Με τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, η κατοικημένη από Κούρδους περιοχή της Βόρειας Συρίας απέκτησε de facto αυτονομία με το όνομα Ροζάβα (Συριακό ή Δυτικό Κουρδιστάν), όπου κυριαρχεί το προοδευτικό Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD). Οι γυναίκες έχουν πολλές ένοπλες και μη ένοπλες οργανώσεις στη Ροζάβα και η ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών αποτελεί βασικό στόχο της πολιτικής και κοινωνικής ατζέντας.
Οι μαχήτριες στις Μονάδες Προστασίας Γυναικών (YPJ) διαδραμάτισαν βασικό ρόλο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Κομπάνι και στη διάσωση γυναικών Γεζίντι που είχαν παγιδευτεί στο όρος Sinjar και τα επιτεύγματά τους έχουν προσελκύσει τη διεθνή προσοχή ως ένα σπάνιο παράδειγμα ισχυρής γυναικείας επιτυχίας σε μια περιοχή στην οποία οι γυναίκες καταπιέζονται έντονα.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, δημιουργήθηκαν τρία ανεξάρτητα και αυτόνομα καντόνια στη Ροζαβα. Το Αφρίν, το Κομπάνι και το Τζεζίρε. Σε πρόσφατο άρθρο των New York Times, διαβάζουμε για τα επιτεύγματα της μικρής αυτής κοινωνίας στο θέμα της γυναικείας ισότητας. Στις ελεγχόμενες από τους Κούρδους περιοχές της Βόρειας Συρίας, εφαρμόζεται η ισότητα των φύλων όπως αυτή είχε υποδειχτεί από τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Η εξουσία των γυναικών σε τομείς όπως η αστυνομία, τα δικαστήρια και οι πολιτοφυλακές, είναι χωρίς προηγούμενο στην ευρύτερη περιοχή.
Αν και ο Οτσαλάν εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης και το PKK έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση στη Δύση, η φιλοσοφία του είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στη Βόρεια Συρία και την Ανατολική Τουρκία. Οι Κούρδοι ελέγχουν τη Β. Συρία εδώ και έξι χρόνια και έχουν εφαρμόσει αυτή τη φιλοσοφία στη πράξη. Ανάλογες προσπάθειες στην Α. Τουρκία, έχουν εμποδιστεί από τις τουρκικές αρχές.
Βάση νόμου, κάθε θεσμός στη Ροζάβα έχει δυο επικεφαλής (παράδειγμα το κόμμα PYD με πρόεδρο τον Saleh Muslim* και συν-επικεφαλή την Asiyah Abdullah), έναν από κάθε φύλο και οι περισσότεροι οργανισμοί και επιτροπές πρέπει να διαθέτουν ίση αναλογία ανδρών-γυναικών, εκτός φυσικά από καθαρά γυναικείους οργανισμούς. Η κουρδική πολιτοφυλακή (YPG), διαθέτει ξεχωριστές μονάδες γυναικών (YPJ) που συμμετέχουν ενεργά στις μάχες. Όταν οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ κατέλαβαν τη Ράκα από το ISIS, η επικεφαλής ήταν μια γυναίκα διοικητής του YPJ, η Rojda Felat.
Η κουρδική φιλοσοφία της ισότητας των φύλων, δοκιμάστηκε έντονα στο Μάνμπιτζ, που κατά πλειοψηφία αποτελείται από συντηρητικούς Άραβες. Η κατάληψη της περιοχής πριν 18 μήνες από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, οργάνωσαν τη νέα διακυβέρνηση στα πρότυπα της φιλοσοφίας του Οτσαλάν, δίνοντας στις γυναίκες δικαιώματα όπως ισότητα απέναντι στο νόμο κτλ.
Η κατάσταση λοιπόν στη Ροζάβα σήμερα, όσον αφορά τα δικαιώματα των γυναικών, έχει ως εξής. Απαγορεύεται ο γάμος πριν τα 18, κατάργηση της προίκας, δικαίωμα επιλογής συζύγου, αυστηρή τιμωρία της ενδοοικογενειακής βίας, ισότητα ενώπιον του νόμου, δικαίωμα επιμέλειας στην μητέρα των παιδιών, δικαίωμα στην αντισύλληψη, ισότητα στα θέματα κληρονομιάς και τέλος πλήρη απαγόρευση αναχρονιστικών παραδόσεων όπως η σαρία.
Η αλλαγή της φιλοσοφίας απέναντι στα δικαιώματα των γυναικών δεν ήταν εύκολη και ακόμη και σήμερα δεν είναι καθολική. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα όμως, είναι χωρίς προηγούμενο, ίσως για ολόκληρο τον αραβικό κόσμο.
Η κατάσταση στη Τουρκία
Οι ίδιες αρχές επιχειρήθηκε να εφαρμοστούν και στις κατοικημένες από Κούρδους περιοχές της Ανατολικής Τουρκίας. Στα πλαίσια των νομοθετικών αλλαγών όμως, μετά το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα, η πρακτική έχει ουσιαστικά τεθεί εκτός νόμου. Το περασμένο Νοέμβριο, οι τουρκικές αρχές επιχείρησαν να πλήξουν το (κουρδικό) Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), το τρίτο σε ψήφους στις τελευταίες εκλογές, φυλακίζοντας 10 βουλευτές του. Οι δημοτικές αρχές στις Κουρδικές περιοχές αντικαταστάθηκαν από φίλια προς την Άγκυρα πρόσωπα και μια από τις πρώτες ενέργειές τους ήταν η καθαίρεση των γυναικών από σημαντικές θέσεις, κλείσιμο γυναικείων κέντρων και αναίρεση του νόμου που προέβλεπε τη κατάσχεση του μισθού των ανδρών που κακοποιούν τις συζύγους τους.
Η κατάσταση δεν είναι παντού ιδανική. Εγκλήματα για λόγους τιμής από άνδρες της οικογένειας εξακολουθούν να είναι κομμάτι της καθημερινότητας σε -λίγα πλέον- μέρη του Κουρδιστάν, παρά τους νόμους που αποσκοπούν στην προστασία των γυναικών.
Για πολλούς όμως στη Τουρκία και τη Δύση, το PKK και τα παρακλάδια του χαιρετίζονται ως υπερασπιστές των γυναικείων δικαιωμάτων. Σε αντίθεση με άλλες ομάδες και ιδεολογίες που μπορεί να έχουν παρόμοια ρητορική, οι Κούρδοι έχουν εφαρμόσει στη πράξη την ισότητα των φύλων και μάλιστα με χαρακτηριστική επιτυχία.
Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 25/2/2018
