Slicks, Hogs και Dust-Offs: Τα πολλά πρόσωπα του Huey  

Ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν ο Πόλεμος των Ελικοπτέρων. Από τα σχεδόν 12.000 ελικόπτερα διαφόρων τύπων που πέταξαν κατά την διάρκειά του, ένας τύπος ξεχώρισε –το Huey. Το εμβληματικό ελικόπτερο της Bell συνδέθηκε όσο κανένα άλλο με τον πόλεμο στην Νοτιοανατολική Ασία και έγινε το σύμβολό του. Ο χαρακτηριστικός στακάτος ήχος του στροφείου του έχει σημαδέψει τις αναμνήσεις των βετεράνων που πολέμησαν μαζί του σαν «σύντροφοι εν όπλοις».
Το Huey βρισκόταν παντού και έκανε τα πάντα: από μεταφορές προσωπικού και υλικών, αεραπόβαση δυνάμεων και διακομιδές τραυματιών μέχρι επιθέσεις με πολυβόλα και ρουκέτες, μεταφορές εξωτερικών φορτίων και ψεκασμούς της τροπικής βλάστησης για να στερήσουν από τον αντίπαλο την κάλυψη που του προσέφερε η φύση. Το UH-1D μπορούσε να μεταφέρει 12 στρατιώτες ή έξι φορεία σε διαμόρφωση MedEvac ενώ εκτός των δύο χειριστών το πλήρωμα αποτελείτο και από δύο πολυβολητές (door gunners) που επάνδρωναν ισάριθμα Μ60D για την προστασία του ελικοπτέρου σε «καυτές» ζώνες επιχειρήσεων.
Ο πρώτος σχηματισμός που εξοπλίστηκε με τα νέα ελικόπτερα ήταν η 101^η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία. Τα ολοκαίνουργια UH-1B έφθασαν στο Βιετνάμ τον Νοέμβριο του 1962 και άρχισαν τις επιχειρήσεις τον επόμενο χρόνο αποδεικνύοντας την αξία του τύπου και κερδίζοντας τον σεβασμό των πληρωμάτων τους. Από τα 7.000 και πλέον UH-1 που αναπτύχθηκαν στο Βιετνάμ, περισσότερα από 3.000 χάθηκαν. Όμως το Huey ήταν κλάση από μόνο του. Ας δούμε έξι πτυχές της ιστορίας του πιο διάσημου ελικοπτέρου όλων των εποχών.

Από ιπτάμενο ασθενοφόρο, πολυεργαλείο: Με πρόσφατη την εμπειρία της χρήσης ελικοπτέρων στον πόλεμο της Κορέας, το 1955 ο αμερικανικός Στρατός αναζητούσε ένα νέο ελικόπτερο γενικής χρήσεως που θα κάλυπτε της ανάγκες του Υγειονομικού Σώματος ως ιπτάμενο ασθενοφόρο. Στον διαγωνισμό που ακολούθησε η Bell Helicopter Company κέρδισε με το ΧΗ-40, το ελικόπτερο που θα γινόταν θρύλος.
Η πρώτη πτήση πραγματοποιήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1956 και το Model 204 τέθηκε σε παραγωγή το 1959. Ο ρόλος του «ιπτάμενου ασθενοφόρου» δεν ξεχάστηκε, αντιθέτως μάλιστα. Στην κορύφωση της αμερικανικής εμπλοκής στο Βιετνάμ, 116 ελικόπτερα Huey πετούσαν αποκλειστικά αποστολές αεροδιακομιδής τραυματιών από το πεδίο της μάχης, σώζοντας την ζωή χιλιάδων στρατιωτών που διαφορετικά θα ήταν καταδικασμένοι.

Huey, όνομα-σήμα κατατεθέν: Επισήμως το UH-1 ονομάζεται Iroquois, από το όνομα της εν λόγω φυλής Ινδιάνων, σύμφωνα με την πρακτική του αμερικανικού Στρατού να δίνει ονόματα ιθαγενών φυλών στα ελικόπτερά του. Αρχικώς το ΧΗ-40 είχε λάβει τον χαρακτηρισμό HU-1 (Helicopter Utility) αλλά με την τροποποίηση του κανονισμού το 1962 έγινε UH-1. Το προσωνύμιο ‘Huey’ όμως έμεινε.
Υπήρχαν και άλλα ονόματα τα οποία αντανακλούν συγκεκριμένους ρόλους: τα εξοπλισμένα UH-1B/C αποκαλούντο ‘Hogs’, τα μεταφορικά ‘Slicks’ ενώ τα ασθενοφόρα ήταν γνωστά με το χαρακτηριστικό κλήσης τους ‘Dust-Off’. H βελτιωμένη έκδοση UH-1H/D ήταν η καλύτερη, ικανή να πετά με 127 μίλια/ώρα (204 χλμ/ώρα) προς μεγάλη ικανοποίηση των πληρωμάτων.

UH-1B, το πρώτο gunship του Στρατού: Η τρωτότητα των μεταφορικών ‘Slicks’ στα εχθρικά πυρά έδειξε πως τα ελικόπτερα έπρεπε να έχουν συνοδεία για την προστασία τους. Όπου υπάρχει ανάγκη, υπάρχει και λύση. Εξοπλισμένα με τέσσερα πολυβόλα Μ60C, ρουκέτες των 2,75 ιντσών, ορισμένα δε ακόμη και με εκτοξευτή βομβίδων των 40 χιλ. στο ρύγχος ή πυραύλους Μ22, τα ‘Hogs’ ήξεραν πως να κρατούν κάτω τα κεφάλια των Βιετκόνγκ κατά την προσέγγιση και αποβίβαση των αερομεταφερομένων τμημάτων.
Ο μετέπειτα εξοπλισμένες εκδόσεις έφεραν miniguns Μ134 των οποίων η ταχυβολία έκανε την διαφορά. Κάποια ελικόπτερα εφοδιάστηκαν με προβολέα για να φωτίζουν τον στόχο σε νυχτερινές επιχειρήσεις (Nighthawk) ωστόσο οι door gunners, δεμένοι με το επονομαζόμενο «λουρί της μαϊμούς», παρέμειναν σταθερή αξία καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου. Τα πληρώματα των gunships φορούσαν αλεξίσφαιρα γιλέκα ή ‘chicken plate’ αλλά οι παλιοί προτιμούσαν να κάθονται πάνω στο γιλέκο ή το κράνος τους για να προστατευτούν από τις βολίδες που διαπερνούσαν το αλουμινένιο σκάφος από κάτω. Νομίζατε πως η σχετική σκηνή στην ταινία «Αποκάλυψη Τώρα» ήταν προϊόν μυθοπλασίας;

UH-1H/D, τα καλύτερα Huey: Παρά τον turboshaft κινητήρα τους, ανώτερο από κάθε προγενέστερο εμβολοφόρο κινητήρα ελικοπτέρου, οι πρώτες εκδόσεις του τύπου υπέφεραν από ανεπαρκή ισχύ στο θερμό κλίμα του Βιετνάμ και οι ορεινές περιοχές δεν έκαναν την κατάσταση καλύτερη. Ο Lycoming T53-L-5 (960 shp) των UH-1B αντικαταστάθηκε στα UH-1C από τον αναβαθμισμένο T53-L-11 (1.100 shp) ο οποίος αργότερα τοποθετήθηκε και στα ‘Bravo’ αλλά την μεγάλη διαφορά έκανε ο T53-L-13 (1.400 shp) που έφεραν τα UH-1H.
Η τελευταία έκδοση του Huey στο Βιετνάμ δεν είχε μόνο ισχυρότερο κινητήρα αλλά και μεγαλύτερη σε όγκο καμπίνα, μακρύτερες πτέρυγες στροφείου, βελτιωμένα ηλεκτρονικά και «θωρακισμένα» καθίσματα για τους χειριστές. Το UH-1H/D μπορούσε να μεταφέρει 12-14 άτομα ωστόσο στις ‘hot ‘n high’ συνθήκες του Βιετνάμ σπανίως πετούσε πλήρως έμφορτο. Όταν κατέρρευσε το Ν. Βιετνάμ βεβαίως τα Huey πέταξαν με όσους μπορούσαν να σηκώσουν…

Ένα ελικόπτερο, πολλές αποστολές: Η προσαρμοστικότητα του Huey ήταν παροιμιώδης όπως απέδειξαν περισσότερες από 30 εκατομμύρια πτήσεις του τύπου κατά την διάρκεια του πολέμου. Οι δε αποστολές MedEvac ήταν οι πιο επικίνδυνες απ’ όλες καθώς τα άοπλα ασθενοφόρα ήταν εύκολα θύματα σε ενέδρες. Όμως μπορούσαν να πάνε σχεδόν παντού.
Ο στρατιώτης που είχε την ατυχία να τραυματιστεί μπορούσε να περιμένει διακομιδή σε νοσοκομείο εκστρατείας μέσα σε μια ώρα. Η ταχύτητα της διακομιδής τραυματιών από το πεδίο της μάχης είχε άμεσο αντίκτυπο στο ποσοστό θνησιμότητας καθώς στο Βιετνάμ ήταν λιγότερο από 1 στους 100 –στον πόλεμο της Κορέας ήταν 2,5 στους 100. Και αυτό ήταν καλό να το ξέρει κανείς. Από τους περίπου 390.000 τραυματίες που διεκομίσθηκαν με ‘Dust-Off’ το 90% επέζησε χάρη στην γρήγορη μεταφορά για περίθαλψη.

Οι πιλότοι λάτρευαν τα Huey τους: Η ανθεκτικότητα και η ευελιξία του έκαναν το Huey το ελικόπτερο «που οι πάντες ποθούσαν να πετάξουν» γράφει στο βιβλίο του ‘Chickenhawk’ ο πιλότος Ρόμπερτ Μέϊσον. Περιγράφοντας την πρώτη του απογείωση λέει χαρακτηριστικά ότι «άφησε το έδαφος σαν να έπεφτε προς τα πάνω».
Τα πληρώματα των ελικοπτέρων βρίσκονταν ψηλότερα από «τα σκ… του Βιετνάμ» που αντιμετώπιζε ο απλός πεζικάριος αλλά όταν κατέβαιναν για προσγείωση σε εχθρικές περιοχές τα πράγματα γίνονταν πολύ «θερμά». Οι Βιετκόνγκ είχαν αναγάγει τις ενέδρες σε επιστήμη και πολλές φορές άφηναν ένα ελικόπτερο αλώβητο ελπίζοντας να κατέβουν περισσότερα θεωρώντας πως η Ζώνη Προσγείωσης ήταν ασφαλής. Ένα ΑΚ-47 ήταν αρκετό όμως σημειώστε ότι οι VC ήταν απίστευτα εφευρετικοί στις παγίδες που έστηναν.
Είναι ενδεικτικό ότι παρά τις απώλειες, ο Στρατός δεν είχε ποτέ πρόβλημα επάνδρωσης των Huey. «Ήταν εύκολο να επισκευαστεί και άντεχε πολλά» θυμάται ο Ρίτσαρντ Τζέλλερσον. Μερικά από αυτά επέστρεψαν με τόσες πολλές τρύπες που απλώς δεν πίστευες ότι μπορούσαν να πετάξουν ποτέ ξανά…» Έτσι γίνονται οι θρύλοι.
Αλέξανδρος Θεολόγου