Πρόγραμμα F-16V σε… «καλό δρόμο» (Ι)

Οι πληροφορίες από τα εμπλεκόμενα μέρη και ενώ από αύριο ξεκινά νέος γύρος διαπραγματεύσεων με την άφιξη στην Αθήνα της  αμερικανικής αντιπροσωπίας USAF/Πενταγώνου  είναι ότι το θέμα βρίσκεται σε «καλό δρόμο». Το… πόσος δρόμος απομένει όμως ακόμη δεν διευκρινίζεται από καμία πλευρά. Άρα μένει να το δούμε επί του πρακτέου.
Τις τελευταίες ημέρες πολλά έχουν γραφεί σχετικά, άλλα από αυτά επαληθεύονται ως ακριβή, πολλά όμως (τα περισσότερα) γεμίζουν το Διαδίκτυο με ανοησίες. Ξεχάστε λοιπόν την «ύστατη πρόταση για τα F-16» και προσπεράστε την «μάχη χαρακωμάτων με τους Αμερικανούς».
Το πρόβλημα στο να κατανοήσει κάποιος το τι πραγματικά συμβαίνει, πέραν της έλλειψης επίσημων ανακοινώσεων (όλα βαίνουν στην τροχιά των διαρροών) είναι το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά είχε «παγιδευτεί» μέσα στο αλαλούμ των δηλώσεων στελεχών της κυβέρνησης που ακολούθησαν την «γνωστοποίηση Τραμπ», κατάσταση που έγινε ακόμη πιό «δημιουργικά ασαφής» καθώς, άλλοτε αναφερόταν σε τιμές κόστους δολαρίων, άλλοτε σε ευρώ και κάποιες φορές απλά σε αριθμούς.
Από τον Οκτώβριο βέβαια, όταν ανακοινώθηκαν για πρώτη φορά λεπτομέρειες του ελληνικού προγράμματος, υπάρχει μια συνεχής ολίσθηση της συναλλαγματικής αξίας του αμερικανικού νομίσματος, που καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές φτάνει ήδη το 8% με μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για περαιτέρω ολίσθηση. Ο παράγοντας αυτός (ο οποίος βραχυπρόθεσμα αφορά μόνο την προκαταβολή) δημιουργεί περαιτέρω σύγχυση αφού οι δυο πλευρές αναφέρονται συνεχώς σε κόστος με διαφορετικά νομίσματα.
Θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα παρακάτω ανάγοντας αριθμούς αεροσκαφών και –κυρίως- τα κόστη στον ίδιο παρονομαστή, δηλαδή την ισοτομία ευρώ-δολαρίου σήμερα!
Η διαπραγμάτευση συνεχίζεται μετά την διακοπή των συνομιλιών συνομιλίες τον Ιανουάριο για διαβουλεύσεις. Τότε στο τραπέζι υπήρχε η πρόταση περί προγράμματος εκσυγχρονισμού 85 αεροσκαφών, κόστους 1,25 δισεκατομμυρίων ευρώ (1,53 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την συναλλαγματική ισοτιμία στο τέλος Φεβρουαρίου 2018). Αυτή είναι και αφετηρία του δεύτερου κύκλου διαπραγματεύσεων από αύριο που έχει ως στόχο  την «εξασφάλιση ισορροπίας μεταξύ του ελάχιστου εκτιμώμενου κόστους προγράμματος και χρονοδιαγράμματος ετησίων πληρωμών».
Πηγαίνοντας πίσω, η (τυπική) γνωστοποίηση στο Αμερικανικό Κογκρέσο για 123 μαχητικά είχε ύψος 1,96 δις € (με σημερινές τιμές).
Η αρχική LOA που έφτασε στην Αθήνα τον Νοέμβριο είχε δυο σκέλη: 93 αεροπλάνα (Block 50 & Block 52+) για 1,64 δις € και 85 αεροπλάνα (Block 52+ & Block 52+ Advanced) για 1,32 δις €. Να θυμίσουμε ότι δεν υπήρχε ποτέ πρόθεση για τον εκσυγχρονισμό 123 αεροσκαφών αλλά –όπως έχουμε γράψει στην Π&Δ- υπήρχαν δυο άλλα σενάρια: το «πακέτο» των «παλαιότερων από τα νεώτερα F-16» δηλαδή των Block 50 & Block 52+ (που αναφέρεται ότι προωθούσε το ΓΕΕΘΑ) και το «πακέτο των «νεώτερων», δηλαδή Block 52+ & Block 52+ Advanced (που ευνοούσε το ΓΕΑ). Προσέξτε τη σημαντική οικονομική διαφορά (19,5%) ανάμεσα στα δυο «πακέτα» που δεν προέρχεται μόνο από τα +8 αεροπλάνα του πρώτου αλλά κυρίως από το γεγονός ότι ο εκσυγχρονισμός των Block 50 σε Viper ήταν ακριβότερος από τις αντίστοιχες μεταπτώσεις των δυο νεώτερων Block.
Όταν το ελληνικό ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα 85 Block 52+ & Block 52+ Advanced η διαπραγμάτευση ξεκίνησε από την LOA των 1,32 δις €. Μετά από ελληνικές «διευκρινήσεις» η LOA αναπροσαρμόστηκε στα 1,25 δις €, περίπου 5,1% χαμηλότερα, που εξακολουθούσε να είναι υψηλότερα από τους ελληνικούς υπολογισμούς, αν και το μεγάλο αγκάθι όπως θα δούμε παρακάτω ήταν η διαδικασία χρηματοδότησης, δηλαδή το χρονοδιάγραμμα εκταμίευσης δόσεων.
Η κατανομή  των 1,25 δισεκατομμυρίων ευρώ (όπως σε κάθε LOA) αφορά κατά 965 εκατομμύρια ευρώ (ποσοστό 77,2%) στην αναβάθμιση αυτή καθ’ εαυτή και σε 285 εκατομμύρια ευρώ (ποσοστό 22,8%) στην υποστήριξη του προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα το πρώτο σκέλος, που αποτελεί και την ανελαστική δαπάνη του προτεινόμενου εκσυγχρονισμού των 85 μαχητικών, περιλαμβάνει το κόστος του «κυρίως υλικού» (απάρτια και άλλα υλικά, ανάπτυξη, εργασίες, πιστοποίηση, έλεγχοι παράδοσης κ.ά.). Το δεύτερο σκέλος αφορά υποστηρικτικές δαπάνες σε ανταλλακτικά, υποδομές, μεταφορικά, διαχείριση κ.ά.
Όπως όμως αναφέραμε ο σκόπελος στην πρόταση των των 1,25 δις € ήταν ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να εκταμιεύσει τα τρία πρώτα χρόνια το ποσό των 700 περίπου εκατομμυρίων ευρώ, λόγω του «εμπροσθοβαρούς» προγράμματος (με την έννοια των εργασιών που πρέπει να υλοποιηθούν). Υπενθυμίζουμε ότι, όπως έχουμε γράψει, στο χρονικό αυτό διάστημα θα υλοποιηθούν:
* η πλήρης ανάπτυξη πρότυπης συλλογής αναβάθμισης για κάθε μοντέλο και έκδοση (2 Block 52+ και 2 Block 52M, από ένα μονοθέσιο και ένα διθέσιο αντίστοιχα)
* οι πτητικές δοκιμές
* η πιστοποίηση και παράδοση τεσσάρων πρωτοτύπων αεροσκαφών
* η παραγγελία του συνόλου των απαρτίων της αναβάθμισης προκειμένου να επιτευχθούν οι καλύτερες δυνατές τιμές από τους προμηθευτές τόσο της Lockheed Martin όσο και της USAF.
* η προετοιμασία της ΕΑΒ για την εγκατάσταση των συλλογών (kits) στα αεροπλάνα
Αυτή ήταν η κατάσταση τον Ιανουάριο και είναι η τυπική αφετηρία του νέου γύρου των διαπραγματεύσεων.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αμερικανική πλευρά επιστρέφει στις διαπραγματεύσεις με μια νέα δέσμη προτάσεων «εφ’ όλης της ύλης» που προσπαθεί να αντιμετωπίσει όλες τις πτυχές με στόχο την προσέγγιση με τα όσα θεωρούνται εφικτά από ελληνικής πλευράς.
Πρώτα από όλα το συνολικό κόστος του προγράμματος κινείται πλέον (κατά πληροφορίες που θα πρέπει να επιβεβαιωθούν) στο επίπεδο των 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ (1,48 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την ίδια ισοτιμία που χρησιμοποιήθηκε παραπάνω). Κάποιες μάλιστα πηγές λένε ότι ίσως κινηθεί και λίγο χαμηλότερα σπάζοντας το «ψυχολογικό φράγμα» (για την ελληνική πλευρά) του 1,2 δις € (προς την κατεύθυνση αυτή βοηθούν ήδη, τουλάχιστον επί του παρόντος, και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες).
Το δυσκολότερο εγχείρημα όμως είναι η διαμόρφωση του προγράμματος ώστε οι εκταμιεύσεις των δόσεων να μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο που μπορεί να αντέξει ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι η ελληνική πλευρά έθεσε στο τραπέζι ενδεχόμενο το πρόγραμμα να «σπάσει» σε επί μέρους τμήματα (ειδικά στην κατάτμηση των παραγγελιών απαρτίων) για να γίνει «ανεκτό» στον τομέα των εκταμιεύσεων. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως αποκλείστηκε εντελώς από αμερικανικής πλευράς διότι χωρίς την εξ’ αρχής ύπαρξη συμβολαίου για το σύνολο των απαρτίων όχι μόνο δεν θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν οι καλύτερες τιμές, αλλά θα υπήρχε βέβαιος κίνδυνος κλιμάκωσης του κόστους τους σε σημείο που θα τίναζε το πρόγραμμα στον αέρα.
Στη συνέχεια οι προσπάθειες εξοικονόμησης στράφηκαν προς το σκέλος των υποστηρικτικών δαπανών που δεν είναι (τόσο) ανελαστικές και ειδικότερα προς τον τομέα της διαχείρισης του προγράμματος. Εξετάστηκαν διαφορές προτάσεις που απέδωσαν καρπούς, αλλά η πιο σημαντική αφορά τα λεγόμενα «κονδύλια διασφάλισης αποζημίωσης έναντι ευθυνών ακύρωσης της συμφωνίας» (cancelation-termination liability funds). Αυτά συμπεριλαμβάνονται ως εγγύηση σε όλες τις LOA που συνάπτει το Πεντάγωνο για να καλυφθούν τυχόν διεκδικήσεις και έξοδα αποζημίωσης σε περίπτωση υπαναχώρησης του έτερου συμβαλλόμενου μέρους και είναι ποσοστό του ύψους των συμβάσεων (5-8% ή και υψηλότερα σε κάποιες περιπτώσεις). Δεδομένου ότι η δαπάνη αυτή συμπεριλαμβάνεται στην προκαταβολή ή πρέπει να καταβληθεί πολύ νωρίς στην πορεία του προγράμματος, η απαλλαγή της θα μείωνε το βάρος των πρώιμων εκταμιεύσεων. Μια πρόταση που υπάρχει στο τραπέζι είναι η αντικατάστασή της από εγγυητική επιστολή, κάτι που έχει ξαναγίνει και με άλλες χώρες και που έχει πολύ μικρότερο κόστος.
Εξοικονόμηση των απαιτήσεων εκροών αναμένεται να υπάρξει και με τη χρήση αδιάθετων κονδυλίων από τη LOA του προγράμματος Peace Xenia IV (F-16 Block 52+ Advanced)  που –ως γνωστόν- δεν «έκλεισε» με την ολοκλήρωση των παραδόσεων. Όπως μάλιστα έχουμε σημειώσει παλαιότερα μεθοδεύεται το πρόγραμμα των F-16V να αποτελέσει «τυπικά» συνέχειά της με δυνατότητα έτσι να γίνει εκμετάλλευση αυτών των χρημάτων (αναφέρεται η ύπαρξη περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ).
Εκτιμάται ότι με όλα τα παραπάνω θα μειωθεί η απαίτηση των καταβολών των τριών (κρίσιμων οικονομικά) πρώτων χρόνων στα 400 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή σε ετήσια δόση των 130-140 εκατομμυρίων ευρώ, που είναι πάρα πολύ κοντά στα χρήματα που είχε προϋπολογίσει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Πολλά περισσότερα για το θέμα θα βρείτε στο προσεχές μας τεύχος ΜΑΡΤΙΟΥ (Π&Δ 382) που κυκλοφορεί την Παρασκευή 02-03!
ΦΓΚ