Του Βασίλη Κορκίδη, προέδρου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς
Η διεθνής κοινότητα «κρατάει την ανάσα της» καθώς οι εξελίξεις της σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχουν φέρει στο προσκήνιο το χειρότερο σενάριο που δεν είναι άλλο από τον αποκλεισμό των στενών του Ορμούζ από το Ιράν. Περίπου το 20-25% του παγκόσμιου πετρελαίου διακινείται μέσω Ορμούζ, καθιστώντας το κρίσιμο σημείο για τις ενεργειακές ροές. Οποιαδήποτε λοιπόν σοβαρή διατάραξη εκεί θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια ναυτιλία και την ενεργειακή ασφάλεια. Κατά μέσο όρο, πάνω από 3.000 δεξαμενόπλοια, διαπλέουν τα Στενά του Ορμούζ κάθε μήνα, με την πλειοψηφία αυτών να είναι ελληνόκτητα. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Lloyd’s List Intelligence / Seasearcher, το πρώτο τρίμηνο του 2025 περί τα 1.201 ελληνόκτητα πλοία πέρασαν τα Στενά του Ορμούζ.
Συνολικά 271 πλοία ελληνικής πλοιοκτησίας βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην ευρύτερη περιοχή της «επικίνδυνης ζώνης». Από αυτά, 199 πλοία βρίσκονται στον Περσικό Κόλπο και 72 στο Στενό του Ορμούζ, δηλαδή στο πιο ευαίσθητο και δυνητικά επικίνδυνο τμήμα της περιοχής. Συνολικά, μόλις 35 πλοία από τα 271 φέρουν την Ελληνική σημαία, γεγονός που επισημαίνεται από το ΥΝΑΝΠ, καθώς επηρεάζει άμεσα το νομικό καθεστώς, τις υποχρεώσεις προστασίας και τον βαθμό παρέμβασης του ελληνικού κράτους σε περίπτωση ενός πιθανού επεισοδίου.
Ο επικεφαλής ασφαλείας της BIMCO, Jakob Larsen, δήλωσε ότι μια πλήρης σύρραξη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν με εμπλοκή των ΗΠΑ θα είχε πιθανότατα ως αποτέλεσμα το ουσιαστικό κλείσιμο των στενών. Προς το παρόν όμως τα στενά παραμένουν ανοικτά και έτσι θέλουμε να μείνουν.
Η εμπορική κυκλοφορία συνεχίζεται τόσο προς τα ανατολικά όσο και προς τα δυτικά, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει ξαφνικά πολύ γρήγορα. Ο McGarry, διευθυντής της εταιρείας Control Risks, δήλωσε ότι η εταιρεία του εκτίμησε τον κίνδυνο πλήρους κλεισίματος ως απίθανο. Αν το Ιράν το τολμούσε θα πυροδοτούσε μια ανεπιθύμητη μεγάλη αντίδραση από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, το εμπόριο των οποίων θα επηρεαζόταν σοβαρά. Η διακοπή των ροών από τα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχονται περίπου 17-20 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων την ημέρα, θα προκαλούσε παγκόσμια αναστάτωση, εκτόξευση τιμών και ασφυξία σε ασιατικές κυρίως οικονομίες. Ένα τέτοιο σενάριο, όσο ακραίο και αν φαίνεται δεν μπορεί να αποκλειστεί πλήρως, ειδικά σε περίπτωση που η Τεχεράνη αισθανθεί υπαρξιακή απειλή.
Σε επίπεδο ναυτιλιακής αγοράς, καταγράφονται αλλαγές συμπεριφοράς από ναυτιλιακές εταιρείες και ναυλωτές. Ήδη αρκετοί πλοιοκτήτες δηλώνουν ότι θα είναι πιο επιφυλακτικοί στη φόρτωση φορτίων από τη Μέση Ανατολή, ειδικά όσο η σύγκρουση βαθαίνει. Σύμφωνα με τους ναυλομεσίτες προβλέπεται τα ναύλα στην περιοχή να αυξηθούν περαιτέρω. Ήδη, μετά τις 13/6, οι ναύλοι VLCC από τον Περσικό προς την Ασία αυξήθηκαν ~25% σε $ 12.85/τόνο από $ 10.28. Η ημερήσια τιμή για ένα VLCC που ναυλώνεται από τον Κόλπο της Κίνας, έχει αυξηθεί από 19.998 $ την περασμένη Πέμπτη, σε πάνω από 47.600 $ μετά από μια εβδομάδα, αντανακλώντας τον αυξημένο κίνδυνο.
Η αγορά πετρελαίου έχει καταγράψει σημαντική μεταβλητότητα μετά από τη στρατιωτική σύρραξη, με δυστυχώς εκατέρωθεν επιθέσεις σε άμαχο πληθυσμό που ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα και συνεχίζουν.
Το Brent σημείωσε άνοδο έως και 11% από την έναρξη των συναλλαγών τη Δευτέρα 16 Ιουνίου, πριν διαμορφωθεί σήμερα γύρω στα 78 δολάρια το βαρέλι, ενώ το West Texas Intermediate βρίσκεται κοντά στα 76 δολάρια το βαρέλι.
Οι παραγωγοί της Μέσης Ανατολής μεταφέρουν περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας ημερήσιας παραγωγής μέσω της στενής θαλάσσιας οδού και οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω, εάν η Τεχεράνη επιχειρήσει να τη μπλοκάρει. Εάν επηρεαστούν οι προμήθειες μέσω των Στενών, αυτό θα έχει ακόμη πιο σημαντικές επιπτώσεις στις τιμές, καθώς οι πελάτες σε όλο τον κόσμο θα προσπαθήσουν να καλύψουν τις δικές τους ενεργειακές ανάγκες. Η Clarksons Research καταγράφει αυξημένη κινητικότητα για δεξαμενόπλοια VLCC που δρομολογούνται προς ασφαλέστερες περιοχές φόρτωσης, ιδίως στη Δυτική Αφρική και τον Κόλπο του Μεξικού. Οι ναύλοι spot για δρομολόγια προς την Ασία έχουν ήδη ενισχυθεί, με ορισμένες μεταφορές να γίνονται μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας.
Ο τομέας των εμπορευματοκιβωτίων σε σχέση με τον τομέα των δεξαμενόπλοιων φαίνεται να μην επηρεάζεται προς ώρας καθώς ήδη από την «εποχή» που οι Χούθι επέβαλαν το ιδιότυπο καθεστώς στην Ερυθρά Θάλασσα τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ επέλεξαν ρότες γύρω από την Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, με αποτέλεσμα αυξημένους χρόνους παράδοσης και αυξημένα κόστη. Η ανασφάλεια στις θαλάσσιες διαδρομές έχει προκαλέσει ανησυχία για τη σταθερότητα των παγκόσμιων εμπορικών αλυσίδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο το Ορμούζ παραμένει ανοικτό οι τοπικές συνδέσεις «short sea» για τις γειτονικές χώρες στην περιοχή της κρίσης δεν θα έχουν πρόβλημα. Ωστόσο είναι προφανές ότι αν κλείσει το στενό και η τοπική αγορά των εμπορευματοκιβωτίων θα πληγεί. Περίπου 20-30 container ships περνούν καθημερινά από τον Στενό του Ορμούζ σε κανονικές συνθήκες.
Οι εξελίξεις πάντως αναμένεται να επηρεάσουν και την ναυτασφαλιστική αγορά καθώς πλέον τα πλοία που πλέουν ή θα επιχειρήσουν να πλεύσουν στις θερμές ζώνες θα υποστούν την κατά περίπτωση 60% επιβάρυνση κατά «κινδύνων πολέμου» η οποία ως γνωστόν θα επιβαρύνει τα κόστη μεταφοράς τα οποία σε τελική ανάλυση θα κληθεί να τα πληρώσει ο τελικός καταναλωτής, είτε στην αντλία του πρατηρίου, είτε στο ράφι.
Όσο περισσότερο διαρκεί ένας πόλεμος, τόσο περισσότερο τα πράγματα τείνουν να εξαρτώνται από ατυχήματα, σημειώνει ο Θουκυδίδης. Σχεδόν 2.500 χρόνια αργότερα, από την Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Ακόμη και αν η ναυτιλία δεν στοχοποιείται σκόπιμα, τα ατυχήματα είναι όλο και πιο πιθανά. Το πλήρες κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, μαζί με το πέμπτο της παγκόσμιας ημερήσιας κατανάλωσης πετρελαίου που κινείται μέσω αυτού, παραμένει ένα ακραίο σενάριο για αρκετά προφανείς λόγους. Μια απόπειρα κλεισίματος θα προκαλούσε μια δυναμική απάντηση από τις ΗΠΑ, αλλά και τα αραβικά κράτη του Κόλπου.
