Σε δέκα περίπου μέρες, αν δεν υπάρξει νέα αναβολή λόγω των καταιγιστικών διπλωματικο-γεωπολιτικών εξελίξεων, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας θα παρουσιάσουν και θα εξειδικεύσουν στη Βουλή το 12ετές εξοπλιστικό πρόγραμμα 2025-2037, στενά συνδεδεμένο με την νέα Δομή Δυνάμεων (η έγκριση της οποίας εκκρεμεί ακόμη).
Τα υποπρογράμματα του είναι πάνω-κάτω γνωστά και έχουν αναφερθεί πολλές φορές, με κυρίαρχα αυτά του αντιαεροπορικού/αντιβαλλιστικού θόλου (ή το όποιο όραμα υπάρχει περί αυτού), τη δεύτερη παρτίδα F-35, όπλα για τα F-35 και τα F-16 Viper, τον εκσυγχρονισμό των F-16 Block 50, τις 1+4 φρεγάτες για το ΠΝ (μια φαίνεται να είναι η τέταρτη Belh@rra και θα είναι ενδιαφέρον να δούμε εάν η Constellation παραμένει στην ελληνική επιδίωξη), τέσσερα νέα υποβρύχια, την ενίσχυση του πυραυλικού Πυροβολικού, τον εκσυγχρονισμό των τεθωρακισμένων Μ113 σε «TOMA» κ.ά. [Η σειρά αναφοράς είναι τυχαία, χωρίς να αντικατοπτρίζει κατηγοριοποίηση ούτε ως προς το ύψος της δαπάνης, ούτε στη σειρά υλοποίησης.] Φυσικά υπάρχει κα μια πλειάδα άλλων υποπρογραμμάτων εκσυγχρονισμών και μικρότερων (ή και όχι) προμηθειών.
Το μεγαλύτερο εξοπλιστικό πρόγραμμα του ΕΣ
Για τον Ελληνικό Στρατό το τελευταίο, δηλαδή η προσπάθεια αναβάθμισης των ΤΟΜΠ M113 σε… κάτι σαν «ΤΟΜΑ», φαίνεται να αποτελεί και το μεγαλύτερο από τα προγράμματα που επιδιώκει σε ορατό ορίζοντα, καθώς η απόκτηση νέων μέσων ελικοπτέρων UH-60M βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και δεν συνυπολογίζεται στο 12ετές, ενώ η απόκτηση νέων πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων-ΠΕΠ, ή και ο εκσυγχρονισμός των MLRS θα κινηθεί χαμηλότερα σε κόστος (βλέπε παρακάτω). Άλλα υποπρογράμματα του ΕΣ, που θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε ένα 12ετές εξοπλιστικό, όπως το εθνικό όχημα ή το εθνικό τυφέκιο (για να ανακαλέσουμε στην μνήμη μόνο μερικά εξ, αυτών) μένει να επιβεβαιωθούν (ή να διαψευστούν).
Οι ανάγκες του Ελληνικού Στρατού για Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης είναι, ως γνωστόν, διαχρονικές και πολύ μεγάλες, αφού αφενός δεν διαθέτει τέτοια (με εξαίρεση τα 42 Marder) και αφετέρου δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ, μπαίνοντας σε δεύτερη μοίρα, είτε έναντι άλλων που κρίθηκαν περισσότερο κρίσιμες και επείγουσες, είτε -απλά- λόγω πάγιας αδυναμίας υλοποίησης.
Να θυμίσουμε ότι από την εποχή που αποσύρθηκαν τα AMX-10, τα μοναδικά TOMA που είχε ποτέ ο ΕΣ και με τα σοβιετικά BMP-1 από τα ανατολικογερμανικά αποθέματα να «καλύπτουν» προσωρινά (αν και τελικά μόνιμα) την ανάγκη, έχουν γίνει πολλές απόπειρες, απόκτησης τους: π.χ. με το μοντέλο Κένταυρος της ΕΛΒΟ, το CV90, το BMP-3, τα μεταχειρισμένα Marder. Αν και σε όλες τις περιπτώσεις χωρίς αποτέλεσμα ώστε να φτάσουμε στο σήμερα και να «αρμενίζουμε» πλέον στραβά στην αναγκαστική λύση M113.
500 «TOMA» για ένα δις
Σύμφωνα με τα όσα φημολογούνται το πρόγραμμα-ευχολόγιο αφορά σε 500 παρωχημένα επιχειρησιακά και απαρχαιωμένα τεχνολογικά M113, για τα οποία υπάρχει πρόθεση να αναβαθμιστούν έναντι ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, ώστε να εξοπλίσουν 12 τάγματα Μηχανοκίνητου Πεζικού σε μονάδες του Έβρου. Οι ανάγκες είναι για 20 ή και περισσότερα τάγματα, δηλαδή για τουλάχιστον 850 ΤΟΜΑ, αλλά τα 500 είναι ένας καλός αριθμός για να χτιστεί το αφήγημα.
Για το «όνειρο» της μετατροπής των ΤΟΜΑ M113 σε ΤΟΜΠ έχουν γραφεί ήδη πολλά, στη συντριπτική πλειοψηφία τους απολύτως ορθά και δεν θα επεκταθούμε παρακάτω. Ας σημειωθεί ότι η ιδέα δεν είναι καινούργια. Είχε ανακύψει περισσότερες από μια φορές παλαιότερα (ως εναλλακτική λύση, παράλληλα με κάποιες από τις προσπάθειες που προαναφέρθηκαν), αλλά είχε πάντοτε απορριφθεί. Προφανώς η ανάσυρσή της από τον σκουπιδοτενεκέ, κάποιο σκοπό θα εξυπηρετεί.
Ας αφήσουμε όμως προς το παρόν το θέμα της (ακ)καταλληλόλητας (αν και φυσικά πρόκειται για την ουσία του θέματος), και να δούμε κάποιες από τις περιρρέουσες πτυχές του φημολογούμενου προγράμματος.
Η επιλογή χρηματοδότησης ενός προγράμματος «εκ των άνω προς τα κάτω», δηλαδή «τόσα λεφτά έχουμε, πάρτε τα και κάντε το… καλύτερο» είναι συνήθως παράμετρος για εξασφαλισμένη αποτυχία ή απλά οδηγεί σε υποβάθμιση των στόχων, τις περισσότερες φορές δραματικά, που θα είναι και η πιθανότερη κατάληξη στην προκειμένη περίπτωση.
Στο πρόγραμμα φαίνεται ότι υπάρχει τεθεί «κόφτης» δυο εκατομμυρίων ανά όχημα, ώστε να… βγουν τα νούμερα, δηλαδή τα 500 οχήματα για €1 δις. Όπως όμως είναι γνωστό, όταν ευημερούν οι αριθμοί, υποφέρει η πραγματικότητα.
Η αναβάθμιση του M113 (και επιμένουμε στην λέξη «αναβάθμιση», διότι το παμπάλαιο αμερικανικό όχημα δεν ξεκινά σαν ΤΟΜΑ για να εκσυγχρονιστεί, αλλά είναι ένα παλαιό ΤΟΜΠ), σημαίνει ότι θα πρέπει να ενισχυθεί (όσο είναι δυνατόν) κάθε μια από τις τρεις συνιστώσες του: η κινητικότητα, η επιβιωσιμότητα και η ισχύ πυρός, οι οποίες είναι και πλήρως αλληλένδετες. Καθώς η αύξηση της ισχύος πυρός και η επιβιωσιμότητα θα εκτοξεύσουν το βάρος απαιτώντας καθολική επένδυση στο συγκρότημα ισχύος, την ανάρτηση, το σύστημα κύλισης, τις ερπύστριες κ.ο.κ.
Με άλλα λόγια κάθε ένα από τα M113 θα απογυμνωθεί πλήρως, απομένοντας λαμαρίνες (αλουμίνας) από τις οποίες είναι κατασκευασμένο, ενώ πριν αρχίσει το εγχείρημα να «ξαναστηθεί» με καινούργια συγκροτήματα και απάρτια, θα πρέπει να ενισχυθεί η δομή του για να αντιμετωπισθεί το βάρος της παθητικής θωράκισης και τις καταπονήσεις του νέου οπλισμού.
Άρα στο αφήγημα που διακινείται ότι η επιλογή του M113 προκρίθηκε ως λύση λόγω της μεγάλης εμπειρίας του ΕΣ στον τύπο (ως παρωχημένο ΤΟΜΠ φυσικά), αλλά και της ύπαρξης 2.900 τέτοιων οχημάτων στο ελληνικό οπλοστάσιο που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τα αναβαθμισμένα «ΤΟΜΑ» (ίσως άραγε επειδή θα έχουν τις ίδιες λαμαρίνες) για πολλά χρόνια, είναι επιεικώς έωλο.
Κάθε ένα πλήρως απογυμνωμένο M113 θα απαιτήσει, ανάμεσα σε άλλα, νέο συγκρότημα ισχύος, νέο σύστημα ανάρτησης-κύλισης, θωράκιση (το γιατί η πρόβλεψη φαίνεται να αφορά μόνο σε παθητική, είναι ένα μείζον ερώτημα) και -κυρίως- οπλισμό, που θα πρέπει να «χωρέσουν» στην «οροφή» των €2 εκατ. ανά όχημα. Πρόκειται προφανώς για μια τεράστια και μάλλον αδύνατη πρόκληση, στην προσέγγιση που έχει αναγκαστικά επιλεγεί, δηλαδή την «εκ των άνω προς τα κάτω».
Στον οπλισμό για παράδειγμα, φαίνεται να προκρίνεται τηλεχειριζόμενος πύργος της Rafael με πυροβόλο των 30 mm, που από μόνος του (με τα απαιτούμενα ηλεκτροοπτικά βοηθήματα πρόσκτησης/στόχευσης) αναφέρεται ότι ξεκινά σε κόστος από €1,5 εκατ. και φτάνει ή και ξεπερνά τα €3 εκατ. αναλόγως των επιλογών. Εάν τα στοιχεία αυτά επαληθευτούν, τόσο το ευχολόγιο της αναβάθμισης των M113 θα αντιμετωπίσει ραγδαία αυξανόμενο κόστος ανά μονάδα, μειώνοντας έτσι το δυνητικό αποτέλεσμα του αριθμού των οχημάτων που μπορεί να αποδώσει, όσο και θα οδηγηθεί σε περαιτέρω αμφισβήτησης του κόστους έναντι αποτελέσματος.
Ας έλθουμε όμως σε ένα άλλο μέρος του αφηγήματος, αυτό της απαίτησης για ελληνική προστιθέμενη αξία, σύμφωνα με το οποίο όλες οι εργασίες θα πρέπει να γίνουν στην Ελλάδα με συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, με την ευνοούμενη λύση, της πρόταση της ισραηλινής Rafael σε συνεργασία με τη METKA, στο εργοστάσιο της στην περιοχή της Μαγνησίας.
Η συγκεκριμένη εταιρία όμως, για την οποία έχουμε γράψει πολλές φορές πολλά θετικά για τη σημαντική θέση που κατέχει στο χώρο και την μεγάλη εμπειρία της σε μεταλλικές κατασκευές, καθώς είναι ο μοναδικός κατασκευαστής του πύργου και του πήγματος του άρματος Leopard 2 (αλλά και μεταλλικών συγκροτημάτων του συστήματος Patriot), έχει όμως μηδενική τεχνογνωσία και εμπειρία σε ανακατασκευές/αναβαθμίσεις/integration αυτού του είδους.
Άρα μπορεί κάποιος να συμπεράνει ότι θα διαθέσει απλώς χώρο στις εγκαταστάσεις για το έργο (που θα μπορούσε να γίνει και σε ένα στρατιωτικό εργοστάσιο) με κάποιον ξένο υποκατασκευαστή;
Και εφόσον μιλάμε για ελληνική προστιθέμενη αξία και συμμετοχή της ελληνικής βιομηχανίας, είναι μάλλον άξιο απορίας ότι η ελληνική εταιρία EODH, που είναι μοναδική στο είδος της στην κατασκευή θωράκων, δεν έχει προσεγγιστεί για να μετάσχει στο πρόγραμμα. Μήπως και αυτή η πτυχή της αναβάθμισης, δηλαδή η ενίσχυση της παθητικής προστασίας, θα έλθει «πακέτο» από προμηθευτή του εξωτερικού και μαζί με τον συγκρότημα ισχύος (αναγκαστικά προέλευσης της αλλοδαπής) αφορούν σε απλή συναρμολόγηση στο «χώρο αναβάθμισης» στη Μαγνησία;
Ακούσαμε και το άλλο στοιχείο του αφηγήματος, ότι δηλαδή εξετάζονται μια σειρά από προτάσεις για την αναβάθμιση των M113, ανάμεσά τους και μια από την Άπω Ανατολή, ίσως από την νοτιοκορεατική Hanwha (πάλαι ποτέ Daewoo και αργότερα Doosan). Δεδομένου όμως ότι απουσιάζουν από τον κατάλογο η BAE Systems (διάδοχος της αρχικής κατασκευάστριας FMC), η γερμανική FFG αλλά και η ελληνική EODH, που επίσης έχει αναπτύξει σχετική πρόταση, είναι άλλο ένα ζήτημα που εγείρει ερωτήματα.
Και το ερώτημα που γεννάται αυθόρμητα από όλα τα παραπάνω είναι, πόσο προαποφασισμένα στραβά επιμένουμε να αρμενίζουμε; Η απάντηση και οι άλλες πτυχές του θέματος στην επόμενη ανάρτησή μας.
