Η ανεπτυγμένη Ευρώπη “διψάει” για ενέργεια αλλά παράλληλα θέλει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων και βάζοντας στην άκρη τη χρήση του άνθρακα. Το σχέδιο της όμως χωλαίνει σοβαρά, ειδικά μετά το προηγούμενο καλοκαίρι των υψηλότατων θερμοκρασιών αλλά και τις συνέπειες της πανδημίας. Η Μόσχα δεν άφησε την ευκαιρία να περάσει αναξιοποίητη…
Σε έκθεση της Κομισιόν, η οποία δημοσιεύτηκε στο τέλος του περασμένου Ιουνίου, υπογραμμιζόταν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τα τελευταία 15 χρόνια έντονο πρόβλημα ενεργειακής εξάρτησης από το εξωτερικό. Οι συντάκτες της πρότειναν ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο με μείωση των εισαγωγών σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα. Η τεκμηρίωση αυτής της πρότασης ανέφερε ξεκάθαρα, ότι η εισαγωγή ενέργειας εκθέτει την ευρωπαϊκή οικονομία σε μια σειρά κινδύνους, όπως σε υπέρογκα κόστη, πιθανή ανεπάρκεια ικανοποιητικής προσφοράς σε έκτακτες συνθήκες και γεωπολιτικές συγκρούσεις.
Η ίδια έκθεση έδειχνε την ανάγκη να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο ανεξάρτητη σε αυτόν τον τομέα, μέσα από την εσωτερική παραγωγή ενέργειας (ειδικά από ανανεώσιμες πηγές) και την αυξημένη ενεργειακή απόδοση και διαχείριση της ζήτησης. Η έκθεση σημειώνει ακόμη πως θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια σειρά επενδύσεων, προκειμένου να υλοποιηθούν οι υποδομές οι οποίες και θα επιτρέψουν τη διανομή καθαρής ενέργειας στο εσωτερικό της Ε.Ε.
Δυστυχώς η “τέλεια καταιγίδα” στην ενεργειακή ζήτηση ήρθε για να επιβεβαιώσει την παραπάνω έκθεση και να φέρει τους ηγέτες της ΕΕ προ της πραγματικότητας και την τεράστια όπως αποδεικνύεται και στην πράξη, εξάρτηση από τη ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία
Το παιχνίδι της Μόσχας, οι Αμερικανοί και οι επιλογές της Ευρώπης
Εδώ και χρόνια οι Αμερικανοί προειδοποιούν τις Βρυξέλλες ότι θα έπρεπε να διευρύνουν τις πηγές προμήθειας τους σε ενέργεια και να μην στηρίζονται στη Ρωσία. Αν και είχαν μάλιστα αποφασίσει να ασκήσουν κυρώσεις κατά της Ρωσίας για τον αγωγό Nord Stream 2 (o οποίος θα φθάνει στην Ευρώπη μέσω της Βαλτικής Θάλασσας) ο Τζο Μπάιντεν έκανε τελικά πίσω, θέλοντας να βελτιώσει τις σχέσεις του με το Βερολίνο. Ο εν λόγω αγωγός είναι έτοιμος κατά 95% και αναμένεται να μεταφέρει στη Γερμανία 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη Ρωσία ετησίως. Γεγονός, το οποίο θα αυξήσει – αντί να μειώσει – την ενεργειακή εξάρτηση της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ από τη Μόσχα. Βεβαίως αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να αυξήσουν τις πωλήσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου που διαθέτουν αμερικανικές εταιρείες στην ευρωπαϊκή αγορά.
Οι επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτή τη στιγμή δεν είναι πολλές. Ο Βλάντιμιρ Πούτιν φαίνεται να το… διασκεδάζει, ρίχνοντας στην ηγεσία των Βρυξελλών το φταίξιμο για την άνοδο των τιμών ενώ αφήνει να εννοηθεί ότι μπορεί να αυξήσει την παραγωγή του φυσικού αερίου (που θα ρίξει τις τιμές), θέτοντας προφανώς τους όρους του παρασκηνιακά. Τι είναι λοιπόν αυτό που ζητάει ο ρώσος πρόεδρος;
Αυτό το οποίο θέλουν να κερδίσουν σε αυτή τη συγκυρία οι Ρώσοι είναι να εγκρίνουν άμεσα οι γερμανικές αρχές τη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου «Nordstream 2» – ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω, παρακάμπτει την Ουκρανία -. Οι ρυθμιστικές αρχές στη Γερμανία έχουν ένα συγκεκριμένο, χρονοβόρο χρονοδιάγραμμα με αρκετά βήματα, ενώ θα χρειαστεί να υπάρξει και η σχετική έγκριση από την ΕΕ.
Επιπλέον, η ρωσική κυβέρνηση θα επιθυμούσε οι Βρυξέλλες να ρίξουν τους τόνους σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθερίας του Τύπου κτλ, τα οποία την ενοχλούν ιδιαιτέρως και τροφοδοτούν την αντιπολίτευση στη χώρα. Τα παζάρια είναι πιθανόν να περιλαμβάνει το θέμα της Ουκρανίας αλλά και άλλα γεωπολιτικά ζητήματα, τώρα που η Μόσχα νιώθει ότι έχει “το πάνω χέρι”.
Το πλάνο δράσης της ΕΕ
Οι ηγέτες της Ε.Ε. συζητούν ήδη την πιθανότητα να κινηθούν συλλογικά στην παγκόσμια αγορά, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης, η οποία εκτιμάται ότι θα αυξήσει κατά 100 δισ. ευρώ το κόστος της ενέργειας για τους πολίτες της τον προσεχή χειμώνα. Αυτό το ενεργειακό “κυνήγι” δεν θα είναι εύκολη υπόθεση ακόμη κι αν η Ευρώπη κινηθεί συλλογικά, καθώς οι ασιατικές χώρες – και κυρίως η Κίνα – συγκεντρώνουν ήδη τεράστια φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου για να καλύψουν και εκεί την αυξανόμενη ζήτηση.
Κατά συνέπεια, τα κράτη – μέλη του ευρωπαϊκού μπλοκ θα κάνουν ότι είναι δυνατό σε τρεις κατευθύνσεις:
- Θα ασκήσουν πίεση προς τη Ρωσία και θα προσπαθήσουν να εξευμενίσουν τον πρόεδρο Πούτιν, ικανοποιώντας κάποια από τα αιτήματα του για να αυξήσει την παραγωγή του φυσικού αερίου
- Θα προμηθευτούν περισσότερο αέριο και από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο δείχνει θετικό σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο
- στο σχεδιασμό ενός πλάνου απορρόφησης τουλάχιστον ενός μέρους των αυξήσεων της ενέργειας, για να αποφευχθεί η κοινωνική έκρηξη
Τέλος, αυτό το οποίο όλοι εύχονται στις Βρυξέλλες είναι να έχουμε έναν ήπιο χειμώνα…
