Η Ελλάδα αποτελεί καλό παράδειγμα για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ που πρέπει να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνά τους, προκειμένου να αποκτήσει η Ευρώπη πραγματικές στρατιωτικές δυνατότητες, σημειώνει, μιλώντας στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Johan Frisel, αναπληρωτής γενικός διευθυντής, επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικής Ασφάλειας στο υπουργείο Εξωτερικών της Σουηδίας. Ο κ. Frisel βρέθηκε στην Αθήνα για εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ και της πρεσβείας της Σουηδίας για τον έναν χρόνο από την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Αναφορικά με την Τουρκία επισημαίνει, στο ΑΠΕ- ΜΠΕ πως σε ορισμένες πτυχές, δεν ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ελπίζει με την πάροδο του χρόνου και με διαπραγματεύσεις αυτό να αλλάξει.
Ακολουθεί η συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη Νεκταρία Σταμούλη
Πώς αξιολογείτε τον πρώτο χρόνο της Σουηδίας στη συμμαχία του ΝΑΤΟ; Πώς ωφελήθηκε η χώρα και πώς η συμμαχία;
Όταν κάναμε την πρώτη μας αίτηση πριν από τρία χρόνια, το αφήγημα ήταν σε μεγάλο βαθμό ότι χρειαζόμαστε την στήριξη και την ασφάλεια του ΝΑΤΟ, τις δυνατότητες συλλογικής άμυνας. Αλλά πολύ σύντομα συνειδητοποιήσαμε ότι η ένταξη είναι δούναι και λαβείν. Μπορούμε να λάβουμε ασφάλεια και αλληλεγγύη από τους άλλους, αλλά πρέπει επίσης να δώσουμε. Τώρα κάνουμε και τα δύο.
Ο οργανισμός συλλογικής ασφάλειας είναι η καλύτερη προστασία που έχουμε για μια πιθανή ένοπλη επίθεση κατά της Σουηδίας. Αλλά δεν μπορούμε να καθόμαστε να περιμένουμε από τους άλλους να μας βοηθήσουν. Πρέπει κι εμείς να βοηθήσουμε τα άλλα 31 μέλη του ΝΑΤΟ. Αυτό το κάνουμε σε καιρό ειρήνης συμβάλλοντας στις δραστηριότητες άμυνας και αποτροπής του οργανισμού.
Τον πρώτο χρόνο, επικεντρωθήκαμε στους τομείς στους οποίους διαθέτουμε συγκεκριμένες ικανότητες. Συμβάλλουμε για παράδειγμα στις προωθημένες χερσαίες δυνάμεις της Λετονίας, με ένα τάγμα. Μόλις ανακοινώσαμε ότι θα συμμετάσχουμε στην εναέρια αστυνόμευση στην Πολωνία. Θα υπάρξουν και άλλα. Αν κοιτάξετε τον χάρτη, φυσικά, η Σουηδία δεν συνορεύει με τη Ρωσία, αλλά βρίσκεται ακριβώς πίσω από τα μετωπικά κράτη. Από στρατιωτική άποψη, έχουμε μια πολύ σημαντική θέση για το ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της Φινλανδίας, των χωρών της Βαλτικής, της Πολωνίας. Το ΝΑΤΟ χρειάζεται τη Σουηδία, και προετοιμαζόμαστε για το ρόλο που θα έχει το ΝΑΤΟ, αν χρειαστεί να υπερασπιστεί το Ανατολικό Μέτωπο.
Μέσα σε ένα χρόνο, η Σουηδία από την υιοθέτηση μιας πολιτικής ουδετερότητας, δήλωσε έτοιμη να στείλει στρατεύματα στο έδαφος για να παράσχει στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας. Πώς γίνεται αυτό αντιληπτό στο εσωτερικό της χώρας; Πώς γίνεται αντιληπτή η ρωσική απειλή;
Στην πραγματικότητα, εγκαταλείψαμε την ουδετερότητα στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τα τελευταία 30 χρόνια είμαστε στρατιωτικά αδέσμευτοι. Όταν ενταχθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1995, εγκαταλείψαμε την πολιτική ουδετερότητα, διότι η ΕΕ είναι μια πολιτική ένωση, μια ένωση αξιών, δεν μπορείς να είσαι ουδέτερος. Στη συνέχεια σταδιακά γίναμε εταίροι του ΝΑΤΟ. Έχουμε βαθιά, αμυντική συνεργασία με πολλές χώρες του ΝΑΤΟ. Η ιδέα ότι πρέπει να συνεργαστούμε με άλλους για να υπερασπιστούμε τη Σουηδία, έχει ήδη γίνει θετικά αποδεκτή τα τελευταία 15 χρόνια.
Αν συνέβαινε το χειρότερο, δε θα είχαμε τη δυνατότητα να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας. Από αυτή την άποψη, ήταν φυσικό σε ένα σημείο να υποβάλουμε αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Είμαστε έτοιμοι να συνεισφέρουμε με στρατεύματα στο πλαίσιο μιας διεθνούς ειρηνευτικής αποστολής στην Ουκρανία σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός ή ειρήνης στην Ουκρανία; Η απάντηση είναι ναι, υπό ορισμένες προϋποθέσεις -και θέτουμε τις ίδιες προϋποθέσεις με πολλές χώρες- πρέπει να υπάρχει πραγματική ειρήνη την οποία θα προστατεύουμε. Μια δύναμη πρέπει να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να κάνει διαφορά στο έδαφος. Χρειαζόμαστε την υποστήριξη των ΗΠΑ. Και υπό αυτές τις συνθήκες, θα εξετάσουμε μια πιθανή συνεισφορά.
Είναι αυτό κάτι ριζικά διαφορετικό από κάποιες αποστολές; Ναι, ίσως είναι. Αλλά η ιδέα ότι βάζεις μια διεθνή δύναμη για να αποτρέψεις την έκρηξη μιας νέας ένοπλης σύγκρουσης, δεν είναι καινούργια. Πρόκειται για μια προηγμένη μορφή διατήρησης της ειρήνης. Έτσι, αυτή η ιδέα είναι καλοδεχούμενη, αλλά πρέπει να είμαστε ρεαλιστές όσον αφορά τους κινδύνους.
Η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία είναι απλώς μια έκφραση της φιλοδοξίας της ρωσικής ηγεσίας να αλλάξει τα σύνορα. Η Ουκρανία μπορεί να είναι μόνο η πρώτη προσπάθεια. Έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι αν επιτύχει στην Ουκρανία, ίσως θελήσει να αλλάξει και άλλα σύνορα. Η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία δεν είναι μόνο πρόβλημα για την Ουκρανία, αλλά για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και οι τρεις χώρες της Βαλτικής είναι ίσως οι πιο ευάλωτες. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν θα συμβεί αυτό.
Πού θα βρεθούν τα κονδύλια για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης ώστε να καταστεί αυτόνομη; Ποια είναι η άποψή σας για κοινό δανεισμό;
Η Ευρώπη δαπανά πολύ λίγα για την άμυνα. Η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση, έχει επικεντρωθεί στην εθνική άμυνα, αλλά και ως συνεισφορά στο ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα είναι ένα καλό παράδειγμα. Οι υπόλοιποι πρέπει να αυξήσουμε την άμυνά μας, όχι μόνο για χάρη των δαπανών, αλλά και για να αποκτήσουμε πραγματικά στρατιωτικές δυνατότητες που μπορούν να αποτελέσουν μέρος της κοινής άμυνας της Ευρώπης.
Αυτό είναι πρωτίστως καθήκον του ΝΑΤΟ, που οργανώνει τη συλλογική άμυνα για την Ευρώπη, αλλά η ΕΕ μπορεί να συμβάλει και να βοηθήσει με πολλούς τρόπους για να διαμορφώσει την πραγματική αμυντική αγορά, να αυξήσει τον ανταγωνισμό, να υποστηρίξει εμβληματικά έργα, την ενοποίηση της βιομηχανίας, αλλά και να παράσχει έστω και οριακά οικονομικές δυνατότητες για τις χώρες.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 6 Μαρτίου έδωσε εντολή για ορισμένες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις που χρειαζόμαστε για να δημιουργήσουμε το περιθώριο στα κράτη μέλη της ΕΕ να επενδύσουν στην άμυνά τους, πράγμα εξαιρετικό. 23 χώρες της ΕΕ είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ, το 97% των πολιτών της ΕΕ ζουν σε χώρα του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο, διότι διαθέτει μέσα, στήριξη της βιομηχανίας, χρηματοδότηση της αγοράς που δεν διαθέτει το ΝΑΤΟ.
Οι προτάσεις, που έγιναν και εγκρίθηκαν, ήταν για μια δανειακή κατασκευή, όπου η ΕΕ δανείζεται χρήματα στη διεθνή αγορά και στη συνέχεια τα δανείζει σε μεμονωμένα κράτη μέλη. Μέσω αυτής της μεθόδου, θα έχει υψηλότερη ασφάλεια, χαμηλότερα επιτόκια, και αυτά τα νούμερα θα είναι κυρίως, προσιτά, που είναι ένα καλό βήμα.
Αυτό που δεν προτάθηκε ήταν μια δανειοδοτική διευκόλυνση όπου δίνει επιχορηγήσεις (κοινός δανεισμός). Η Σουηδία δεν θα το στήριζε αυτό, διότι στο τέλος της ημέρας πρέπει να επενδύσουμε στην άμυνά μας. Αν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν κακές οικονομίες και ελλείμματα στους προϋπολογισμούς, αυτό αποτελεί μακροπρόθεσμα πρόβλημα ασφάλειας. Ο καθένας μας πρέπει να διασφαλίσει τη δική του εθνική οικονομία, ώστε να αποτελεί μακροπρόθεσμα εγγύηση για την ασφάλεια.
Η Τουρκία καθυστέρησε τη διαδικασία ένταξης της Σουηδίας. Τώρα προσπαθεί να καθιερώσει τη δική της εξωτερική πολιτική. Από την άλλη πλευρά, η αμυντική βιομηχανία και ο στρατός της Τουρκίας θεωρούνται πλέον από τους Ευρωπαίους κρίσιμες. Βλέπετε πιθανά προβλήματα στην ενότητα της συμμαχίας του ΝΑΤΟ; Και πώς μπορεί η Ευρώπη να χειριστεί την αυξανόμενη επιρροή της;
Απ: Η Τουρκία είναι βασικό μέλος του ΝΑΤΟ. Διαθέτει μεγάλο στρατό και συμβάλλει σημαντικά στα αμυντικά σχέδια του ΝΑΤΟ, εκτιμούμε τον ρόλο της. Γνωρίζουμε ότι σε ορισμένες πτυχές, δεν ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ελπίζουμε ότι, με την πάροδο του χρόνου, θα δούμε μια ευθυγράμμιση. Συμμετείχαμε πολύ σε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία όταν θέλαμε να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ. Και κατανοήσαμε σε βάθος τις εκτιμήσεις της Τουρκίας.
Η διαφορά της Κύπρου παραμένει άλυτη, εδώ και 50 χρόνια. Είναι ένα πρόβλημα για την ευρωπαϊκή ήπειρο, το γεγονός ότι εξακολουθούμε να έχουμε μια εδαφική διαφορά άλυτη.
Στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, υπάρχουν μερικές φορές δύσκολες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις. Συνήθως βρίσκουμε συμβιβασμούς και θα θέλαμε να συμβάλουμε σε ένα κλίμα στο ΝΑΤΟ όπου θα βρίσκουμε αυτούς τους συμβιβασμούς. Ελπίζουμε επίσης ότι οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας θα βρουν έναν καλό δρόμο προς τα εμπρός, διότι όχι μόνο το ΝΑΤΟ χρειάζεται την Τουρκία, αλλά είναι προς το συμφέρον της ΕΕ να έχει την Τουρκία ως στενό εταίρο.
Η Σουηδία και η Ελλάδα βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές γεωγραφικά στο ΝΑΤΟ, αλλά αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις ασφαλείας. Πού συναντώνται αυτές και τι μπορούμε να μάθουμε ο ένας από τον άλλον;
Απ: Έχουμε πολλά να μάθουμε από την Ελλάδα, επειδή είστε μέλος του ΝΑΤΟ σχεδόν από την αρχή, είχατε μια πολύ αποφασιστική αμυντική πολιτική, ενώ εμείς αρχίσαμε να επενδύουμε στην άμυνά μας στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Έχουμε ουσιαστικά 10-15 χρόνια με πολύ χαμηλές αμυντικές επενδύσεις και τώρα αναπτυσσόμαστε γρήγορα. Θα φτάσουμε το 2,6% του ΑΕΠ σε τρία χρόνια, και πιθανότατα θα πρέπει να πάμε ακόμη πιο ψηλά, γιατί πιθανότατα η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο θα συμφωνήσει σε κάτι υψηλότερο.
Είμαστε και οι δύο θαλάσσιες χώρες, εξαρτόμαστε από το να έχουμε μια ασφαλή και ανοιχτή θάλασσα για εμπορικούς ναυτιλιακούς σκοπούς, αλλά και από το να διατηρήσουμε όλες τις θαλάσσιες περιοχές μας ασφαλείς για τους πολίτες μας.
Η Σουηδία και η Ελλάδα από την έναρξη της πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ, δηλαδή πριν από περίπου 25 χρόνια, υπήρξαμε πολύ πρόθυμοι υποστηρικτές της οικοδόμησης μιας αμυντικής διάστασης και στην ΕΕ. Έτσι, είμαστε, με διάφορους τρόπους, βασικοί συντελεστές των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Έχουμε πολλά να μοιραστούμε και στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας της ΕΕ.
