Του Αντιναυάρχου ε.α. Σπύρου Κονιδάρη, επίτιμου υπαρχηγού Στόλου, MSEE
Η πρόσφατη βύθιση του άριστα εξοπλισμένου ρωσικού καταδρομικού Moskva σε μια περιοχή θεωρητικά χωρίς αντίπαλο και με απόλυτη κυριαρχία των Ρωσικών δυνάμεων προκάλεσε μεγάλη έκπληξη και πολλές συζητήσεις σχετικά με την ευκολία που βυθίστηκε αυτό το πλοίο. Δεν θα προχωρήσω σε πιθανές αιτίες και μακροσκελείς αναλύσεις, άνευ στοιχείων. Θα αναφερθώ όμως σε αντίστοιχες περιπτώσεις προσβολών και βυθίσεων “αβύθιστων” πλοίων και επιθέσεων του τύπου «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ» στο παρελθόν.
H Ναυμαχία της Λαττάκειας, η σύγκρουση που καθόρισε τον σύγχρονο ναυτικό πόλεμο
Θα ξεκινήσω από το γερμανικό θωρηκτό Bismark, των 42.000 τόνων, το οποίο είχε τον τίτλο του αβύθιστου λόγω (α) του οπλισμού και της θωράκισης του που εκτιμώντο ως ικανά να αντιμετωπίσει κάθε απειλή της εποχής του (β) της ταχύτητάς του με την οποία θα μπορούσε εύκολα να επιλέξει την απόσταση εμπλοκής του με πυροβολικό και να απεμπλακεί από ναυμαχία απέναντι σε πολυπληθείς αντιπάλους και (γ) της στιβαρής του κατασκευής και των πολλών στεγανών του διαμερισμάτων κατά μήκος και πλάτος, ώστε και να αντέχει πολλά πλήγματα από όπλα της εποχής του (ακόμη και τορπιλών) και να επιβιώσει μετά σοβαρό χτύπημα που τυχόν θα δεχόταν.
“Βυθίσατε το Bismarck”, η τελευταία μάχη του “αβύθιστου θωρηκτού”
Τελικά η μοίρα το έφερε να τεθεί πρακτικά εκτός μάχης όταν μια συχνά αναξιόπιστη τορπίλη που βλήθηκε από διπλάνο (!) τορπιλοβόλο τ. Swordfish του Βρετανικού Ναυτικού (σε επιχείρηση αυτοκτονίας από το αεροπλανοφόρο Ark Royal) χτύπησε κοντά στην πρύμη, μπλόκαρε το πηδάλιό του υπό γωνία και καταδίκασε το πλοίο να κάνει αβοήθητο και ακυβέρνητο, κύκλους. Έτσι το καμάρι του Χίτλερ μετετράπη σύντομα σε στόχο από το σύνολο των βρετανικών πλοίων που αρχικά εξάσκησαν τις ομοχειρίες πυροβολικού τους από όλες τις αποστάσεις και στο τέλος το αποτελείωσαν με τις τορπίλες των πλοίων τους. Έτσι κατέληξε ο χαλύβδινος Γολιάθ (27/5/1941), από το αρχικό τσίμπημα μιας “σφήκας”, με μόλις 110 διασωθέντες από πλήρωμα 2.200.
Τρείς μέρες νωρίτερα (24/5/1941), το Bismark είχε βυθίσει το βρετανικό καταδρομικό μάχης (κατ’ άλλους ταχύ θωρηκτό) HMS Hood (43.000 τόνων). Όταν μια διατρητική οβίδα στην 5η μόλις ομοβροντία του Bismark από μεγάλη απόσταση (16.650 μέτρα), αφού τρύπησε το ελαφρά θωρακισμένο κατάστρωμα του Hood, προκάλεσε ανάφλεξη των εκτεθειμένων γομώσεων στην πυριταποθήκη του (εξ αιτίας ενός κατασκευαστικού λάθους στο πλοίο) και η έκρηξη το έκοψε στη μέση, οπότε βυθίστηκε μέσα σε 3 λεπτά, με 1.415 νεκρούς και μόλις 3 διασωθέντες.
Στην ίδια αυτή μάχη το νεότευκτο θωρηκτό HMS Prince of Wales (43.000 τόνων) πέρα από τις άλλες ζημιές, δέχθηκε ένα εκρηκτικό βλήμα των 15’’ (48 εκ. – κιλών) περί το μέσον και κάτω από την κύρια θωράκιση το οποίο σφηνώθηκε στο εσωτερικό του αλλά δεν εξερράγη. Η καλή του τύχη δεν το βοήθησε 6,5 μήνες αργότερα (10/12/1941) όταν υπερασπίζοντας τις βρετανικές κτήσεις στην Άπω Ανατολή με βάση του την Σιγκαπούρη, προσβλήθηκε εν πλώ μαζικά με τορπίλες και βόμβες από Ιαπωνικά αεροσκάφη και βυθίστηκε, μαζί με το καταδρομικό HMS Repulse (33.000 τόνων).
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 7 Απριλίου 1945: Επιχείρηση Ten Go, στόχος το θωρηκτό Yamato
Ήταν η πρώτη βύθιση τόσο μεγάλων πλοίων μόνο από αεροσκάφη της Ναυτικής Αεροπορίας (είτε από βάση ξηράς είτε από αεροπλανοφόρα) γεγονός που κατάδειξε την τρωτότητα των γιγάντων χωρίς αεροπορική κάλυψη και την μειωμένη συνεισφορά τους στις ναυτικές επιχειρήσεις πλέον.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 29 Ιανουαρίου 1943: Ναυμαχία της νήσου Ρένελ, επικίνδυνοι και στην ήττα
Στην σειρά θα αναφέρω τα μεγαλύτερα και βαρύτερα οπλισμένα θωρηκτά που κατασκευάστηκαν ποτέ, τα 3 Ιαπωνικά τύπου Yamato των 72.000 τόνων που και αυτά κατέληξαν στον υγρό τάφο τους κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Με τα δυο πρώτα, Yamato και Musashi από δεκάδες χτυπήματα από βόμβες και τορπίλες. Και με το 3ο της σειρά, το Shinano (ελάχιστα γνωστό ακόμη και σε φίλους της Ναυτικής Ιστορίας, που είχε μετατραπεί σε αεροπλανοφόρο) να βυθίζεται από τις τορπίλες του τυχερού υποβρυχίου των ΗΠΑ USS Archerfish (τύπος Balao, λίγο προγενέστερος του τύπου Trench/Guppy, όπως τα παλαιότερα εξ ΗΠΑ υποβρύχια μας “Παπανικoλής” και “Κατσώνης”, σε υπηρεσία στο Π.Ν. την περίοδο 1973-93).
ΑΠΑΝΤΑΜΕ: Επίπεδα Eπιβιωσιμότητας πολεμικών πλοίων και η LCS, η αλήθεια και… τα παραμύθια
Τυχερού, πέρα από επιδέξιου, επίμονου και αποφασισμένου κυβερνήτη, καθώς από μια σειρά συμπτώσεων είχε την ευκαιρία τορπιλισμού του μεγαλύτερου αεροπλανοφόρου από απόσταση μόλις 1.200 μέτρων με 6 τορπίλες. Μόνο που μετά τα 5 πρώτα χτυπήματα στην εκτεθειμένη πλευρά του, αυτή που προκάλεσε την ανεπανόρθωτη ζημία και την βύθιση του πλοίου ήταν η 6η και τελευταία. Που είχε εκτοξευτεί κατά λάθος (!) από το πλήρωμα πάνω στην έξαψη της μάχης, καθώς ο Κυβερνήτης είχε διατάξει την βολή μόνο των 5 πρωραίων τορπιλών.
Ναυμαχία της Νταμιέττα: όταν οι Ισραηλινοί νίκησαν και τους Αιγυπτίους, 8 Οκτωβρίου 1973
Θα συνεχίσω με την προσβολή του ισραηλινού παλαιού αντιτορπιλικού INS Eilat από δύο κατευθυνόμενα βλήματα (Κ/Β) ρωσικής κατασκευής βληθέντα από πυραυλάκατο τύπου Komar του αιγυπτιακού ναυτικού, βόρεια του Πορτ-Σάιντ, που βυθίστηκε σε 2 λεπτά με 47 νεκρούς, την 21/10/1967. Γεγονός το οποίο σε όλη την διεθνή ναυτική βιβλιογραφία αποτελεί το σημείο αναφοράς και ταχύτατης ανάπτυξης τόσο του Η/Ν πολέμου στην θάλασσα όσο και των βλημάτων κατά πλοίων και των ταχύπλοων με μεγάλη ισχύ πυρός και κατευθυνομένων βλημάτων (πυραυλάκατοι-ΤΠΚ).
Σε ότι αφορά μόνο το Ισραήλ, η ταχύτατη ανάπτυξη του Η/Ν πολέμου του επέτρεψε να ολοκληρώσει τον επόμενο πόλεμο του Yom Kippur (6 έως 25 Οκτωβρίου 1973) με μηδέν απώλειες πλοίων ή μέλους πληρώματος, παρά τις άνω των 50 εκτοξεύσεις Κ/Β STYX ρωσικής κατασκευής από συριακές και αιγυπτιακές ΤΠΚ κατά των πλοίων του. Τα οποία όμως βύθισαν 44 συνολικά σκάφη των αντιπάλων τους!
Σε ότι αφορά στον πόλεμο των Falklands και πέρα από το πολύ γνωστό σε όλους σύγχρονο αντιτορπιλικό Κ/Β HMS Sheffield το οποίο προσβλήθηκε από πύραυλο ΑΜ-39 Exocet που βλήθηκε από αεροσκάφος της Αργεντινής (4/5/1982), υπάρχει και η λιγότερο γνωστή προσβολή του Α/Τ HMS Glamorgan. Tο οποίο επιστρέφοντας από νυχτερινό βομβαρδισμό των νησιών στις 12/6/1982, προσβλήθηκε από MM-38 Exocet το οποίο είχε ληφθεί από το παλαιό αντιτορπιλικό Segui της Αργεντινής (φυσικά μαζί με τις απαραίτητες συσκευές του) και είχε εξοπλίσει αυτοσχέδια πυροβολαρχία ξηράς.
Το πλοίο, με εξαιρετική αντίδραση του προσωπικού του αντιμετώπισε και την πυρκαγιά και τις διαρροές που προκλήθηκαν και παρέμεινε επιχειρησιακό και στην περιοχή, μετά μικρή επισκευή εν πλώ, μέχρι του πέρατος των επιχειρήσεων. Σε αντίθεση με το Sheffield, που μετά εκτεταμένη πυρκαγιά εγκαταλείφθηκε και τελικά βυθίστηκε 6 μέρες αργότερα κατά την ρυμούλκησή του.
Στην διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ, η φρεγάτα (κλάσης O.H. Perry) των ΗΠΑ USS Stark χτυπήθηκε στις 17/5/1987 από 2 Exocet ΑΜ39 που βλήθηκαν από Ιρακινό αεροσκάφος, όχι πολεμικό αλλά πολιτικό (business jet Falcon-50), που είχε μετασκευασθεί και έφερε 2 πυραύλους. Τα συστήματα και το κέντρο επιχειρήσεων της φρεγάτας, παρότι σε εγρήγορση και έχοντας εντοπίσει την κίνηση του αεροσκάφους -καλώντας το μάλιστα και να απομακρυνθεί, απέτυχαν να εντοπίσουν τα εκτοξευθέντα βλήματα τόσο με τα ραντάρ τους όσο και με τα ESM τους.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 17 Μαΐου 1987: Το περιστατικό του USS Stark, ιρακινοί exocet σε αμερικανική φρεγάτα
Τουλάχιστον το πλήρωμα, παρά το βαρύ πλήγμα και τον άμεσο θάνατο 29 εξ αυτών και τους πολλούς τραυματίες (8 πέθαναν αργότερα), κατάφερε και έσωσε το πλοίο του με την βοήθεια και 2 άλλων πλοίων των ΗΠΑ που προσέτρεξαν αργότερα σε βοήθειά του.
Στις 14/7/2007 και ώρα ~20:00, 16 χιλιόμετρα δυτικά της Βηρυτού, το INS Hanit, μια κορβέτα τύπου SA’AR-5 (ένα από τα 3 μεγαλύτερα πλοία του Ισραηλινού Ναυτικού), χτυπήθηκε από πύραυλο, που είχε εκτοξευτεί από συστοιχία ξηράς επί της Λιβανικής ακτής, από την οργάνωση Χεσμπολάχ.
Βίντεο: Η επίθεση από την Χεζμπολάχ με πύραυλο C-802 εναντίον της κορβέτας INS Hanit
Το βλήμα (κινεζικής κατασκευής C-802, με εμβέλεια 180 χιλιομέτρων) ερχόμενο από την αριστερή πλευρά του πλοίου και προς μεγάλη καλοτυχία του, χτύπησε και εξερράγη πάνω στον σιδερένιο γερανό που βρίσκεται στην πρωραία αριστερή γωνία του ελικοδρομίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας τόσο της κεφαλής μάχης όσο και της υπόλοιπης προωθητικής γόμωσης του, να σκορπιστεί περιφερειακά και μόνο ένα μικρό ποσοστό να προσβάλει την υπερκατασκευή του πλοίου. Παρόλα αυτά ήταν αρκετή να προκαλέσει ζημιές κυρίως στο υπόστεγο του ελικοπτέρου και να σκοτώσει 4 μέλη του πληρώματος τα οποία ήταν στην περιοχή αυτή.
EXOCET MM40 BLOCK 3c: Το έτερο υπερόπλο των FDI HN και οι μοναδικές δυνατότητες που προσφέρει στο ΠΝ
Το σοκ για το Ναυτικό του Ισραήλ ήταν μεγάλο και οδήγησε σε εκτεταμένες έρευνες και αναλύσεις για αποφυγή παρόμοιου περιστατικού. Από την ανάλυση προέκυψε ότι τα πλοία δεν ήταν ενήμερα γι’ αυτή την απειλή, ότι δηλαδή η επί της ακτής Χεσμπολάχ είχε αυτή την δυνατότητα. Έτσι το πλοίο δεν είχε ενεργοποιημένο το αντιβληματικό του σύστημα (Phalanx) και είχε ελάχιστη ετοιμότητα αντιμετώπισης απειλής από αέρα με τον υπόλοιπο οπλισμό και τα μέσα Η/Ν πολέμου. Εάν δε το βλήμα δεν είχε εκραγεί πάνω στον γερανό, αλλά είχε χτυπήσει το πλοίο απευθείας, η βύθισή του με πολλές μάλιστα απώλειες ζωών, θα ήταν το πιθανότερο αποτέλεσμα.
Rafale εκτοξεύει AM39 Exocet, εικόνα από τους εξουσιαστές του Αιγαίου για τα επόμενα 30 χρόνια
Τα παραπάνω περιστατικά μας δείχνουν ότι τα πολεμικά πλοία, ακόμη και τα “καλύτερα”, δεν είναι διαχρονικά ούτε απρόσβλητα ούτε αβύθιστα. Ανεξάρτητα δε, αν η προσβολή τους είναι αποτέλεσμα της δικής τους αδυναμίας…
H συνέχεια στο Naval Defence
