Η στρατιωτική χούντα στο Μαλί ανακοίνωσε χθες Δευτέρα το βράδυ πως ακυρώνει τις συμφωνίες για την άμυνα τις οποίες είχε συνάψει με τη Γαλλία και τους ευρωπαίους εταίρους της, περαιτέρω εκδήλωση της ραγδαίας επιδείνωσης των σχέσεων ανάμεσα στο Μπαμακό και των πρώην συμμάχων του στον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών.
Πραγματώνοντας την απειλή που επέσειε επί μήνες, η στρατιωτική χούντα που κατέλαβε την εξουσία τον Αύγουστο του 2020 ανακοίνωσε πως «αποκηρύσσει» τις λεγόμενες συμφωνίες για το καθεστώς των δυνάμεων (Status of Forces Agreements, SOFA), που όριζαν το νομικό πλαίσιο της παρουσίας στο Μαλί της γαλλικής δύναμης Μπαρχάν και της ευρωπαϊκής Τακούμπα, καθώς και τη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας που υπέγραψαν το 2014 το Μπαμακό και το Παρίσι.
Στην ανακοίνωσή του που αναγνώστηκε στην κρατική τηλεόραση, ο εκπρόσωπος της στρατιωτικής κυβέρνησης, ο συνταγματάρχης Αμπντουλαγέ Μαϊγκά, επικαλέστηκε τις «κατάφωρες παραβιάσεις» από πλευράς της Γαλλίας, που ενεπλάκη στρατιωτικά στη χώρα της Αφρικής το 2013, της εθνικής κυριαρχίας του Μαλί.
Αναφέρθηκε στη «μονομερή» απόφαση της Γαλλίας να αναστείλει τον Ιούνιο του 2021 τις κοινές επιχειρήσεις των ένοπλων δυνάμεων των δύο κρατών, στην ανακοίνωση τον Φεβρουάριο του 2022 «χωρίς καμία πρότερη διαβούλευση» με το Μπαμακό, της απόσυρσης των δυνάμεων Μπαρχάν και Τακούμπα, στις «πολλαπλές παραβιάσεις» του εναέριου χώρου του Μαλί από γαλλικά αεροσκάφη.
Με δεδομένες «τις κατάφωρες παραβιάσεις της εθνικής κυριαρχίας του Μαλί», η στρατιωτική χούντα αποφάσισε «να αποκηρύξει τη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας της 16ης Ιουλίου 2014», πρόσθεσε. Το Μπαμακό ενημέρωσε για την απόφαση αυτή το Παρίσι χθες το απόγευμα. Θα εφαρμοστεί έξι μήνες μετά την ειδοποίηση, διευκρίνισε.
Αντίθετα, η αποκήρυξη της SOFA έχει «άμεση ισχύ». Πρόκειται για τη συμφωνία του 2013 που όριζε το καθεστώς της γαλλικής δύναμης Σερβάλ, της μετέπειτα Μπαρχάν, και για το συμπληρωματικό πρωτόκολλο του Μαρτίου του 2020 που αφορούσε την αποστολή ειδικών δυνάμεων ευρωπαϊκών κρατών που σχηματίστηκε με γαλλική πρωτοβουλία, την Τακούμπα.
Μένει να φανεί αν η αποκήρυξη της SOFA θα έχει συνέπειες στην εξελισσόμενη αποχώρηση της Μπαρχάν, που ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο, έπειτα από μήνες εντάσεων. Η απόσυρση της γαλλικής δύναμης, δυνητικά επικίνδυνη επιχείρηση, υποτίθεται πως θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις ως έξι μήνες.
Η ανακοίνωση των αρχών στο Μαλί επιδεινώνει περαιτέρω τις σχέσεις ανάμεσα στους άλλοτε στενούς συμμάχους, που αγωνίστηκαν εναντίον της εξάπλωσης της δράσης των τζιχαντιστών από το βόρειο τμήμα της φτωχής, περίκλειστης χώρας του Σαχέλ. Η δράση των τζιχαντιστικών ομάδων εξαπλώθηκε σε γειτονικά κράτη (Νίγηρας, Μπουρκίνα Φάσο) και απειλεί να φθάσει ως τον Κόλπο της Γουινέας. Έχει στοιχίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους -άμαχους κι αντιμαχόμενους- κι έφερε το κράτος του Σαχέλ στα πρόθυρα κατάρρευσης, όπως παραδέχονται οι αρχές.
Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν ανάμεσα στο Μπαμακό και το Παρίσι μετά το δεύτερο στρατιωτικό πραξικόπημα των συνταγματαρχών, τον Μάιο του 2021, εναντίον του προέδρου και του πρωθυπουργού που διόρισαν οι ίδιοι, κατόπιν την ακύρωση της δέσμευσης των συνταγματαρχών πως θα παρέδιδαν την εξουσία σε πολίτες τον Φεβρουάριο του 2022.
Τα πράγματα χειροτέρεψε η προσέγγιση της στρατιωτικής χούντας με τη Ρωσία. Η Γαλλία και σύμμαχοί της στη Δύση κατηγορούν τις αρχές του Μαλί ότι προσέλαβαν την αμφιλεγόμενη ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Βάγκνερ. Το Μπαμακό το διαψεύδει και μιλά για διακρατική συνεργασία. Το Μαλί απέλασε τον πρεσβευτή της Γαλλίας τον Ιανουάριο.
Ο υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλαγέ Ντιόπ απείλησε τότε πως το Μπαμακό θα προχωρούσε, εάν θεωρούσε πως χρειάζεται, σε ακύρωση των συμφωνιών συνεργασίας. Το Μαλί αξίωσε τροποποιήσεις τους τον Δεκέμβριο, κρίνοντας πως ορισμένες διατάξεις τους παραβίαζαν την εθνική του κυριαρχία. Οι συνταγματάρχες έβλεπαν με κακό μάτι ιδίως τη δράση της γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας στους αιθέρες της αφρικανικής χώρας.
Την περασμένη εβδομάδα, η στρατιωτική χούντα κατηγόρησε τον γαλλικό στρατό για «κατασκοπεία» και συνωμοσία με σκοπό την «ανατροπή» της, μετά τη δημοσιοποίηση από το επιτελείο στο Παρίσι βίντεο που τραβήχτηκε από UAV κοντά στη βάση Γκοσί. Ο γαλλικός στρατός δημοσιοποίησε βίντεο που κατ’ αυτόν έδειχνε ρώσους μισθοφόρους να θάβουν πτώματα κοντά σε αυτή τη βάση, με σκοπό να κατηγορηθεί η Γαλλία για εγκλήματα πολέμου.
