Σε ρεπορτάζ του Βάσου Βασιλείου από το κυπριακό “Philenews” (Φιλελεύθερος) περιγράφεται πως η δορυφορική επισκόπηση στη νήσο έφερε στο φως τάφο Ελληνοκυπρίων που ήταν αγνοούμενοι από τα γεγονότα του 1963-64:
Η φωτογραφία που τραβήχτηκε από δορυφόρο το 1963 δεν έλεγε ψέματα. Η αξιοποίηση της, σε συνδυασμό με πληροφορίες από Τουρκοκύπριους, οδήγησαν στον εντοπισμό πέντε Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων της περιόδου 1963-1964, εκ των οποίων ένας έχει ήδη θαφτεί, 58 χρόνια μετά τη δολοφονία του. Η κηδεία τελέστηκε στις 5 Ιουλίου 2022. Ταυτοποιήθηκαν και οι άλλοι τέσσερις και εκκρεμεί η κηδεία τους.
Με την ταυτοποίηση των πέντε, ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων της τότε περιόδου που εντοπίστηκαν, αυξάνεται στους 21 και σε αυτούς περιλαμβάνονται άλλοι 16 που είχαν εντοπιστεί στις Χαμίτ Μάντρες το 2011.
Αξίζει να σημειωθεί, πως οι πέντε εντοπίστηκαν το 2012 στην κατεχόμενη Λευκωσία και συγκεκριμένα στο Τεκκέ Παξιεσιή (ο κήπος του λαού), όπου, σύμφωνα με πληροφορίες που δόθηκαν πριν δεκαετίες θάβονταν άνθρωποι εν καιρώ νυκτός, κάτι το οποίο αποτυπώθηκε στη μνήμη Τουρκοκυπρίων οι οποίοι έτυχε να αντιληφθούν τις «κρυφές» ταφές. Όταν πέρασαν τα χρόνια και άρχισαν να αναζητούνται αγνοούμενοι του 1963-1964, κάποιοι αποφάσισαν να μιλήσουν και έτσι άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι εντοπισμού τους. Όταν άρχισαν να φτάνουν πληροφορίες για τους Ελληνοκύπριους αγνοούμενους έγινε σκέψη να αναζητηθεί και βοήθεια από τον ουρανό, λαμβάνοντας υπόψιν πως το 1963 αποτυπώθηκε με φωτογραφίες από τον ουρανό ολόκληρη η Κύπρος και μάλιστα με μεγάλη λεπτομέρεια.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί, πως το σημείο που εντοπίστηκαν βρίσκεται έξω από τουρκοκυπριακό κοιμητήριο το οποίο δημιουργήθηκε για την ταφή «ηρώων» της άλλης πλευράς. Επρόκειτο για χωράφι, στην κατεχόμενη Λευκωσία, το οποίο ανήκε στον αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, δρα Φαζίλ Κιουτσούκ. Όταν έψαχναν χώρο για τις ταφές των νεκρών από τις διακοινοτικές ταραχές, παραχώρησε το συγκεκριμένο τεμάχιο γης, το οποίο βρίσκεται δίπλα από τα γραφεία της εφημερίδας «Χαλκίν Σεσί» («Φωνή του Λαού») την οποία δημιούργησε ο ίδιος το 1941.
Όμως, σε κάποιο στάδιο η τουρκοκυπριακή τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ, άρχισε να δολοφονεί και Τουρκοκύπριους τους οποίους θεωρούσε προδότες, είτε επειδή συνεργάζονταν με την ελληνοκυπριακή πλευρά είτε επειδή τους υποψιάζονταν για συνεργασία, είτε ακόμη επειδή απλώς δεν επιθυμούσαν να εμπλακούν στη διαμάχη. Αυτή η κατηγορία νεκρών δεν είχε θέση στο κοιμητήριο των «ηρώων», οπόταν σύμφωνα με πληροφορίες άρχισαν να τους θάβουν έξω από το κοιμητήριο. Έξω από αυτό το κοιμητήριο θάφτηκαν και οι πέντε Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι της περιόδου 1963-1964.
Στο μεταξύ, στο συγκεκριμένο σημείο κτίστηκαν καταστήματα και φαίνεται πως κατά τις εκσκαφές που έγιναν προκειμένου να θεμελιωθούν τα καταστήματα «χάθηκαν και τα οστά που αφορούσαν τα κάτω άκρα των νεκρών». Τώρα καταβάλλεται προσπάθεια να εντοπιστεί το σύνολο των οστών. Όπως πληροφορείται ο «Φ», σε κάποιο στάδιο έγιναν διαπραγματεύσεις με τον Τουρκοκύπριο κάτοχο των καταστημάτων, ώστε να καταστεί δυνατόν να διενεργηθούν εκσκαφές και κάτω από μέρος των υποστατικών τα οποία είχαν ανεγερθεί. Όταν εντοπίστηκαν τα οστά, ο συγκεκριμένος Τουρκοκύπριος, ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί σε μεταγενέστερο στάδιο, προφανώς δεν γνώριζε πως αυτά ανήκαν σε Ελληνοκύπριους αγνοούμενους.
Εξακολουθούν να αναζητούνται άλλοι 23 αγνοούμενοι της τότε περιόδου. Υπενθυμίζεται, πως οι αγνοούμενοι του 1963-1964, δηλώθηκαν για πρώτοι φορά στη ΔΕΑ το έτος 2006 ενώ οι Τουρκοκύπριοι είχαν δηλώσει τους δικούς τους αγνοούμενους πολύ νωρίτερα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας υπήρχαν καταχωρημένα τα ονόματα των 274 Τουρκοκυπρίων που δηλώθηκαν ως αγνοούμενοι από το 1964, ενώ δεν υπήρχαν τα ονόματα των 44 Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων της ίδιας περιόδου.
