Η πρόσφατη δήλωση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ περί “επανέναρξης δοκιμών πυρηνικών όπλων” γιατί υποτίθεται το ίδιο κάνουν άλλες χώρες, είναι ένα τυπικό δείγμα της νέας παγκόσμιας αστάθειας, που επεκτείνεται και στον χώρο της άμυνας.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο του όλου θέματος είναι γνωστό, καθώς από το 1996 ισχύει η συνθήκη Πλήρους Απαγόρευσης Πυρηνικών Δοκιμών, CTBT (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty), η οποία τις αποκλείει είτε για στρατιωτική είτε για πολιτική χρήση. Η συνθήκη ορίζεται ως “αορίστου χρόνου”, έχει υπογραφεί σχεδόν από το σύνολο των χωρών του πλανήτη, και αποτελεί το τελικό βήμα μιας σειράς προηγούμενων συμφωνιών, που απαγόρευσαν τις δοκιμές στον αέρα, το διάστημα και την θάλασσα (η PTBT του 1963), όπως και τις “ισχυρές” δοκιμές στο υπέδαφος, άνω των 150 κιλοτόνων (η TTBT του 1974) και την παρόμοια του 1976. Εδώ υπάρχει μια θεσμική ιδιορρυθμία, καθώς οι ΗΠΑ υπέγραψαν την CTBT αλλά δεν έχει επικυρωθεί από το Κογκρέσο με διαφωνία των Ρεπουμπλικανών, οπότε πολλά χρόνια αργότερα, το 2023 η Ρωσία επικαλέστηκε το γεγονός για να αποσυρθεί από την Συνθήκη.
Το ενδιαφέρον και το ουσιαστικό; Παρόλο που οι μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία και Κίνα, δεν έχουν επικυρώσει την Συνθήκη, ουσιωδώς την τηρούν ως ένα άτυπο μορατόριουμ, από περίπου το 2000, και το ίδιο ισχύει για Ινδία και Πακιστάν (δεν την έχουν υπογράψει), όπως και το Ισραήλ, ενώ την έχουν υπογράψει και επικυρώσει και τηρούν και οι Βρετανία και Γαλλία. Η μόνη πυρηνική δύναμη που δεν την τηρεί, είναι η Βόρεια Κορέα, η οποία έχει κάνει δοκιμές στον 21ο αιώνα, με την τελευταία το 2017.
Άρα παρά τα θεσμικά ζητήματα, υπάρχει μια δεδομένη διεθνής συναίνεση των πυρηνικών δυνάμεων (πάντα με την βορειοκορεατική εξαίρεση) που δεν εξελίσσουν τέτοιες δοκιμές. Ένας όμως σοβαρός λόγος για την μη διενέργεια πυρηνικών δοκιμών, υφίσταται πέρα από την συμφωνία σε επίπεδο διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικού κύρους. Και αυτός είναι πως δεν… προσφέρουν τίποτα! Καθώς η τεχνολογία δημιουργίας πυρηνικών όπλων είναι εδώ και δεκαετίες γνωστή, κατοχυρωμένη, ηλεγμένη, απόλυτα λειτουργική, οπότε ένα τέτοιο “κατασκεύασμα” είναι δεδομένο πως θα αποδώσει, χωρίς να χρειάζεται πραγματική έκρηξη του! Μάλιστα, οι ισχυρές χώρες, συνεχίζουν να κάνουν δοκιμές, αλλά ως προσομοίωση σε υπερυπολογιστές (όπου πολλά μοντέλα εξελίχθηκαν για αυτές τις προσομοιώσεις, όπως ο διάσημος Cray 2). Ενώ σε ειδικές εγκαταστάσεις που επιτυγχάνουν σύντηξη ελάχιστου υλικού με χρήση laser, γίνεται ένα παρόμοιο τεστάρισμα, όπως η National Ignition Facility (NIF) στο αμερικανικό κρατικό εργαστήριο Lawrence Livermore.
Έτσι τόσο από πλευράς γεωπολιτικής όσο και τεχνολογίας (αλλά και περιβαλλοντικής προστασίας από την ραδιενέργεια), η ίδια η ιδέα περί “νέων πυρηνικών δοκιμών” δεν έχει νόημα, ενώ το ίδιο μάλλον ισχύει και για την Βόρεια Κορέα, που έχει 8 χρόνια να κάνει δοκιμή, έχοντας συλλέξει όλα τα απαραίτητα δεδομένα από τις προηγούμενες.
Τι είναι λοιπόν η ανακοίνωση Τραμπ, η οποία δημιούργησε -αναμενόμενες- αντιδράσεις; Με τη Ρωσία να δηλώνει πως “αν το κάνουν οι ΗΠΑ, θα ακολουθήσουμε”;. Αρχικά έχουμε σύγχυση προθέσεων καθώς είναι τελείως διαφορετική η δοκιμή “φορέων πυρηνικών όπλων”, όπως πρόσφατα ο ρωσικός βαλλιστικός πύραυλος ενδιάμεσου βεληνεκούς Oreshnik ή ο πυρηνοκίνητος, τύπου cruise, Burevestnik, με την εκρηκτική δοκιμή μιας πυρηνικής κεφαλής. Τέτοιες δοκιμές, πυραυλικών φορέων, είτε νέας τεχνολογίας, είτε των υπαρχόντων για έλεγχο και πιστοποίηση της λειτουργικότητας τους, κάνουν όλες οι πυρηνικές δυνάμεις, και υπάρχει σχετική προειδοποίηση μεταξύ τους, ώστε να μη διακινδυνεύσει κανείς “παρεξήγηση” ότι γίνεται εκτόξευση με επιθετικό σκοπό. Και εδώ έχουμε την εξαίρεση της Βόρειας Κορέας, που και πάλι όμως αφήνει συνήθως κάποια… ίχνη της πρόθεσης της για δοκιμές, είτε το δηλώνει αμέσως ότι διεξάγει κάποια εκτόξευση πυραύλου-φορέα.
Η Ρωσία δοκιμάζει πυρηνοκίνητο πύραυλο κρουζ με πρωτοφανές βεληνεκές και δυνατότητες
Άρα δεν μπορεί να θεωρηθεί παραβίαση ή επιστροφή σε δοκιμές μεγάλης κλίμακας πυρηνικών όπλων, η εξαπόλυση των πυραύλων που τους μεταφέρουν. Σε επόμενο στάδιο, η πολιτική Τραμπ, και εδώ, μάλλον ακολουθεί το γνωστό ύφος του, μεγαλόσχημων δηλώσεων, υψηλής έντασης, που σε επόμενο στάδιο αποσύρονται γιατί “συμβιβάστηκε μαζί μας ο αντίπαλος”, σε ένα δηλαδή αυτοτροφοδοτούμενο γαϊτανάκι παραγωγής έντασης και απόσβεσης της! Έτσι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ αφού είπε πως οι ΗΠΑ “έχουν το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον πλανήτη” (λάθος, η Ρωσία το έχει), συνέχισε λέγοντας πως “άλλες χώρες κάνουν δοκιμές” (λάθος, έχουν χρόνια να γίνουν), ώστε να καταλήξει πως “μισώ να το κάνω αλλά δεν έχω άλλη επιλογή” (και εδώ λάθος, προφανώς έχει την επιλογή να μην κάνει δοκιμές, που όπως είπαμε ουδείς κάνει εδώ και χρόνια και νόημα πρακτικό δεν έχουν).
Συμπέρασμα; Δεν είναι απίθανο να δούμε τελικά κάποιο “γύρο” πυρηνικών δοκιμών (υπόγειων), μόνο και μόνο ως μια αυτοεκπληρούμενη εντολή-προφητεία, ώστε μετά να επέλθει κάποια “ειρηνοποιός συμφωνία απαγόρευσης τους”, δηλαδή η προηγούμενη κατάσταση που δεν είχε καν λόγο να την θίξει και κανείς. Ή να γίνει απευθείας το δεύτερο, μετά από “σκληρές, νικηφόρες διαπραγματεύσεις”, σε ένα ακόμη σκαλοπάτι έντασης που απευθύνεται στο αμερικανικό εκλογικό κοινό…
