Η ζήτηση-απαίτηση της Ουκρανίας για μαχητικά F-16 κάτι θυμίζει έντονα. Καθώς γίνεται περίπου στους ίδιους τόνους και με παρόμοια επιχειρήματα όπως το περασμένο καλοκαίρι, που το Κίεβο ήθελε δυτικά άρματα μάχης. Τελικά τα τελευταία τα παίρνει και σε αυξανόμενους ρυθμούς, οπότε ζούμε μάλλον μια επανάληψη του σεναρίου, αυτή τη φορά όμως ακόμη πιο διογκωμένο σε απαιτήσεις και σε κρισιμότητα.
Το γιατί θέλει η Ουκρανία F-16 εξηγείται από αρκετούς λόγους. Η τρέχουσα σύνθεση της Αεροπορίας της, από ότι έχει απομείνει από MiG-29 από την αρχική της σύνθεση συν τις όποιες παραχωρήσεις από Πολωνία και Σλοβακία σίγουρα φθίνει, είτε από φθορές, είτε από καταρρίψεις, είτε από ατυχήματα (που σε πολεμική ένταση αυξάνονται). Άρα η ανάγκη για νέα αεροσκάφη και ακόμη υψηλότερων δυνατοτήτων είναι δεδομένη, όπως και η πηγή τους επίσης δεδομένη, δηλαδή τα δυτικά κράτη. Και ως ένας σχεδόν λογικός αυτοματισμός, εμφανίζονται τα F-16: που είναι το πιο διαδεδομένο δυτικό μαχητικό, με το μεγαλύτερο στοκ όπλων και ανταλλακτικών, τις περισσότερες υποδομές εκπαίδευσης και με αφθονία στελεχών για υποστήριξη.
Για την Ουκρανία ειδικά, μια αεροπορική υπεροχή, ή έστω μια αυξημένη και απειλητική παρουσία στον αέρα είναι κρίσιμη καθώς θα της επιτρέψει να ξεκινήσει την όποια αντεπίθεση της, χωρίς τον διαρκή φόβο ότι αυτή θα “κατακρεουργηθεί” από έστω και ριψοκίνδυνες ρωσικές αεροπορικές επιδρομές.
Η Ουκρανία παίρνει μαχητικά, η Πολωνία της δίνει άμεσα MiG-29
Σε πολιτικό επίπεδο τώρα στην Δύση, πάλι είμαστε σχεδόν στην ίδια «φάση» όπως και στην εκείνη με τα άρματα μάχης. Οι ΗΠΑ, που πρέπει να δώσουν το πράσινο φως, μιας και τα μαχητικά αμερικανικής κατασκευής χρειάζονται την από εκεί άδεια εξαγωγής-παραχώρησης δηλώνουν ότι «προβληματίζονται με το θέμα». Ότι δηλαδή έλεγε και η Γερμανία πέρυσι, που έπρεπε να δώσει εξαγωγική άδεια για να πάνε τα Leopard στην Ουκρανία.
Στο εσωτερικό των ΗΠΑ υπάρχει όμως μια αρχική χαλαρή διακομματική συναίνεση, καθώς τόσο Ρεπουμπλικανοί όσο και Δημοκρατικοί βουλευτές και γερουσιαστές έχουν εκφραστεί υπέρ της παραχώρησης, χωρίς όμως να είναι ιδιαίτερα πιεστικοί. Το Μάρτιο μια διακομματική ομάδα 8 γερουσιαστών είχε στείλει σχετική επιστολή προς τον υπουργό Άμυνας, Λόιντ Όστιν. Ανάμεσα τους όμως, δεν ήταν κάποια από τα «μεγάλα ονόματα» της Αμερικανικής Γερουσίας, αυτά δηλαδή που θα μπορούν να εκφράσουν και σημαντικές ομαδοποιήσεις. Την επιστολή είχε κυκλοφορήσει ο Mark Kelly, Δημοκρατικός από την Αριζόνα, ένας σεβαστός μεν γερουσιαστής, τέως αστροναύτης και πιλότος του Ναυτικού, ο οποίος όμως εκλέχθηκε για πρώτη φορά μόλις το 2020, οπότε θεωρείται ακόμη «junior» στην γεροντοκρατία της αμερικανικής πολιτικής.
Αντίστοιχη προσπάθεια πίεσης είχε γίνει και στην Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου το Φεβρουάριο μια ομάδα 16 βουλευτών, και από τα δύο κόμματα, είχε απευθύνει παρόμοια έκκληση προς τον Πρόεδρο Μπάιντεν. Επικεφαλής εδώ της προσπάθειας ήταν ο βουλευτής από το Μέιν, Jared Golden, Δημοκρατικός, αλλά και αυτός «φρέσκος», με πρώτη εκλογή το 2019. Παρόμοιας όμως αντίληψης με τον Kelly, γιατί είχε υπηρετήσει στους πεζοναύτες και με συμμετοχή σε επιχειρήσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Δεν είναι τυχαίο που οι πρωταγωνιστές -προς το παρόν- είναι τέως στρατιωτικοί που έχουν γίνει πολιτικοί, καθώς έμμεσα απηχούν την αντίληψη των στρατιωτικών κύκλων στις ΗΠΑ για περισσότερη ενίσχυση της Ουκρανίας και αντίστοιχα φθορά της Ρωσίας.
Η κυβέρνηση πάντως Μπάιντεν δεν δείχνει ακόμη έτοιμη να εγκρίνει την κίνηση. Οι επίσημες δικαιολογίες είναι κυρίως επιχειρησιακές/τεχνικές, δηλαδή προβάλλεται -και σωστά- ότι ένα μαχητικό αεροσκάφος είναι πολλαπλάσιας πολυπλοκότητας από ένα άρμα μάχης, ότι χρειάζονται πολλοί μήνες για να εκπαιδευθεί πιλότος και να αποδώσει σε αυτό, ότι απαιτείται μεγάλη ροή υποστήριξης και ότι τελικά «η Ουκρανία αυτή τη στιγμή έχει άλλες προτεραιότητες». Το τελευταίο είναι και ενδιαφέρον καθώς η ίδια η Ουκρανία ζητά τα F-16, o Ζελένσκι μάλιστα έχει πει «να ξεπεράσει η Δύση το ταμπού περί αεροπορίας», αλλά οι ΗΠΑ ερμηνεύουν αλλιώς τις ουκρανικές ανάγκες!
Τι φρενάρει τους Αμερικανούς να ενισχύσουν με F-16 την Ουκρανία; Αν και στο μεταξύ επιτρέπουν την σχετική διερεύνηση: ήδη Ουκρανοί πιλότοι στις ΗΠΑ δοκιμάζονται σε εξομοιωτές για να διαπιστωθεί το επίπεδο τους και πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να εκπαιδευθούν στο μαχητικό.
Να πούμε εδώ, πως το θέμα της εκπαίδευσης δεν είναι καθόλου απλό, καθώς η Ουκρανία διαθέτει μεν αρκετούς πιλότους μαχητικών, αλλά λίγοι μιλούν Αγγλικά σε επίπεδο που να επιτρέπει την εκπαίδευση τους σε δυτικά μαχητικά, ενώ η εμπειρία τους είναι σε ρωσικά/σοβιετικά αεροσκάφη, συστήματα, δόγματα, τακτικές, συμβολογίες και διαδικασίες. Η «απόσταση» τους δηλαδή από ένα δυτικό μαχητικό δεν είναι μόνο στο χειρισμό του αεροσκάφους αλλά γενικότερα στην κουλτούρα και το νατοϊκό περιβάλλον επιχειρησιακής χρήσης που αυτό ενσωματώνει. Και τα ίδια ισχύουν και για τους τεχνικούς τους. Και αυτά δεν καλύπτονται εύκολα σε λίγους μήνες.
Ουκρανοί πιλότοι “πετάνε” στις ΗΠΑ προσομοιωτή F-16 για να φανεί τι εκπαίδευση θα χρειαστούν
Πιο σοβαρό όμως για τις ΗΠΑ είναι το ζήτημα που πάει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αν ξεκινήσει επίσημα η προετοιμασία παραχώρησης F-16 με ορίζοντα παράδοσης μετά από πολλούς μήνες, μάλλον και πάνω από έτος, έχουμε μια δέσμευση για πολύχρονη σύγκρουση με τη Ρωσία. Και σε επίπεδο μεγάλης εμβελείας, δηλαδή κάτι που μπορεί να επιβεβαιώσει την τεράστια καχυποψία της Μόσχας ότι «ετοιμάζεται κρούση σε βάθος στο έδαφος μας και ολικός πόλεμος εις βάρος μας».
Προς το παρόν τα δυτικά οπλικά συστήματα που πάνε προς Ουκρανία είναι περιορισμένου βεληνεκούς, κάπου εκατό χιλιόμετρα στην ξηρά, ίσως και παραπάνω, από πυροβολικό και κατευθυνόμενες ρουκέτες. Ένα μαχητικό όμως F-16 φέρνει τελείως άλλα «μαθηματικά» στην σύγκρουση. Για παράδειγμα η απόσταση Χαρκόβου στην βόρεια Ουκρανία από την Μόσχα είναι λίγο πάνω από 600 χιλιόμετρα σε ευθεία. Και προφανώς ένα F-16 μπορεί να φέρει πολύ περισσότερο πολεμικό φορτίο και με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια από ότι ένα μικρό-μεσαίο μη επανδρωμένο. Σαν και αυτά που έχει ήδη εξαπολύσει η Ουκρανία στο εσωτερικό της Ρωσίας, περισσότερο για λόγους εντυπώσεων και ψυχολογικού πολέμου.
Θα πει κανείς, τι εμποδίζει τους Ουκρανούς να κάνουν ήδη μια τέτοια επίθεση, έστω για επίδειξη στο εσωτερικό της Ρωσίας με MiG-29. Το αναφέραμε ήδη, και να συμβεί αυτό, η Ρωσία ξέρει πως θα είναι μια κίνηση θεατρική και χωρίς περιεχόμενο. Μια Μοίρα όμως F-16, που μπορεί να γίνει και δύο, με κατευθυνόμενες βόμβες, εντός Ουκρανίας σηματοδοτεί μια απειλή υπαρξιακή, ή τουλάχιστον έτσι μπορεί να ερμηνευθεί από την «εσώκλειστη» Ρωσική ηγεσία. Τίθεται λοιπόν ισχυρό ζήτημα «ελέγχου» της Ουκρανικής ηγεσίας για το πως θα χειρίζεται ένα τέτοιο όπλο. Ακόμη, η παραχώρηση του θα διογκώσει την φημολογία ότι «τα πετούν ξένοι», κάτι που ήδη διακινείται διεθνώς και για άλλα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία, ότι δηλαδή οι χειριστές τους, έστω οι σύμβουλοι-εκπαιδευτές είναι «εξωτερικού».
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι το ποια δυτική χώρα θα «κάνει την αρχή» σε μια πιθανή παράδοση F-16. Πριν λίγες μέρες, ο Δανός υπουργός Οικονομικών, ο Troels Lund Poulsen (ασκεί προσωρινά και τα καθήκοντα του Αμύνης) είπε πως η χώρα του θα πάρει την σχετική απόφαση πριν το καλοκαίρι, αλλά αυτό «πρέπει να είναι μια κοινή προσπάθεια». Η Δανία διαθέτει κάπου 30 ενεργά F-16 ΑM/ΒM, τα οποία θα αντικατασταθούν από F-35. Κάτι αντίστοιχο έχουν πει και οι Ολλανδοί που έχουν 40 F-16A, ενώ οι Πολωνοί παραδόξως έχουν δηλώσει πως «δεν είναι η ώρα για τέτοια συζήτηση». Η Ρουμανία ίσως είναι υποψήφια, μιας και μόλις αποφάσισε να πάρει F-35 και διαθέτει 14 F-16 AM και θα πάρει και 32 από την Νορβηγία. Η Ελλάδα είναι εκτός συζήτησης για προφανείς αμυντικούς λόγους.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα περίπλοκο, πρωτίστως πολιτικό ζήτημα αλλά και με επιχειρησιακά σοβαρά εμπόδια. Οι ΗΠΑ παραμένουν κυρίαρχες στην υποστήριξη της Ουκρανίας, ζυγίζουν όμως κάθε φορά τι όπλα στέλνουν και πως αυτά θα γίνουν «δεκτά» από τη Ρωσία. Η τελευταία έως σήμερα, παρά τις εκάστοτε απειλές και προειδοποιήσεις, φαίνεται να αποδέχεται ότι δεν μπορεί να παρεμποδίσει γεωπολιτικά τη ροή εξελιγμένων δυτικών συστημάτων προς το Κίεβο, οπότε δίνει τη μάχη της απέναντι στην πανσπερμία τους.
Σαφώς όμως η παραχώρηση μαχητικών θα ανεβάσει κι άλλο την διεθνή ένταση και ίσως -και εδώ είναι ένας ακόμη φόβος της Δύσης- να «προκαλέσει» όχι την ρωσική αντίδραση, αλλά την κινεζική! Να θεωρηθεί δηλαδή από το Πεκίνο πως πλέον όλα είναι ανοιχτά στην Ουκρανία και πως είναι εποχή ανοιχτής αμφισβήτησης των ΗΠΑ. Άρα να ξεκινήσει ροή ανταλλακτικών και όπλων και πυρομαχικών προς τη Μόσχα, π.χ. με καθεστώς πώλησης και όχι παραχώρησης (για να τηρούνται κάποια προσχήματα). Όχι μαχητικά και άρματα, δηλαδή βαριά όπλα που θα φανούν άμεσα, αλλά όλα τα υπόλοιπα που τόσο έχει ανάγκη η Ρωσία σήμερα για να ανταπεξέλθει στις απώλειες της και να συντηρήσει την δική της αμυντική παραγωγή. Ως δηλαδή ένα ακόμη «τσίγκλισμα» των ΗΠΑ, μια δοκιμή των ανοχών τους και της διάθεσης τους για όξυνση…
