Το πρόβλημα της USAF με τις πυρηνικές κεφαλές που… παγώνουν

Τα πυρηνικά όπλα (αχρείαστα να ’ναι) σχεδιάστηκαν για να λειτουργούν και αυτό είναι που ανησυχεί την USAF: ότι η κεφαλή W-80 ενδέχεται να μην λειτουργήσει υπό συνθήκες εξαιρετικού ψύχους. Προβληματισμένη κατά πόσο είναι στ’ αλήθεια έτοιμα για χρήση τα πυρηνικά που διαθέτει στο οπλοστάσιό της, η αμερικανική Αεροπορία βρίσκεται να πιέζει, για μια ακόμη φορά, για νέα (πυρηνική) κεφαλή πυραύλου cruise που θα «κλείσει το χάσμα» μεταξύ των στρατηγικών βομβαρδιστικών και των βαλλιστικών πυραύλων.
Το… θεωρητικό, λόγω της φύσεως των πυρηνικών όπλων, πρόβλημα «αξιοπιστίας» που αντιμετωπίζει η USAF είναι ότι κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει 100% ότι θα λειτουργήσουν όπως πρέπει. Και η αμφιβολία αυτή έρχεται στο προσκήνιο την ώρα που εκτελείται η μεγαλύτερη προγραμματισμένη συντήρηση του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου εδώ και δεκαετίες.

Οι πυρηνικές κεφαλές είναι ιδιαίτερα πολύπλοκες συσκευές υψηλής μηχανικής, με περιορισμένο όριο ζωής «στο ράφι». Η Εθνική Υπηρεσία Πυρηνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ και τα ειδικά εργαστήρια που κατασκευάζουν πυρηνικά όπλα βασίζονται σε προσομοιώσεις υπολογιστή για την πιστοποίηση της ασφάλειας και αξιοπιστίας τους. Το μόνο όμως που δεν μπορεί να δείξει μια προσομοίωση είναι η έκρηξη μιας πυρηνικής κεφαλής –κάτι τέτοιο θα χάλαγε την ημέρα πολλών ανθρώπων. Μόνιμα.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Η USAF ανακάλυψε ότι μπορεί να έχει αναξιόπιστες πυρηνικές κεφαλές κατά την διάρκεια μιας υπόγειας δοκιμής –όταν μια θερμοπυρηνική κεφαλή W-80 δοκιμάστηκε… στ’ αλήθεια. Το συγκεκριμένο όπλο αναπτύχθηκε τo 1976 από το Los Alamos National Lab για να εξοπλίσει την νέα γενιά πυραύλων cruise και ανήκει στην κατηγορία ρυθμιζόμενης ισχύος (dial-a-yield weapon) καθώς η εκτόνωση του πυρήνα πλουτωνίου της κεφαλής αποδίδει ισχύ 5 κιλοτόννων ενώ η πυροδότηση μιας διαδικασίας σύντηξης αυξάνει την ισχύ στους 150 κιλοτόννους.
Για να πυροδοτηθεί η κεφαλή απαιτούνται ειδικά εκρηκτικά ΙΗΕ (Ιnsensitive Ηigh Εxplosive) καθώς ο,τιδήποτε άλλο ευαίσθητο στην φωτιά και το σοκ θα διακινδύνευε ένα πυρηνικό ατύχημα. Ωστόσο, τα ΙΗΕ στο πρώτο μπλοκ παραγωγής των W-80 εμφάνισαν ένα σοβαρότατο μειονέκτημα.

Τα αερομεταφερόμενα όπλα, όπως οι πύραυλοι cruise, οφείλουν να αντέχουν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καθώς τα βομβαρδιστικά-φορείς πετούν με μεγάλο ύψος. Όταν οι σχεδιαστές δοκίμαζαν τα βασικά απάρτια των πρώτων W-80 στους -53^ο C τα αποτελέσματα ήταν σύμφωνα με τις προσδοκίες. Όμως όταν το όπλο δοκιμάσθηκε live τον Ιανουάριο του 1981 κατά την Επιχείρηση Guardian (Shot Baseball) η κεφαλή απέτυχε να εκραγεί πλήρως, αποδίδοντας μόλις ένα κλάσμα της προβλεπόμενης ισχύος.
Η αιτία εντοπίσθηκε στα ΙΗΕ: σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το σύστημα απλώς δεν λειτουργούσε όπως προβλέπεται. Χρειάσθηκαν μήνες για να λύσουν το πρόβλημα οι επιστήμονες των εργαστηρίων Los Alamos και Lawrence Livermore αλλά και πάλι απαιτείτο μια live πυρηνική δοκιμή για να είναι εντελώς σίγουροι.
Στην δοκιμή που ακολούθησε έναν χρόνο αργότερα (Shot Jornada) σε θερμοκρασία -53^ο C η κεφαλή W-60 «έδωσε» την ισχύ που όλοι περίμεναν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρήγαγαν περισσότερες από 2.100 κεφαλές του συγκεκριμένου τύπου το διάστημα 1980-1990, με το ένα τρίτο εξ αυτών τα τελευταία 25 χρόνια να έχει αποσυρθεί ή να βρίσκεται σε αποθήκευση, λόγω των ορίων που επέβαλαν οι διάφορες συμφωνίες περιορισμού των πυρηνικών όπλων.
Η USAF όμως ανησυχεί. Κι αν… δεν δουλέψουν; Άλλωστε η ουσία της αποτροπής είναι να ξέρει ο αντίπαλος ότι τα όπλα σου είναι λειτουργικά και επικίνδυνα.
Αλέξανδρος Θεολόγου