού μιλά για Νο. 3 και Νο. 4 αμερικανικό αεροσκάφος σημαίνει επιμελέστατη ιχνηλάτηση ήδη του προπορευομένου αμερικανικού ζεύγους, γνώση της κοινής αποστολής των ζευγών και πιθανότατα ακόμη και υποκλοπή των αμερικανικών επικοινωνιών), απόλυτη εξοικείωση των Κινέζων χειριστών με τα πτητικά χαρακτηριστικά των αεροσκαφών τους, εγρήγορση για οπτικό εντοπισμό εκτόξευσης βλημάτων και τελειοποιημένες τακτικές αποφυγής τους, απόλυτη πειθαρχία και χαλύβδινα νεύρα (ουδείς άνοιξε πυρ, παρά την ακραία πίεση). Όλα αυτά με ένα χαρισματικό, εύχρηστο μαχητικό χωρίς ραντάρ, χωρίς RWR, χωρίς κατευθυνόμενα βλήματα, με μόνο πλοηγικό μέσο μια μαγνητική πυξίδα, με μόνο επικοινωνιακό μέσο έναν ασύρματο και με μόνο αισθητήρα τα μάτια του χειριστή, το οποίο είχε τεχνολογικώς τόση σχέση με το Phantom όση ένας Σκαραβαίος VW με ένα Audi A8 …
Για τους insiders, η αξιοθρήνητη εμφάνιση του αμερικανικού υπερμαχητικού δεν ήταν έκπληξη: Η εναέρια μάχη ήταν πρακτικώς απούσα από το εκπαιδευτικό curriculum των μοιρών αναχαίτισης παντός καιρού με F-4B Phantom, η αναχαίτιση (βομβαρδιστικών) με ΑΙΜ-7, η ναυτιλία και η προσβολή εδάφους με βόμβες και ρουκέτες είχαν προτεραιότητα. Τα πληρώματα προέρχονταν από μοίρες των (αξιοθρήνητων επιδόσεων) μαχητικών νυκτός / παντός καιρού McDonnell F3H Demon.
Αν οι χειριστές των Vought F-8 Crusader, «ψημένοι» στην τέχνη της αερομαχίας, θεωρούντο οι «πιλότοι της Φόρμουλα 1» μεταξύ των ιπταμένων του US Navy, οι άνθρωποι που μετέπεσαν από τα Demon στα Phantom λογίζονταν το πολύ νταλικιέρηδες … Και πράγματι, κατά την πρώτη φάση του Πολέμου του Βιετνάμ (1964-68), τα Crusader κατέρριψαν 18 MiG για 3 ίδιες απώλειες, σημειώνοντας λόγο καταρρίψεων 6:1 και θυμίζοντας δόξες Κορεατικού Πολέμου, ενώ τα Phantom υστερούσαν χαρακτηριστικά …
Περαιτέρω, η αναξιοπιστία των όπλων ήταν παροιμιώδης: Ο ποιοτικός έλεγχος της Raytheon, κατασκευάστριας του AIM-7 Sparrow, ήταν επί δεκαετίες μια φάρσα, ενώ οι κραδασμοί από τη βίαιη πρόσκρουση των προσνηώσεων και το υγρό περιβάλλον της θάλασσας επιδείνωναν έτι περαιτέρω την αξιοπιστία των βλημάτων. Έως και το ασύγκριτα απλούστερο ΑΙΜ-9 εμφάνιζε προβλήματα.
Ακόμη, η ημιενεργός καθοδήγηση (με καταύγαση του στόχου από το ραντάρ του αεροσκάφους – φορέως) του ΑΙΜ-7 ήταν μεν πρόοδος σε σχέση με την καθοδήγηση τηλεκατεύθυνσης με σήματα, η οποία απαντάτο σε α’ γενιάς βλήματα αέρος – αέρος, αλλά απαιτούσε διατήρηση της καταύγασης μέχρι την πρόσκρουση του βλήματος στο στόχο: Τυχόν ελιγμοί διαφυγής του αεροσκάφους – φορέως οδηγούσαν σε απώλεια κατεύθυνσης.
Εξάλλου, η ανώτερη από την άποψη αυτή αυτόνομη καθοδήγηση του (βραχύτατης εμβελείας ακόμη …) ΑΙΜ-9Β με εγκλωβισμό της πηγής εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας ήταν ακόμη αναξιόπιστη: Τα βλήματα έτειναν να εγκλωβίζουν πυρωμένες λαμαρινένιες στέγες στην ξηρά, την αντανάκλαση του ηλιακού φωτός στη θάλασσα και βέβαια τον ίδιο τον ήλιο.
Αλλά και η σύγκριση των αεροσκαφών ήταν απελπιστική ως προς την ευελιξία: Παροιμιώδεις έμειναν οι αναφορές Αμερικανών χειριστών οι οποίοι, κατευθύνοντας με το κεφάλι σκυμμένο στις οθόνες των ραντάρ ΑΙΜ-7 κατά MiG-17, διαπίστωναν έντρομοι ότι, καθώς ο μεγάλος πύραυλος επιτάχυνε, ο στόχος είχε ήδη κάνει στροφή 360 μοιρών, και – σε μια πλήρη αντιστροφή ρόλων – έλουζε ήδη τον θηρευτή του με βλήματα των 23 και 37 mm.
Πολλά θα άλλαζαν στην πορεία, αλλά όχι χωρίς αίμα, δάκρυα και ιδρώτα: Η VF-96 “Fighting Falcons” επρόκειτο να γίνει, το έτος 1972, η πρώτη σε καταρρίψεις (8) μοίρα του Αμερικανικού Ναυτικού στο Βιετνάμ, ξεπερνώντας και την περίφημη VF-211 Checkmates με τα θρυλικά Crusader και ξεπλένοντας το όνειδος των ιστορούμενων γεγονότων του Απριλίου 1965.
Πέντε από τις οκτώ αυτές καταρρίψεις θα επιτύγχαναν οι μοναδικοί άσσοι του Αμερικανικού Ναυτικού στο Βιετνάμ, ανθυποπλοίαρχοι Cunningham & Driscoll.
Η VF-96 απώλεσε 4 F-4B & 1 F-4J εν δράσει κατά τον Πόλεμο του Βιετνάμ, και άλλα 6 F-4B σε επιχειρησιακά ατυχήματα διαρκούντος του Πολέμου. Επιχειρούσε κατά καιρούς από το αεροπλανοφόρα Ranger, Enterprise & Constellation στο Πόλεμο. Παρά την ιστορία της, διαλύθηκε άδοξα την 1.12.1975 και δεν ανασυγκροτήθηκε ποτέ ως σήμερα.
Την ίδια τύχη είχε η «δίδυμή της» και εξίσου φωτογενής μοίρα VF-92 “Silver Kings”, με την οποία διαχρονικά μοιράζονταν το κατάστρωμα του ιδίου αεροπλανοφόρου.
Ο τραγικός Terry Murphy έμεινε για πάντα στη σκιά. Πολέμησε σαν λιοντάρι, αλλά χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση και οπλισμό, υπό ανεπαρκή διοίκηση, κόντρα σε θαυμάσιους και αποφασισμένους να υπερασπίσουν τους ουρανούς τους από κάθε παραβίαση αντιπάλους, ένα ανοιξιάτικο πρωινό στο ημίφως ενός πολέμου όπου μυστικά και ψέματα ήταν στην ημερησία διάταξη. His best was never good enough, για να παραφράσουμε μια μελαγχολική μπαλάντα του ανατόμου της αμερικανικής ψυχής Bruce Springsteen, του οποίου οι συνήθεις τραγικοί νεαροί ήρωες και αντιήρωες της αμερικανικής καθημερινότητας θυμίζουν, στο δράμα της οδυνηρής ματαίωσης των προσδοκιών τους, τόσο πολύ τον Νεοϋορκέζο μαχητή.
“Ρόδα δεν ανθίζουν στον τάφο ενός ναύτη”, λέγουν οι παλιοί. Αλλά η μοίρα του Murphy ήταν ακόμη πικρότερη: Τον πήρε για πάντα η λησμονιά, όπως το αθώο αλλά διόλου ηρωικό τυχαίο θύμα ενός εγκλήματος, που απλώς βρέθηκε τη λάθος στιγμή στο λάθος τόπο.
Σήμερα, μόνο μια αναθηματική στήλη στο Εθνικό Κοιμητήριο του Arlington, μια εγγραφή στο γρανιτένιο “Τείχος του Βιετνάμ” στη Washington D.C. και μια χιουμοριστική δημοσίευση στα κιτρινισμένα φύλλα του επίσημου λευκώματος (“Lucky Bag”) της “Τάξης του 1961” στην Αννάπολη θυμίζουν τον εύχαρι νέο από το Bronx που ήθελε να γίνει άσσος. Οι ΗΠΑ είχαν τουλάχιστον την ευαισθησία να τον παρασημοφορήσουν μετά θάνατον με τον Σταυρό Διακεκριμένου Ιπταμένου. Σε αντίθεση με τον χαρακτήρα του πατέρα του κινηματογραφικού “Maverick”, για τον οποίο στάθηκε η προφανής έμπνευση, ο πρώτος πεσών σε εναέρια μάχη με το θρυλικό F-4 Phantom δεν άφησε τέκνα από το γάμο του με την Clare.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
- Martin, Patrick / Klein, Andreas: US Navy Phantoms. Atlantic and Pacific Fleet Units 1960-2004. Erlangen 2010.
- Francillon, Rene J.: Tonkin Gulf Yacht Club. US Carrier Operations off Vietnam. London 1988.
- Davies, Peter E.: Gray Ghosts. F-4 Phantoms U.S. Navy and Marine Corps. Atglen PA. 2000.
- Michel III, Marshall L.: Clashes. Air Combat over North Vietnam 1965-1972. Annapolis 1997.
- Nichols, John B. / Tillman, Barrett: On Yankee Station. The Naval Air War over Vietnam. Shrewsbury 1987.
- Dorr, Robert F.: Navy Phantoms in Vietnam. Wings of Fame, vol. 1 (1995), s. 116 ff.
- Davies, Peter E.: US Navy F-4 Phantom units of the Vietnam War 1964-1968. Oxford 2016.
- Hobson, Chris: Vietnam Air Losses. Hinckley 2001.
- O’ Connor, Michael: MiG Killers of Yankee Station. Friendship, WI. 2003.
