D-Day 75: Η μικρή σημαία με την τεράστια ιστορία

Αυτή η σημαία δεν είναι ένα απλό ενθύμιο. «Να την προσέχεις. Είναι η πρώτη που υψώθηκε στο προγεφύρωμα, δύο ώρες αφ’ ότου άρχισε η απόβαση. Χρειάσθηκε να χρησιμοποιήσω τον ορθοστάτη της σκηνής μου για να την σηκώσω» έγραφε ο Λοχίας του Μηχανικού Τζων Ε. Χόρβεθ στην γυναίκα του. Μέσα στο πακέτο από την Ευρώπη ήταν διπλωμένη η μπαρουτοκαπνισμένη σημαία, δύο μαχαίρια και μια σφυρίχτρα ενός Γερμανού που «δεν θα ξανασφύριζε πια».
Σήμερα, εβδομήντα πέντε χρόνια από την Επιχείρηση Overlord που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας, η σημαία της Omaha Beach βγαίνει σε δημοπρασία στο Ντάλλας. Μαζί της και ένα απόκομμα της εφημερίδας Columbus Citizen-Journal από τον Αύγουστο του ’44 με τίτλο «Η Πρώτη Σημαία στο Προγεφύρωμα της Νορμανδίας Φθάνει ως Σουβενίρ της Μάχης».

Ο Χόρβεθ βρέθηκε στην Νορμανδία με το 121^ο Τάγμα Μηχανικού Μάχης, προσκεκολλημένο τότε στην 29^η Μεραρχία Πεζικού. Απεβίωσε στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και τα πολεμικά ενθύμια πέρασαν στην κατοχή του ανηψιού του.
Η online πλειοδοσία για την σημαία έχει ήδη ξεκινήσει. Εκτός αυτής, θα πωληθούν και τα παράσημά του, αναμεσά τους και το μετάλλιο Purple Heart που απονεμήθηκε στον Χόρβεθ όταν τραυματίσθηκε.

Οι φθορές και ένα επιδιορθωμένο σκίσιμο, ίσως από σφαίρα, είναι τα «παράσημα» που φέρει η σημαία του από την μεγάλη Απόβαση. Γι’ αυτό και οι υπεύθυνοι του οίκου δημοπρασιών Heritage Auctions εκτιμούν ότι το ιστορικό κειμήλιο θα πιάσει 55.000 δολάρια, ίσως και περισσότερα.
Οι σημαίες ανέκαθεν ήταν περιζήτητες από τους συλλέκτες ιστορικών στρατιωτικών αντικειμένων. Η αστερόεσσα του πρώτου αμερικανικού αποβατικού που έριξε καταπέλτη στην Ακτή Utah πωλήθηκε το 2016 έναντι 514.000 δολαρίων –πέντε φορές περισσότερο απ’ ότι εκτιμάτο. Όμως αυτή εδώ πήγε μέχρι την κόλαση και γύρισε.

Απ’ όλες τις ακτές αποβάσεως, η Omaha Beach στο Coleville-sur-Mer είχε τις μεγαλύτερες απώλειες. Οι συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η επίθεση θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν, λίαν επιεικώς, χαοτικές: περισσότεροι από 34.000 άνδρες προσπαθούσαν να προωθηθούν κάτω από καταιγιστικά γερμανικά πυρά. Μόνο την πρώτη ημέρα της απόβασης, οι απώλειες στην συγκεκριμένη ακτή έφθασαν τους 2.000 άνδρες, αριθμός ο οποίος σήμερα θεωρείται υποτιμημένος.
Στις 06:30 πμ το πρώτο κύμα απόβασης συνειδητοποίησε με τρόμο ότι ο αεροπορικός βομβαρδισμός των γερμανικών θέσεων το προηγούμενο βράδυ και τα σφοδρότατα ναυτικά πυρά αμέσως πριν την απόβαση δεν είχαν αποτέλεσμα. Οι αμυνόμενοι θέριζαν τους άνδρες του V Σώματος μετατρέποντας την ακτή σε σφαγείο… Ακόμη χειρότερα, σχεδόν όλα τα «αμφίβια άρματα» βυθίστηκαν πριν φθάσουν στην ακτή στερώντας τους επιτιθέμενους από πυρά κάλυψης.

Ο χρόνος κυλούσε και η κατάσταση επιδεινωνόταν. Η παλίρροια γέμιζε την ακτή με σώματα νεκρών, τραυματίες και χτυπημένα οχήματα που κάπνιζαν. Το Μηχανικό που προσπαθούσε να εξουδετερώσει τα υποθαλάσσια εμπόδια αποδεκατίσθηκε ενώ πολλές αποβατικές άκατοι LCVP με ενισχύσεις έπεσαν πάνω στα κωλύματα πυροδοτώντας τις νάρκες στην κορυφή τους.
Ο διάσημος φωτογράφος Ρόμπερτ Κάπα, βετεράνος στα δύσκολα φωτορεπορτάζ, βγήκε στην ακτή μαζί με το πρώτο κύμα. Αν και είχε κινδυνεύσει πολλές φορές καλύπτοντας τον Ισπανικό Εμφύλιο, τίποτα δεν μπορούσε να τον είχε προετοιμάσει γι’ αυτό που συνάντησε στην ματωμένη Omaha Beach.

«Η όμορφή μου Γαλλία έδειχνε βρώμικη και αφιλόξενη και το γερμανικό πολυβόλο που έφτυνε σφαίρες γύρω από την άκατο μού χάλασε εντελώς την επιστροφή» γράφει στο βιβλίο του ‘Slightly Out of Focus’. Εκείνη την ημέρα ο Θάνατος έκανε υπερωρίες.
«Μέχρι την μέση στο νερό, με όπλα έτοιμα να βάλλουν, με τα αντι-αποβατικά κωλύματα και την καπνίζουσα ακτή στο φόντο, ήταν ότι έπρεπε για έναν φωτογράφο… Η παλίρροια ανέβαινε και το νερό είχε φθάσει τώρα στο αποχαιρετιστήριο γράμμα προς την οικογένειά μου στην τσέπη του στήθους… Κάθε κομμάτι σράπνελ έβρισκε ανθρώπινα κορμιά…»

Κοιτώντας τις εμβληματικές φωτογραφίες του από την απόβαση, παρατηρεί κανείς ότι δεν είναι τόσο καθαρές. Μερικές μάλιστα, όπως εκείνη που δείχνει έναν στρατιώτη να αγωνίζεται να περπατήσει μέσα στο νερό, είναι θολές. Γιατί τα χέρια του Κάπα έτρεμαν.
Προσπαθώντας να φτάσει στην ακτή, ο Κάπα διηγείται πως υποχρεώθηκε να κρυφτεί πίσω από ένα μισοκαμμένο τανκ, κινούμενος ανάμεσα από επιπλέοντα πτώματα για μερικές ακόμη φωτογραφίες πριν τελικά νιώσει έδαφος κάτω από τα πόδια του. «Τελείωσα τις φωτογραφίες και η θάλασσα ήταν παγωμένη στο παντελόνι μου. Απρόθυμα δοκίμασα να απομακρυνθώ από τον ατσάλινο στύλο όπου βρισκόμουν αλλά κάθε φορά επέστρεφα κυνηγημένος από σφαίρες…»

Μετά από μια απεγνωσμένη αναρρίχηση μικρών ομάδων στoν γκρεμό που υψωνόταν πάνω από την ακτή για μια επίθεση στα νώτα των Γερμανών, μέχρι το απόγευμα το προγεφύρωμα στην Omaha Beach είχε βάθος μόλις δύο χιλιόμετρα. Οι απώλειες ήταν 15 φορές μεγαλύτερες απ’ ότι στην Ακτή Utah όμως είχε επιτευχθεί.
Πίσω στην Αγγλία, εξαιτίας του λάθους ενός βοηθού κατά την εμφάνιση των φωτογραφιών, από τις 106 λήψεις του Κάπα σώθηκαν μόνο 11 αλλά έμειναν στην ιστορία. Αυτές και πολλές άλλες, ενθύμια όπως η σημαία από την Ακτή Omaha και οι ιστορίες των βετεράνων της D-Day θυμίζουν ότι εκείνη την ημέρα, 156.000 νέοι βρέθηκαν στις ακτές της Νορμανδίας όχι για πικ-νικ αλλά για το σπουδαιότερο αγαθό, την Ελευθερία. Και 4.414 πλειοδότησαν γι’ αυτήν με την ζωή τους.
Αλέξανδρος Θεολόγου