Είδαμε στο α’ μέρος του άρθρου μας τις αντιδράσεις του πλοιάρχου του Τιτανικού, του Edward J. Smith, μετά την πρόσκρουση με το παγόβουνο. Τελικά το πλοίο βυθίστηκε και στις 2:20 π.μ., το στίγμα του εξαφανίστηκε. Αλλά οι τελευταίες στιγμές του πλοιάρχου είναι ασαφείς, αφού οι μαρτυρίες συγκρούονται μεταξύ τους.
Η τύχη του πλοιάρχου του Τιτανικού: Πέθανε ή επέζησε της καταστροφής; Μέρος Α’
Κάποιες εφημερίδες, επικαλούμενες πληροφορίες αυτοπτών μαρτύρων, έγραψαν ότι έδωσε τέλος στη ζωή του με πιστόλι. Όμως οι περισσότεροι ιστορικοί το αμφισβητούν. Ο επιζήσας ασυρματιστής Harold Bride ισχυρίστηκε πως τον είδε να πέφτει από τη γέφυρα στη θάλασσα. Άλλοι κατόπιν είπαν ότι παρασύρθηκε από τη βύθιση του σκάφους, αφού βρισκόταν πολύ κοντά.
Κατά τη μαρτυρία ενός από τους πυροσβέστες του Τιτανικού, ονόματι Harry Senior, και ενός ακόμη επιβάτου της δευτέρας θέσεως, του Charles E. Williams, ο καπετάνιος πήδηξε από το πλοίο, κρατώντας ένα βρέφος στην αγκαλιά του. Κολύμπησε μέχρι την πιο κοντινή λέμβο, όπου το παρέδωσε και γύρισε εν συνεχεία πίσω στον Τιτανικό, λέγοντας πως θα ακολουθήσει τη μοίρα του πλοίου του. Υπάρχουν και κάποιοι που ισχυρίζονται πως είχε κατορθώσει να ανέβει σε μία αναποδογυρισμένη λέμβο, αλλά βρέθηκε εκ νέου στο νερό όταν ένα από τα τεράστια φουγάρα του υπερωκεανίου έσπασε και έπεσε πλησίον της.
Ζωντανός ή νεκρός;
Όλες λοιπόν οι μαρτυρίες, εκτός αυτών περί αυτοκτονίας του, ταυτίζονται με το τέλος του μέσα στη θάλασσα. Τα πράγματα όμως περιπλέκονται με την ύπαρξη αρκετών ευρέως δημοσιευμένων αφηγήσεων πως κατάφερε και σώθηκε από την καταστροφή. Μία από αυτές έχει ως εξής:
Τρεις μήνες μετά τη βύθιση του Τιτανικού, κάποιος ονόματι Peter Pryal, είπε πως συνάντησε τον Smith στους δρόμους της βαλτιμόρης. Ο Pryal δραστηριοποιείτο επιχειρηματικώς στην πόλη και έχαιρε εκτιμήσεως. Ισχυρίστηκε πως 30 περίπου χρόνια πριν, εργαζόταν ως φροντιστής στο RMS Majestic της White Star Line, τελώντας υπό τας διαταγάς του Smith (πράγματι, ο τελευταίος υπήρξε κυβερνήτης του συγκεκριμένου υπερωκεανίου για εννέα χρόνια, αρχής γενομένης το 1895). Εξετασθείς από γιατρό, διαπιστώθηκε πως ο Pryal ήταν απολύτως υγιής δίχως να επιρρεάζεται από παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις. Η είδηση δημοσιεύθηκε στο φύλλο της Κυριακής της εφημερίδας Press Democrat, την 21η Ιουλίου του 1912, το οποίο είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο.
Μάλιστα, ο μάρτυς ανέφερε πως είχε δει τον Smith δύο φορές, μία την Τετάρτη και μετά πάλι το Σάββατο, όταν επέστρεψε στο ίδιο σημείο για να τον αναζητήσει. Μετά από κάποια ώρα αναμονής, ο Smith πράγματι εμφανίστηκε. Ο Pryal τον πλησίασε για να τον ρωτήσει τι κάνει. Ο Smith, του απάντησε πως είναι καλά, προσφωνώντας τον μάλιστα με το επώνυμό του. Επικαλέσθηκε όμως πως ήταν βιαστικός και αδυνατούσε να μιλήσει περισσότερο. Ο Pryal τον συνόδευσε μέχρι το σιδηροδρομικό σταθμό όπου επιβιβάστηκε στο τραίνο που αναχωρούσε για την Ουάσιγκτον. Δυστυχώς παραμένει άγνωστο τι άλλο συζητήθηκε, αν συζητήθηκε, καθ’ οδόν. Ανεβαίνοντας, ο Smith του ευχήθηκε χαμογελαστός να είναι καλά μέχρι την επόμενη συνάντησή τους.
Ο ίδιος ο Pryal εξήγησε πως ήταν αδύνατον να έχει κάνει λάθος, αφού θα μπορούσε να αναγνωρίσει τον Smith ακόμη και χωρίς τα γένια του. Η White Star Line, σε γραπτή ανακοίνωση που εξέδωσε την 1η Αυγούστου του 1912, απέρριψε τους ισχυρισμούς του Pryal, αποδίδοντάς τους είτε σε παραίσθηση είτε σε παραγνώριση, επικαλουμένη πως ο κυβερνήτης του Τιτανικού δεν επιβίωσε.
Δεν ήταν όμως μόνο ο Pryal που ισχυρίσθηκε πως ο Smith είχε σωθεί από το ναυάγιο. Το όνομά του ήρθε ξανά στην επικαιρότητα το 1940, όταν μια επιστολή στο περιοδικό Life έγραφε ότι ο πλοίαρχος του Τιτανικού απεβίωσε ηλικιωμένος και εγκαταλελειμμένος στο Οχάιο, όπου όλοι τον γνώριζαν ως «σιωπηλό Smith». Από τα αποδεικτικά στοιχεία φαινόταν πως ο συγκεκριμένος άνδρας είχε φτάσει στην πόλη Lima του Οχάιο τρία χρόνια μετά το περιβόητο ναυάγιο. Έδωσε το όνομα Smith, ήταν περίπου στην ηλικία και τη σωματική διάπλαση με τον κυβερνήτη του Τιτανικού, ενώ έφερε και τατουάζ από αυτά των ναυτικών εκείνης της εποχής. Πάντως η τοπική εφημερίδα της Lima, ισχυριζόταν πως ο ηλικιωμένος αποθανών ονομαζόταν Michael McKenna.
Κατάληξη
Τα έντυπα της εποχής, αμέσως μετά το ναυάγιο, παρουσίασαν τον Smith ως ήρωα, ως τον γενναίο καπετάνιο που «έφυγε» στον πυθμένα μαζί με το πλοίο του. Ως κακός της υποθέσεως παρουσιάστηκε ο διευθύνων σύμβουλος της White Star Line, ο Joseph Bruce Ismay, ο οποίος σώθηκε μέσα σε μία από τις λέμβους, κατηγορούμενος πως πίεσε τον Smith να πλέει με μεγάλη ταχύτητα. Οπωσδήποτε προκαλεί κατάπληξη και εγείρει ερωτήματα το γεγονός του πώς ένας πολύπειρος καπετάνιος που είχε διασχίσει τον Βόρειο Ατλαντικό αρκετές φορές στο παρελθόν με άλλα πλοία, δεν έλαβε σοβαρά τις προειδοποιήσεις για παγόβουνα στην περιοχή και συνέχισε δίχως να μειώσει ταχύτητα.
Οι σχετικοί έλεγχοι που ακολούθησαν, κατέληξαν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Η βρετανική ετυμηγορία στάθηκε υπέρ του, ισχυριζόμενη πως δεν έπραξε τίποτα διαφορετικό από ότι άλλοι πλοίαρχοι στο συγκεκριμένο σημείο. Η αμερικανική όμως έκρινε τον Smith ένοχο, αφού η αδιαφορία του για τον κίνδυνο ήταν μία από τις πρώτιστες αιτίες της τραγωδίας. Πάντως, ο ίδιος προσωπικά ο γερουσιαστής του Michigan, William Alden Smith, που προήδρευσε των ερευνών, απέδωσε στον πλοίαρχο τα εύσημα για την θαρραλέα του στάση, την προσπάθειά του να σώσει τις γυναίκες και τα μικρά παιδιά, καθώς και για την επιθυμία του να καταλήξει μαζί με το σκάφος του.
