Το S-400 «Triumph»
To ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα αποτελεί για την Τουρκία τον αντικαταστάτη, τουλάχιστον εν μέρει, των οκτώ συστοιχιών MIM-14 Nike-Hercules, οι τελευταίες από τις οποίες αποσύρθηκαν αθόρυβα και χωρίς αντικαταστάτη το 2008, με τις τουρκικές ανάγκες έκτοτε να καλύπτονται από συστήματα Patriot διαφόρων ΝΑΤΟϊκών χωρών.
Στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις το S-400 αποτελεί διάδοχο του S-300 PMU-2, όταν το 1999 ξεκίνησε πρόγραμμα αναβάθμισης και τεχνολογικής επικαιροποίησης του τελευταίου ως S-300PMU-3 με μια δέσμη αντικειμενικών σκοπών:
* Αύξηση του φακέλου εμπλοκής και της φονικής ζώνης για αεροδυναμικούς στόχους και πρόσκτηση αυξημένων δυνατοτήτων κατά βλημάτων TBM, UAV, PGM (Precise Guided Munitions).
* Βελτίωση της αντοχής σε συστήματα/τεχνικές παρεμβολών, αντίμετρα και όπλα καταστολής GBAD.
* Αυξημένη δυνατότητα εντοπισμού και καταστροφής αεροσκαφών τεχνολογίας στελθ, αν και η αποστολή αυτή θα καλυφθεί κυρίως από το καινούργιο σύστημα S-500, η σχεδίαση του οποίου ξεκίνησε από καθαρό χαρτί μία δεκαετία αργότερα. Υπό το σκεπτικό αυτό, ο S-400 ήταν ένας εκσυγχρονισμός του δικτύου αεράμυνας που πρόσφεραν οι S-300, ενώ ο S-500 θα αποτελέσει την αντιαεροπορική/αντιβαλλιστική προστασία νέας γενιάς σε κάθε απειλή των επόμενων δεκαετιών.
* Μείωση του κόστους συντήρησης και λειτουργίας και μεγιστοποίηση της αξιοπιστίας μέσω χρήσης προηγμένων ηλεκτρονικών.
Σε ρωσική υπηρεσία το σύστημα υπηρετεί σε συντάγματα S-400 (δύο από τα οποία, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αφορούν στην τουρκική προμήθεια) απαρτιζόμενα από έξι πυροβολαρχίες με 72 βλήματα άμεσα διαθέσιμα για βολή και ικανότητα ταυτόχρονης εμπλοκής τουλάχιστον 36 στόχων (με βάση τη σοβιετική/ρωσική πρακτική ανάθεσης δύο βλημάτων ανά στόχο). Για τη διεύρυνση των δυνατοτήτων αντιμετώπισης περισσότερων κατηγοριών απειλών έναντι του S-400, η νέα έκδοση διαθέτει πλέον τρία επίπεδα παροχής άμυνας μέσω της χρήσης τριών διαφορετικών βλημάτων, διαφοροποίηση που είναι χαρακτηριστική σε σχέση με τις παλαιότερες εκδόσεις σοβιετικών/ρωσικών συστημάτων. Περιλαμβάνονται:
* Βλήματα πολύ υψηλής ακρίβειας για την επίτευξη άμεσου πλήγματος (hit-to-kill) και υψηλή πιθανότητα καταστροφής του στόχου με μία μόνο βολή (Single Shot-Kill-Probability), με ικανότητες που αγγίζουν τα πρότυπα του PAC-3 (0,9) για αεροδυναμικούς στόχους.
* Βλήματα «κλασικής» σχεδίασης όπως και των προηγούμενων εκδόσεων για το S-300 αλλά με επέκταση του φακέλου εμπλοκής.
* Βλήματα πολύ μεγάλης εμβέλειας για την καταστροφή εναέριων στόχων υψηλής αξίας (όπως βομβαρδιστικά, AWACS, άλλες εναέριες πλατφόρμες συλλογής πληροφοριών ELINT/COMINT/SIGINT, ιπτάμενα τάνκερ κ.ά.). Σε αυτά η ανάπτυξη πολύ μεγάλων ταχυτήτων για την κάλυψη των ενδιάμεσων αποστάσεων υπερισχύει έναντι της δυνατότητας εκτέλεσης προσβολής κατά ελισσόμενου στόχου (που δεν υφίσταται σε μεγάλο βαθμό για τη συγκεκριμένη κατηγορία στόχων).
Η Αμερικανική Πρεσβεία στην Άγκυρα εξηγεί τα αυτονόητα: F-35 και S-400 δεν πρόκειται να συνυπάρξουν
Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται τα βλήματα 9Μ96Ε1/Ε2 με ενεργό ερευνητή για την τερματική φάση και καθοδήγηση με ενδιάμεσες ενημερώσεις (command link), διαμόρφωση που απεμπλέκει πλήρως το ραντάρ ιχνηλάτησης 92N6E από τη διαδικασία της καταύγασης στόχων και συνακόλουθα αυξάνει τον αριθμό των εμπλεκόμενων απειλών και τη δυνατότητα επιβίωσης σε επιθέσεις κορεσμού. Τα μικρού μεγέθους 9Μ96Ε1/Ε2 έχουν μήκος 4,75/5,65 m, βάρος 333/420 kg, ταχύτητα 2,7/2,9 Mach και γόμωση βάρους μόλις 24 kg στη λογική hit-to-kill. Ο φάκελος εμπλοκής κυμαίνεται μεταξύ 1 και 40 km σε εμβέλεια και 5 m έως και 20 km καθ’ ύψος για το βλήμα 9Μ96Ε1 και αντίστοιχα 1-120 km και 5 m-30 km για το βλήμα E2. Κάθε εκτοξευτής S-400 έχει 16 βλήματα των παραπάνω εκδόσεων έτοιμα για βολή, ενώ τα 9Μ96Ε1/Ε2 είχαν παρουσιαστεί και ως πρόταση αναβάθμισης του S-300PMU-2.
Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται τα βλήματα 48N6E3 που αναβαθμίζουν τον φάκελο εμπλοκής του 48Ν6Ε2 των S-300. Συγκριτικά με το παλαιότερο βλήμα, το «E3» διαθέτει ελαφρώς μεγαλύτερο μέγεθος, που ίσως υποδηλώνει έναν μεγαλύτερο κινητήρα ή αυξημένη ποσότητα καυσίμου. Τα χαρακτηριστικά του είναι: μήκος 7,50 m, βάρος 1.835 kg, ταχύτητα 6,02 Mach και γόμωση 180 kg. Ο φάκελος εμπλοκής κυμαίνεται μεταξύ 3 και 250 km σε εμβέλεια και 10 m-30 km καθ’ ύψος, ενώ για βλήματα TBM οι επιδόσεις είναι 7-60 km. H νέα έκδοση μπορεί να αντιμετωπίσει στόχους που κινούνται με ταχύτητα έως 4.800 m/s έναντι των 2.800 m/s της προηγούμενης. Εκτιμάται ότι το βλήμα χρησιμοποιεί τη μέθοδο καθοδήγησης SAGG (Seeker Aided Ground Guidance) που διαθέτει και το 48N6E2, μια ρωσική εκδοχή της TVM (Track Via Missile).
“Προτεραιότητα” για τον Πούτιν η ολοκλήρωση της πώλησης των S-400 στη Τουρκία
Στην τρίτη κατηγορία υπάρχει το πιο ενδιαφέρον βλήμα του S-400 που είναι το (πολύ μεγάλου βεληνεκούς) 40Ν6Ε και φέρεται να έχει φάκελο εμπλοκής σε εμβέλεια μεταξύ 3-380 km, χωρίς άλλα γνωστά, αξιόπιστα στοιχεία. Η διαφορά σε σχέση με τις κινηματικές επιδόσεις τού (μέσης εμβέλειας) 48Ν6Ε3 είναι χαώδης και εκτιμάται ότι το 40N6E (με πιθανολογούμενη δυνατότητα εμπλοκής καθ’ ύψος έως 185 km) μπορεί να βάλει κατά εξωατμοσφαιρικών ιχνών/στα όρια του Διαστήματος με τυπικούς στόχους «οχήματα επανεισόδου» (RV, Re-entry Vehicle, κεφαλές) των βλημάτων IRBM (Intermediate Range Ballistic Missiles), ανάλογες επιδόσεις με το αμερικανικό THAAD (εμβέλεια 200 km, εμβέλεια καθ’ ύψος 150 km) αλλά με αισθητά μικρότερο μέγεθος (900 kg). Αν και θα πρέπει να αναμένουμε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την τουρκική προμήθεια των S-400, κάποιες πηγές (περιλαμβανομένων και τουρκικών) θεωρούν ότι το αντιβαλλιστικό βλήμα 40Ν6Ε, ίσως να μην περιλαμβάνεται στη συμφωνία.
Η σημαντική αύξηση των επιδόσεων του S-400 έναντι του S-300 βασίζεται τόσο σε βελτιώσεις λογισμικού όσο και στην αναβάθμιση των ραντάρ ιχνηλάτησης και πρόσκτησης στόχων. Έτσι, τόσο το ραντάρ πρόσκτησης στόχων 91N6Ε όσο και το ραντάρ ιχνηλάτησης 92Ν6Ε αναφέρεται ότι είναι πλήρως ψηφιακά με νέους μικροεπεξεργαστές, διαθέτοντας αναβαθμισμένους πομπούς ώστε να επιτευχθούν αυξημένες επιδόσεις εμβέλειας. Για το πρώτο αναφέρεται βελτίωση των επιδόσεων εντοπισμού ΤΒΜ (για στόχο με RCS 0,4 m2, επίτευξη μέγιστης εμβέλειας 230 km) και αεροδυναμικών στόχων (για στόχο μεγέθους B-52H επιτυγχάνεται εμβέλεια 570 km, ενώ για στόχο με RCS 4 m2 η εμβέλεια αναφέρεται στα 390 km) αλλά και δυνατότητα επεξεργασίας 300 ιχνών.
Πως μπορούν να διαρρεύσουν τα μυστικά του F-35 αν η Τουρκία πάρει τους S-400
Για το δεύτερο ραντάρ αναφέρεται ότι η επίτευξη μέγιστης εμβέλειας φθάνει τα 400 km, ενώ στη διαμόρφωση TWS (Track-While-Scan) ο αριθμός των υπό διαχείριση ιχνών φθάνει τα 100. Το 92Ν6Ε υποστηρίζει καθοδήγηση μέσω εντολών (Command Link), SARH και TVM. Το 92Ν6Ε περιγράφεται πλέον με αναβαθμισμένο ρόλο ως ένα ραντάρ με δυνατότητες πρόσκτησης και ιχνηλάτησης στόχων τομέα και όχι αποκλειστικά ως ραντάρ ελέγχου πυρός· συνεπώς μπορεί να υποκαταστήσει περιστασιακά και το 91Ν6Ε.
Μία ακόμη σημαντική διαφοροποίηση του S-400 που δεν είχε το S-300 είναι η ολοκληρωμένη διασύνδεση με συστήματα SAM και άλλους αισθητήρες που αναβαθμίζουν σημαντικά τις δυνατότητές του. Έτσι, παρέχεται η δυνατότητα αυτόματης διασύνδεσης μέσω data link με τα S-300PMU-1/2 και άλλα συστήματα όπως τα TOR/TOR M1/TOR M2E (μέσω του ADCP Ranzhir-M), Pantsir S1 (μέσω του ADCP της πυροβολαρχίας ) κ.ά. Στην τουρκική περίπτωση τη θέση των ρωσικών συστημάτων θα μπορούσαν να πάρουν αντίστοιχες τουρκικές σχεδιάσεις όπως τα SHORADS HISAR-A (με αναφερόμενο «φάκελο» εμπλοκής τα 2-15 km σε εμβέλεια και τα 30 m-5 km καθ’ ύψος) και τα MSAM HISAR-O (αντίστοιχων επιδόσεων στα 3-25 km σε εμβέλεια και τα 50 m-10 km καθ’ ύψος) (βλέπε Π&Δ Νο 369, «Νέες απειλές της τουρκικής GBAD για την ΠΑ και την ΑΣ»). Κάτι τέτοιο βέβαια προϋποθέτει τη ρωσική συνεργασία στην αποδέσμευση πηγαίων κωδίκων και άλλη μεταφορά τεχνολογίας.
ΗΠΑ: Ζήτημα “εθνικής ασφάλειας” για το NATO η απόκτηση S-400 από τη Τουρκία
Σε ρωσική χρήση ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η διασύνδεση με τα 3D ραντάρ πρόκτησης στόχων ζώνης συχνοτήτων «L» Gamma DE και Protivnik GE αλλά και το 3D ραντάρ ζώνης «VHF» 1L119 NEBO SVU. Ειδικά τα δύο πρώτα θα μπορούσαν να παρέχουν ενδιάμεση καθοδήγηση στη βολή βλημάτων που χρησιμοποιούν ενεργό ερευνητή χωρίς να απαιτείται η καταύγαση του στόχου από το έδαφος ή εναλλακτικά να υποκαταστήσουν το 91Ν6Ε. Το 67Ν6Ε Gamma DE παρέχει εμβέλεια εντοπισμού 400 km για στόχο με RCS 1 m2 και ευρεία κάλυψη σε ανύψωση -2 έως +60 μοίρες με απώτερο στόχο τον έγκαιρο εντοπισμό των TBM. Το 59Ν6Ε Protivnik GE παρέχει για στόχο με RCS 1,5 m2 που πετά σε ύψος 100 m εμβέλεια εντοπισμού 40 km, που αυξάνεται σε 240 km για στόχο που πετά σε ύψος 5.000 m, και 340 km για στόχο που πετά σε ύψος 12.000 m.
Αξιόλογες είναι και οι επιδόσεις του 1L119 NEBO SVU, που η παρουσία έχει προφανώς να κάνει με τις αυξημένες δυνατότητες εντοπισμού στόχων με χαρακτηριστικά στελθ. Ένας ακόμη νεωτερισμός είναι η δυνατότητα ενσωμάτωσης συστημάτων παθητικού εντοπισμού (PCL-Passive Coherent Location) όπως το VERA-E, το 86V6 VEGA ή το Kolchunga-M για τις περιπτώσεις όπου απαιτείται η εμπλοκή στόχου που εκπέμπει, αλλά τα ραντάρ του συστήματος δεν λειτουργούν λόγω παρεμβολών ή δεν εκπέμπουν. Και στις περιπτώσεις αυτές δεν μπορεί να εκτιμηθεί εάν τέτοια συστήματα θα αποδεσμευτούν από τη Μόσχα στην Άγκυρα.
Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στην Π&Δ 381. Αποτελεί μέρος ευρύτερης ανάλυσης Του Βασίλη Παπακώστα. Επιπλέον στοιχεία Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης και Ηλίας Παπανικολάου
Πρώτη online δημοσίευση 12/4/2019
