Η πρόσφατη ανάθεση σύμβασης ύψους 104 εκατ. δολαρίων στη Raytheon, με δυνατότητα κλιμάκωσης έως τα 884,9 εκατ. δολάρια εφόσον ασκηθούν όλα τα προβλεπόμενα options, αποτελεί μια από τις πλέον ουσιαστικές –αν και λιγότερο «θορυβώδεις»– εξελίξεις στον χώρο της ναυτικής αντιαεροπορικής άμυνας. Η σύμβαση αφορά υπηρεσίες technical and design agent engineering για τα προγράμματα Evolved SeaSparrow Missile (ESSM) και NATO SeaSparrow Missile System (NSSMS) και αποτυπώνει την πρόθεση των χρηστών του όπλου να διασφαλίσουν τη μακροχρόνια τεχνική ωρίμανση, εξέλιξη και υποστήριξη ενός από τα πιο διαδεδομένα αντιαεροπορικά συστήματα ναυτικής άμυνας στον δυτικό κόσμο.
Το συμβόλαιο συνδυάζει ανάγκες του US Navy (36%) και κρατών-μελών του προγράμματος μέσω Memorandum of Agreements (59%), μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται ρητά και η Ελλάδα, μαζί με Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδά, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ισπανία και Τουρκία. Επιπλέον, συμμετέχουν και χώρες μέσω Foreign Military Sales (Χιλή, Φινλανδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Ταϊλάνδη, ΗΑΕ). Οι εργασίες θα πραγματοποιηθούν κυρίως στο Tucson της Αριζόνα και στο Portsmouth του Rhode Island, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης την 31η Δεκεμβρίου 2026, ενώ σε περίπτωση άσκησης όλων των options, η δραστηριότητα θα επεκταθεί έως το τέλος του 2030. Η σύμβαση ανατέθηκε χωρίς διαγωνισμό, κάτι απολύτως αναμενόμενο, καθώς η Raytheon αποτελεί τον θεσμικό design agent του ESSM εδώ και δεκαετίες.
ESSM Block 2 και Ελλάδα: η «ραχοκοκαλιά» της αντιαεροπορικής άμυνας των εκσυγχρονισμένων ΜΕΚΟ200ΗΝ
Για την Ελλάδα, η σημασία της συγκεκριμένης σύμβασης ξεπερνά κατά πολύ τον τυπικό χαρακτήρα μιας αμερικανικής αμυντικής ανακοίνωσης. Το ESSM Block 2 θα αποτελέσει τον βασικό αντιαεροπορικό πύραυλο μέσης ακτίνας του Πολεμικού Ναυτικού και έχει επιλεγεί ως κύριο όπλο αντιαεροπορικής άμυνας για τις εκσυγχρονισμένες φρεγάτες ΜΕΚΟ200ΗΝ, στο πλαίσιο του προγράμματος εκσυγχρονισμού μέσης ζωής. Η μετάβαση από παλαιότερες εκδόσεις Sea Sparrow ή ESSM Block 1 στον Block 2 είναι ποιοτικό άλμα σε δυνατότητες, με άμεσες επιχειρησιακές συνέπειες στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο ESSM Block 2 εισάγει ενεργό ραντάρ ερευνητή (active radar seeker), σε αντίθεση με τον ημιενεργό καθοδηγητή του Block 1. Αυτό σημαίνει ότι, μετά την αρχική καθοδήγηση, ο πύραυλος μπορεί να αυτοκατευθυνθεί προς τον στόχο χωρίς συνεχή ακτινοβόληση από το πλοίο, μειώνοντας δραστικά το φόρτο των αισθητήρων και επιτρέποντας την ταυτόχρονη εμπλοκή πολλαπλών στόχων κατά τη διάρκεια επιθέσεων κορεσμού. Σε περιβάλλοντα όπου η απειλή από πυραύλους cruise, UAV και συνδυασμένες επιθέσεις αυξάνεται, αυτή η δυνατότητα αποτελεί καθοριστικό πλεονέκτημα.
Για τις ΜΕΚΟ200ΗΝ, οι οποίες μετά τον εκσυγχρονισμό τους θα φέρουν σύγχρονα συστήματα μάχης, αναβαθμισμένους αισθητήρες και βελτιωμένη δικτυοκεντρική διασύνδεση, ο ESSM Block 2 λειτουργεί ως ο φυσικός «συνδετικός κρίκος» μεταξύ αισθητήρα και όπλου. Η επιλογή του επιτρέπει στο Πολεμικό Ναυτικό να διατηρήσει συμβατότητα με τα υπάρχοντα Mk 48 VLS, να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες των νέων ραντάρ και να ενταχθεί ομαλά σε συμμαχικά ναυτικά σχήματα, όπου ο ESSM αποτελεί κοινό νόμισμα αντιαεροπορικής άμυνας.
Η σύμβαση που ανακοινώθηκε αφορά engineering support και design authority, δηλαδή τον «αόρατο» αλλά απολύτως κρίσιμο μηχανισμό που διασφαλίζει ότι ο πύραυλος εξελίσσεται, πιστοποιείται και παραμένει συμβατός με νέες πλατφόρμες και απειλές. Για χώρες όπως η Ελλάδα, αυτό μεταφράζεται σε μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα, πρόσβαση σε αναβαθμίσεις λογισμικού, βελτιώσεις ECCM και συνεχή προσαρμογή σε νέες απειλές, χωρίς την ανάγκη αντικατάστασης ολόκληρου του συστήματος.
Σε ευρύτερο ναυτικό επίπεδο, ο ESSM Block 2 καλύπτει το κρίσιμο κενό μεταξύ σημειακής άμυνας (CIWS, RAM) και συστημάτων περιοχής μεγάλης ακτίνας όπως ο συνδυασμός Aster 30/SeaFire των φρεγατών κλάσης Κίμων. Για το ελληνικό δόγμα, όπου η προστασία μονάδων επιφανείας σε περιορισμένους θαλάσσιους χώρους και υπό απειλή κορεσμού αποτελεί βασικό σενάριο, η ύπαρξη ενός αξιόπιστου, σύγχρονου και δικτυοκεντρικού όπλου μέσης ακτίνας είναι καθοριστική. Το γεγονός ότι η Ελλάδα συμμετέχει ως πλήρες μέλος στο πολυεθνικό πρόγραμμα και όχι απλώς ως πελάτης FMS ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού και την πολιτικο-στρατηγική αξία της επιλογής.
Η δυνατότητα επέκτασης της σύμβασης έως σχεδόν 885 εκατ. δολάρια και έως το 2030 υποδηλώνει ότι ο ESSM –και ειδικά ο Block 2– δεν αντιμετωπίζεται ως μεταβατική λύση, αλλά ως βασικό στοιχείο ναυτικής αντιαεροπορικής άμυνας για τουλάχιστον μία ακόμη δεκαετία. Για το Πολεμικό Ναυτικό, αυτό σημαίνει ότι οι εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ200ΗΝ θα εισέλθουν στην επόμενη φάση της ζωής τους με ένα όπλο απολύτως σύγχρονο, πλήρως υποστηριζόμενο και ενταγμένο σε ένα ευρύ συμμαχικό οικοσύστημα.
Το συγκεκριμένο συμβόλαιο, αν και δεν συνοδεύεται από θεαματικούς αριθμούς πυραύλων ή πλατφορμών, αποτελεί στην πράξη επένδυση στη διατηρησιμότητα της ισχύος. Για την Ελλάδα, είναι μια ακόμη επιβεβαίωση ότι η επιλογή του ESSM Block 2 για τις ΜΕΚΟ200ΗΝ ήταν απλώς τεχνικά ορθή, και στρατηγικά ασφαλής, εξασφαλίζοντας ότι η αντιαεροπορική ομπρέλα των φρεγατών θα παραμείνει αξιόπιστη και αναβαθμίσιμη στο πιο απαιτητικό ναυτικό περιβάλλον της Ευρώπης.
