Η Ρωσία άρχισε να πειραματίζεται με την τροφοδοσία σπιτιών με ζεστό νερό, το οποίο προέρχεται από πυρηνικό αντιδραστήρα πάνω σε ένα πλοίο δεμένο σε προβλήτα κοντά στις κατοικίες. Το πείραμα γίνεται στην απομακρυσμένη αρκτική παραθαλάσσια πόλη Πέβεκ της Σιβηρίας και εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερης αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας αντί των εκπομπών άνθρακα από ορυκτά καύσιμα που επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή.
Ο πλωτός πυρηνικός αντιδραστήρας, που έχει αναπτυχθεί από τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom, βρίσκεται στο ακινητοποιημένο πλοίο «Ακαντέμικ Λομονόσοφ», το οποίο είναι συνδεμένο μέσω αγωγών με τις κατοικίες που βρίσκονται κοντά στο λιμάνι του Αρκτικού Ωκεανού και στις οποίες στέλνει το ζεστό νερό.
Η κλιματική κρίση φέρνει ξανά στο προσκήνιο τη χρησιμότητα της πυρηνικής ενέργειας, ιδίως κατά τη μεταβατική φάση εωσότου γίνει μαζική η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες παράγουν ενέργεια από τη σχάση ατόμων ουρανίου. Η ενέργεια αυτή στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση του νερού σε κατοικίες ή για άλλες χρήσεις, όπως σε βιομηχανίες ή θερμοκήπια.
Το πλοίο «Ακαντέμικ Λομονόσοφ» φέρει δύο πυρηνικούς αντιδραστήρες των 35 μεγαβάτ ο καθένας. ‘Αρχισε να κατασκευάζεται το 2006 και χρειάστηκε να κάνει ένα επικίνδυνο ταξίδι σχεδόν 3.000 μιλίων ώσπου να φθάσει στη μόνιμη πλέον τοποθεσία του στο λιμάνι του Πέβεκ.
Όπως δήλωσε ο καθηγητής πυρηνικής επιστήμης και τεχνολογίας Τζιάκοπο Μπουοντζιόρνο του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, πρόκειται για μια εντυπωσιακή εξέλιξη και ένα πεδίο «στο οποίο οι Ρώσοι προηγούνται», ανοίγοντας τον δρόμο για μικρούς πλωτούς αντιδραστήρες.
Η Greenpeace έχει χαρακτηρίσει το πλοίο «πλωτό Τσερνόμπιλ», αλλά οι κάτοικοι του Πέβεκ μάλλον δεν συμμερίζονται αυτή τη δυσοίωνη συσχέτιση και την πιθανότητα μιας έκρηξης ή διαρροής ραδιενέργειας. Ή, τέλος πάντων, «προσπαθούμε να μην το σκεφτόμαστε», όπως είπε ένας ντόπιος. Η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων της σιβηρικής πόλης δεν έφερε αντίρρηση στη διενέργεια του πειράματος.
Πολλοί κάτοικοι του Πέβεκ που έχουν πια ζεστό νερό (ένα πολύτιμο αγαθό στην παγωμένη Σιβηρία) από το πλοίο, το βλέπουν κιόλας από τα παράθυρα τους. Όπως είπε μια γυναίκα, «ανησυχούσαμε τις δύο πρώτες μέρες αφότου το διαμέρισμα μας συνδέθηκε στον αντιδραστήρα», αλλά μετά η ανησυχία καταλάγιασε. Όπως ανέφερε, «καθετί καινούριο φαίνεται τρομακτικό. Ήμασταν οι πιο κοντινοί στο πλοίο, γι’ αυτό σύνδεσαν εμάς πρώτους».
Πόσο πρόθυμοι όμως θα ήσαν οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο να κάνουν… πυρηνικό ντους; «Προφανώς δεν είναι κάτι που θα ‘περπατήσει’ αν οι άνθρωποι δεν νιώθουν άνετα με αυτή την τεχνολογία», επεσήμανε ο Μπουοντζιόρνο.
Η Ρωσία – και προηγουμένως η Σοβιετική Ένωση – είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς εκπομπών του θερμοκηπίου παγκοσμίως. Έχει επίσης μια μακρά ιστορία χρήσης πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς και στρατιωτικούς σκοπούς.
Υπάρχει και ένα ιστορικό προηγούμενο για τις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν ηλεκτροδοτήσει μεταξύ 1968-1976 τη Ζώνη του Καναλιού του Παναμά από ένα πλωτό αντιδραστήρα. Στη σημερινή Ρωσία υπάρχουν άλλες δύο περιοχές, πέραν του Πέβεκ, όπου κατοικίες παίρνουν «πυρηνική» θέρμανση αλλά από μεγάλα εργοστάσια στην ξηρά.
Η Rosatom ήδη επεκτείνει το δίκτυο παροχής ζεστού νερού από το πυρηνικό πλοίο, προκειμένου να καλύψει και τους 4.500 κατοίκους του Πέβεκ. Παράλληλα, λαμβάνει έξτρα μέτρα ασφαλείας, διαβεβαιώνοντας ότι ο πλωτός αντιδραστήρας μπορεί να αντέξει ακόμη και πτώση μικρού αεροπλάνου πάνω στο πλοίο.
Εταιρείες στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Κίνα έχουν σχέδια για δημιουργία ανάλογων πλωτών αντιδραστήρων, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και τη βρετανική «Ντέιλι Μέιλ». Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν πρότεινε πρόσφατα την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα του μέσω της κατασκευής μικρών αντιδραστήρων. Η Κίνα ξεκίνησε ήδη να κατασκευάζει πλωτούς μικρούς αντιδραστήρες με βάση το ρωσικό μοντέλο, ενώ αμερικανικές εταιρείες όπως οι General Electric και Westinghouse έχουν έτοιμα σχετικά σχέδια μικρών αντιδραστήρων και θα αρχίσουν δοκιμές το 2023. Μάλιστα ο αμερικανικός στρατός παρήγγειλε ήδη έναν αντιδραστήρα που θα χωράει μέσα σε κοντέινερ πλοίου.
