Ένα σημαντικό γεγονός έλαβε χώρα αυτές τις ημέρες και πέρασε στα “ψιλά” της ελληνικής δημοσιογραφίας, με εξαίρεση ορισμένα σάιτ θρησκευτικού περιεχομένου, τα οποία αρθρογράφησαν σχετικά κατόπιν εορτής. Αναφερόμαστε στην “αιφνίδια” επίσκεψη του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλου στη Ρωσία, όπου μεταξύ άλλων έλαβε βραβείο από τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το ζήτημα που απασχολεί τους κόλπους της Ορθόδοξιας δεν είναι άλλο από την αναγνώριση (ή μη) του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, αν και οι γεωπολιτικές προεκτάσεις είναι πολύ ευρύτερες. Αυτή τη στιγμή διαφαίνεται ο σχηματισμός ενός “δίπολου”, με μέρος του Ορθόδοξου κόσμου να είναι υπέρ, και ένα μέρος να είναι κατά του ουκρανικού ζητήματος. Αυτό μετουσιώνεται σε ένα είδος “σχίσματος” μεταξύ φιλοδυτικών που επιθυμούν την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Μόσχας, και φιλορώσων που ακολουθούν τη γραμμή του Κρεμλίνου και για ευνόητους λόγους δεν θέλουν την αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας, για τον απλούστατο λόγο της τεράστιας επιρροής του Πατριαρχείου Μόσχας -και κατ΄επέκταση του Κρεμλίνου- σε ολόκληρη την ουκρανική επικράτεια.
Τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα
Τον περασμένο μήνα έγινε γνωστό πως η Εκκλησία της Ελλάδας αναγνώρισε την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις από τη Μόσχα. Είχε προηγηθεί πριν ένα χρόνο η υπογραφή συμφωνίας αναγνώρισης του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το Πατριαρχείο της Μόσχας που σε μεγάλο βαθμό επηρεάζεται από το Κρεμλίνο, αντέδρασε σθεναρά στο θέμα της Ουκρανίας και έκανε λόγο για σοβαρό ρήγμα στον Ορθόδοξο Κόσμο.
Αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία της Ουκρανικής από τη Ρωσική Εκκλησία, ο Βαρθολομαίος επέφερε ένα συντριπτικό πλήγμα εναντίον του Βλαντιμίρ Πούτιν που μέχρι σήμερα είχε στην διάθεσή του την πανίσχυρη επιρροή του Πατριαρχείου Μόσχας επί των Ουκρανών. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και η κατάρριψη της πτήσης των Μαλαισιανών Αερογραμμών το 2015, είχαν προκαλέσει οριστική ρήξη στις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας. Ο τελευταίος “δεσμός” δεν ήταν άλλος από τον θρησκευτικό έλεγχο που ασκούσε η Ρωσική Εκκλησία και ο Πατριάρχης Κύριλλος επί της Ουκρανικής Εκκλησίας.
Για να μπορέσει ο Βαρθολομαίος να απονείμει ανεξαρτησία στους Ορθόδοξους Ουκρανούς, θα έπρεπε να βασιστεί στην Δ’ Οικουμενική Σύνοδο, ή Σύνοδο της Χαλκηδόνας, η οποία έλαβε χώρα στις 8 Οκτωβρίου με 1η Νοεμβρίου του 451 μΧ στην πόλη της Χαλκηδόνας στη Βιθυνία (προάστιο της Κωνσταντινούπολης). Με βάση τις εξουσίες που κατέχει το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από την εποχή της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου που τελέστηκε πριν 1.657 χρόνια, ο Βαρθολομαίος έχει την δυνατότητα να απονέμει αυτοκεφαλία σε οποιαδήποτε ορθόδοξη εκκλησία. Με απλά λόγια, η κριτική που δέχτηκε από τη Ρωσία, ήταν ανούσια και περιορίστηκε μόνο σε “φωτοβολίδες” περί επηρεασμού από δυτικούς παράγοντες.
Βαρθολομαίος, Πούτιν και η σημασία της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου (451 μΧ)
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων
Σύμφωνα με το έγκυρο orthodoxia.info, “Συνάντηση με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε σήμερα (20/11) στη Μόσχα, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος, παρουσία του Πατριάρχη Ρωσίας Κυρίλλου.
Ο κ. Θεόφιλος, ο οποίος είναι ο πρώτος ορθόδοξος Προκαθήμενος που επισκέπτεται την Μόσχα μετά τα γεγονότα που οδήγησαν στην διακοπή Κοινωνίας μεταξύ Μόσχας και Κωνσταντινούπολης, βρίσκεται στην ρωσική πρωτεύουσα για να παραλάβει το βραβείο «Πατριάρχης Αλέξιος Β΄».
Σύμφωνα με όσα έδωσε στη δημοσιότητα η υπηρεσία Τύπου του Κρεμλίνου, ο πατριάρχης Θεόφιλος ευχαρίστησε τον Ρώσο πρόεδρο για την στήριξη του στην Αγιοταφική Αδελφότητα λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θέλω να ευχαριστήσω εξ ονόματος ολόκληρης της αδελφότητας για το ενδιαφέρον και την προστασία που μας προσφέρετε και για την αποφασιστική σας βοήθεια, η οποία ήταν πολύ σημαντική για την προστασία της εκκλησίας του Παναγίου Τάφου».
Δείτε περισσότερα στο orthodoxia.info.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η επίσκεψη Θεόφιλου στη Ρωσία, πέρασε απαρατήρητη ακόμη και από ρωσικά ΜΜΕ, τα οποία έγραψαν σχετικά μετά την άφιξη του Θεόφιλου στη Μόσχα. Με λίγα λόγια, η επίσκεψη ήταν “ξαφνική” και ακόμη και στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου, δεν υπήρχε καμία αναφορά πριν την επίσκεψη. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, ακόμη και συνεργάτες που βρίσκονται στον στενό κύκλο του Θεόφιλου, έμαθαν για την επίσκεψη κατόπιν εορτής.
Άξιο αναφοράς είναι επίσης πως στο συλλείτουργο Θεόφιλου – Κυρίλλου στη Ρωσία, δεν μνημονεύθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, και το μόνο που ειπώθηκε στο συλλείτουργο ήταν “μνήσθητι κύριε πάσης επισκοπής ορθοδόξων”.
Είναι λοιπόν ξεκάθαρο πως πλέον δημιουργείται ένα δίπολο. Από τη μία πλευρά το “φιλοδυτικό” (Οικουμενικός Πατριάρχης, Εκκλησία της Ελλάδας, και σύμφωνα με πληροφορίες μας, και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), και το φιλορωσικό, με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων να βρίσκεται στην κεφαλή αυτού του “μπλοκ”.
Πανορθόδοξη Σύνοδος
Δεν ήταν μάλλον τυχαίο πως ο Θεόφιλος ανακοίνωσε από τη Μόσχα την πρόθεσή του για Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ιορδανία, προκειμένου να συζητήσουν για την ενότητα της Εκκλησίας. Η “πρωτοβουλία” του Θεόφιλου κατακεραυνώθηκε την αμέσως επόμενη ημέρα από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο. “Δεν μπορεί ο καθένας να καλεί πανορθόδοξη σύνοδο. Είναι το προνόμιο του Οικουμενικού Πατριάρχη. Αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης μας καλέσει δεν θα πούμε όχι, αν οποιοσδήποτε άλλος υπεύθυνος κάποιας Εκκλησίας μας καλέσει εγώ θα πω όχι”.
Η εικόνα που διαμορφώνεται
Είναι προφανές από τα ανωτέρω πως ο Ορθόδοξος κόσμος βρίσκεται ενώπιον ενός ιδιότυπου “σχίσματος”, μεταξύ φιλοδυτικών και φιλορώσων. Δεν είναι μυστικό πως το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων απολαμβάνει τεράστια στήριξη από τη Ρωσία, ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Ελλαδική Εκκλησία, από τον αμερικανικό παράγοντα. Σε μεγάλο βαθμό ωστόσο, η στήριξη της Ρωσίας προς τα Ιεροσόλυμα είναι στα λόγια. Ο Θεόφιλος και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχουν δεχτεί τεράστια πλήγματα στο κύρος τους, που ξεκινάνε από παλιότερα με τις αντιδράσεις για τις πωλήσεις ακίνητης περιουσίας του Πατριαρχείου, μέχρι τις ημέρες μας με το σκάνδαλο του Αγίου Φωτός και τις αποκαλύψεις μέσω επώνυμων μαρτυριών για το πως επιτελείται το “θαύμα” (δείτε το βιβλίο “Λύτρωση” του δημοσιογράφου Δ. Αλικάκου).
Τα εν λόγω ακίνητα βρίσκονται στα αμιγώς Παλαιστινιακά Αν. Ιεροσόλυμα και αφορούν στα πασίγνωστα Ξενοδοχεία Ιμπίριαλ και Πέτρα στην είσοδο της Πύλης Τζάφφα του Κάστρου των Ιεροσολύμων καθώς και το Μπέιτ Αζμίγια στην συνοικία Μπαμπ αλ-Χούτα. Το εν λόγω σκάνδαλο προκάλεσε και προκαλεί σεισμό στις τάξεις του παλαιστινιακού ποιμνίου του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου. Είχε σαν συνέπεια την απομάκρυνση του Ειρηναίου και την αντικατάσταση του από τον νυν Πατριάρχη Θεόφιλο ο οποίος μέχρι τις 18/6/2019 είχε προσφύγει στα ισραηλινά δικαστήρια ενάντια στην εν λόγω αγοραπωλησία. Πέραν των οικονομικών λεπτομερειών της ο χαρακτήρας της εν λόγω πώλησης είναι πολιτικός, υποστηρίζει το cnn.gr. Πρόσφατη απόφαση (18/6/2019) του ισραηλινού Ανωτάτου Δικαστηρίου ωστόσο, ενέκρινε την πώληση των τριών σημαντικών ακινήτων του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Όπως αναφέρουν τα Νέα επικαλούμενα την Deutsche Welle, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος ακίνητης περιουσίας μετά το κράτος του Ισραήλ. Η Βουλή, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Ισραηλινό Μουσείο και η κατοικία του πρωθυπουργού έχουν χτιστεί σε γη του Πατριαρχείου, ενώ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ το 37% των ακινήτων ανήκει στο Πατριαρχείο. Φυσικά το Ισραήλ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις.
Η τεράστια επιρροή της Ρωσίας στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, που σε μεγάλο βαθμό μετουσιώνεται σε μεγάλο αριθμό Ρώσων τουριστών που καταθέτουν το βαλάντιό τους και το ενισχύουν οικονομικά, είναι ίσως ένας από τους βασικούς λόγους που ο Θεόφιλος επέλεξε να σηκώσει “μπαϊράκι” και να κρατήσει φιλορωσική στάση, σε αντίθεση με το Φανάρι και την Αθήνα.
Το ζήτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας έφερε στην επιφάνεια τις “διαφωνίες” μεταξύ των ορθόδοξων πατριαρχείων. Όπως προκύπτει όμως, το γεωπολιτικό “παιχνίδι” είναι πολύ σημαντικότερο και με πολύ πιο μεγάλες προεκτάσεις, με την φιλοδυτική πλευρά να κερδίζει τις μέχρι σήμερα “μάχες”, αλλά και τις εντυπώσεις. Η χρήση των Πατριαρχείων σε γεωπολιτικές διαμάχες μεταξύ ανατολής και δύσης δεν είναι φυσικά τυχαία, καθότι η επιρροή τους στο ποίμνιο και η δυνατότητα επηρεασμού τους είναι τεράστια. Ειδικά στην περίπτωση της Μόσχας, η Ορθόδοξη Πίστη έχει “οπλοποιηθεί” για την προώθηση των ρωσικών συμφερόντων.
Η σθεναρή άρνηση του Κρεμλίνου στην αναγνώριση του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, εξηγείται από το γεγονός της τεράστιας επιρροής της Ρωσικής Εκκλησίας στους πιστούς της χώρας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, θυμίζουμε την περίπτωση της “Αυτοκρατορικής Ορθόδοξης Παλαιστινιακής Ένωσης,” μιας οργάνωση που φέρεται να προωθούσε ρωσικά συμφέροντα στην Ελλάδα (δείτε σχετικό μας άρθρο εδώ). Αν και θα ήταν ανεύθυνο εκ μέρους μας να πούμε με βεβαιότητα πως η εν λόγω οργάνωση ενεπλάκη σε εσωτερικά ζητήματα της χώρας με σκοπό να επηρεάσει καταστάσεις και πρόσωπα, είναι απολύτως βέβαιο πως η «Ένωση» δρα υπό την «αιγίδα» του Ρωσικού Κράτους για τη προώθηση των ρωσικών συμφερόντων σε διάφορες περιοχές, κάτι που έχει παραδεχτεί ακόμη και ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, ενώ υπάρχουν αναφορές πως σχετίζεται ακόμη και με τις μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας.
Εν κατακλείδι, ο “πόλεμος” (ουσιαστικά θρησκευτικός proxy war μεταξύ υπερδυνάμεων) στο εσωτερικό της Ορθοδοξίας μάλλον θα συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Αυτό που δεν χωρά αμφισβήτησης είναι πως η Πίστη χρησιμοποιείται ακόμη μια φορά ως μέσο άσκησης γεωπολιτικής επιρροής, ειδικά από την πλευρά της Ρωσίας, και όχι μόνο. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ουσιαστικά αυτοαναγορευτεί σε “προστάτη” της απανταχού Ορθοδοξίας, και η Ρωσία έχει (αυθαίρετα) υιοθετήσει το ρόλο του θεματοφύλακα των χριστιανικών αξιών που υποτίθεται ότι έχει απολέσει η Δύση. Τα ανωτέρω φυσικά είναι μια παλιά και δοκιμασμένη τεχνική επηρεασμού της κοινής γνώμης σε πολλές δυτικές χώρες και ακόμη περισσότερο στην Ελλάδα που οι “προφητείες” και ο μύθος του “Ξανθού Γένους” βρίσκουν ακόμη μεγάλη απήχηση. Η ουσία ωστόσο ίσως είναι αλλού και συνοψίζεται σε ένα ερώτημα: κατά πόσο οι κεφαλές της Εκκλησίας, ανεξαρτήτως στρατοπέδου που έχουν επιλέξει, προωθούν τις χριστιανικές αξίες; Το μόνο σίγουρο είναι πως αυτές οι διαμάχες σκανδαλίζουν τους πιστούς.
