Ψυχροπολεμικά παιχνίδια: Πώς η φρεγάτα HMS London «δούλεψε» ένα σοβιετικό υδροπτέρυγο

Εκείνη η παρακολούθηση θα έμενε αξέχαστη στο πλήρωμα της φρεγάτας HMS London. Το ίδιο και στους Σοβιετικούς ενός υδροπτέρυγου κλάσης Matka που είχε γίνει η «σκιά» του. Ο κυβερνήτης του βρετανικού πολεμικού, Πλοίαρχος Νταγκ Λίττλτζονς, προερχόταν από τα υποβρύχια. Και στα υποβρύχια της Αυτής Μεγαλειότητος γνωρίζουν πώς να σπάνε την μονοτονία των περιπολιών. Είναι παράδοση, παλαιά και… δοκιμασμένη.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο Ψυχρός Πόλεμος δεν έδειχνε πια τόσο κρύος, παρόλο που οι δύο μεγάλοι στρατιωτικοί συνασπισμοί, ΝΑΤΟ και Σύμφωνο της Βαρσοβίας, συνέχιζαν να παραμένουν αντίπαλοι. Ως μια χειρονομία καλής θέλησης, το Βασιλικό Ναυτικό έκανε πιο ορατές μερικές από τις ζωτικής σημασίας αποστολές συλλογής πληροφοριών: αντί να στέλνει δύσκολα εντοπιζόμενα πυρηνικά υποβρύχια, άρχισε να αναθέτει ορισμένες σε μονάδες επιφανείας. Η νέα φρεγάτα Type 22 HMS London (F95) ήταν μια από αυτές.
Ο Πλοίαρχος Λίττλτζονς ανέλαβε την διοίκηση του σκάφους τον Δεκέμβριο του 1987, φέροντας μαζί του την τόλμη και την πονηριά που χαρακτηρίζουν τους κυβερνήτες υποβρυχίων. Τον Ιανουάριο του 1988, εφοδιασμένη με ό,τι πιο σύγχρονο στον τομέα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης, η φρεγάτα απέπλευσε για την Βαλτική την οποία η Μόσχα θεωρούσε «σοβιετική λίμνη». Ο πλοίαρχος του HMS London είχε διαφορετική άποψη.
«Το αμερικανικής προέλευσης Outboard Electronic Intelligence System του πλοίου ήταν εξαιρετικά ικανό» αναφέρει στο βιβλίο του ‘Undersea Warriors’ ο συγγραφέας ναυτικής Ιστορίας Ίαν Μπάλλανταϊν. «Σε συνδυασμό με άλλους αισθητήρες και τον εξοπλισμό επικοινωνιών, τροφοδοτούσε με δεδομένα έναν υπολογιστή στο Κέντρο Επιχειρήσεων όπου τα στοιχεία «δένονταν» μεταξύ τους δίνοντας την ευρύτερη τακτική εικόνα. Το Computer-Assisted Command System μπορούσε να ιχνηλατεί ταυτόχρονα έως και 500 επαφές» γράφει χαρακτηριστικά.
Συγκριτικά με άλλα θέατρα επιχειρήσεων, η Βαλτική δεν ήταν πρώτη γραμμή αντιπαράθεσης. Όχι πως αυτό ένοιαζε τον Λίττλτζονς. «Ο κύριος σκοπός ήταν να δοκιμαστεί (η φρεγάτα) εναντίον αληθινών δυνητικών στόχων» σημειώνει. «Την εποχή εκείνη οι Ρώσοι θεωρούσαν την Βαλτική ιδιωτική τους λίμνη. Εμείς θα τους διαψεύδαμε».
Το HMS London διέπλευσε την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Δανίας και Σουηδίας μέσα στην νύχτα. Για ακόμη μεγαλύτερη κάλυψη, τα φώτα πορείας της φρεγάτας αφέθηκαν αναμμένα κατά τρόπο που να θυμίζουν εμπορικό σκάφος. Τα ξημερώματα ήταν ανοικτά των ακτών της ΕΣΣΔ. Οι αισθητήρες θα «ρουφούσαν» όλες τις χρήσιμες πληροφορίες διασφαλίζοντας ότι τα συστήματα του πλοίου λειτουργούσαν σύμφωνα με τις προδιαγραφές.

Μόλις οι Σοβιετικοί συνειδητοποίησαν ότι ένα πολεμικό του ΝΑΤΟ βρίσκεται κοντά στις ακτές τους, έστειλαν αεροσκάφη και ελικόπτερα να το παρενοχλήσουν με διελεύσεις ενώ ένα υδροπτέρυγο Matka (Σχέδιο 206MR «Βίχρ», Ανεμοστρόβιλος) εξοπλισμένο με πυραύλους έπλεε ολοταχώς προς αναχαίτισή του. Ο Πλοίαρχος Λίττλτζονς αποφάσισε να το υποδεχτεί καταλλήλως.
«Το hydrofoil ήταν εφοδιασμένο με ντηζελοκινητήρες υψηλής ταχύτητας, έτσι, όσο πηγαίναμε γρήγορα ήταν εντάξει. Όμως αν κόβαμε, θα «μπούκωναν» μετά από καμμιά ώρα» θυμάται. Και αυτό ακριβώς έκανε. Η πλάκα όμως δεν σταμάτησε εδώ. Ο κυβερνήτης της φρεγάτας ντύθηκε παπάς και με ένα φέρετρο που φτιάχτηκε στα γρήγορα στο εργαστήριο του καραβιού έστησε μια ψεύτικη κηδεία μπροστά στους Σοβιετικούς. Με κάθε επισημότητα, το πλήρωμα άφησε το φέρετρο να γλιστρήσει στην θάλασσα.
Μόνο που ήταν φτιαγμένο να… επιπλέει. Καθώς η φρεγάτα απομακρυνόταν, ο Λίττλτζονς πήρε τα κυάλια του, παρακολουθώντας τους ναύτες του σοβιετικού υδροπτέρυγου να «ψαρεύουν» το κουτί. Η περιέργεια είναι κακό πράγμα αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση το φέρετρο έκρυβε εκπλήξεις: ένα μπουκάλι ουίσκυ, πορνοπεριοδικά και «Το Κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη» –το αγαπημένο μυθιστόρημα του Βρετανού πλοιάρχου. Μαζί κι ένα σημείωμα που έγραφε «Δεν έχετε τίποτε καλύτερο να κάνετε;»
Το φέρετρο με τα καλούδια φαίνεται πως «μαλάκωσε» τους Σοβιετικούς. «Είμαι βέβαιος ότι ο κυβερνήτης τους απήλαυσε τα παρακμιακά καπιταλιστικά μας δώρα» θυμάται ο Λίττλτζονς. «Σίγουρα ήταν λιγότερο εχθρικός μετά, σταμάτησε να παίζει χαζά παιχνίδια σύμφωνα με τους κανονισμούς και χαιρετούσε ζωηρά όταν έκανε διελεύσεις κοντά μας. Μάλιστα μας μίλησε μια-δυό φορές στο VHF» λέει.
Όμως ο Πλοίαρχος Λίττλτζονς δεν είχε τελειώσει ακόμη μαζί τους. Η τελευταία φάρσα του προς τους ταλαίπωρους Σοβιετικούς ήταν ο διαγωνισμός που διεξήχθη στο HMS London για το ποιος θα έφτιαχνε το πιο εξωφρενικό ψεύτικο οπλικό σύστημα! Νίκησε η ομάδα που χρησιμοποιώντας διάφορους κάδους απορριμμάτων έφτιαξε μια πειστική τορπίλλη-τέρας.
«Είχε τα μεγαλύτερα πτερύγια που είχε δει κανείς σε ναυτικό όπλο του ΝΑΤΟ. Τοποθετημένη στο μέσον του πλοίου, δίπλα στις αληθινές τορπίλλες, προσέλκυσε το έντονο ενδιαφέρον των παραπλεόντων σοβιετικών σκαφών. Περνούσαν δίπλα από το πλοίο ζουμάροντας με τους φακούς τους στο νέο «σούπερ-όπλο» γράφει στο βιβλίο του ο Μπάλλανταϊν. Γι’ αυτά τα ενσταντανέ όμως ο Ψυχρός Πόλεμος έπρεπε να χάσει πρώτα κάποιους βαθμούς από το αφόρητο ψύχος του.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση, 3 Σεπτεμβρίου 2019