Αφιέρωμα στον διαγωνισμό της Πολεμικής Αεροπορίας για την προμήθεια νέου μαχητικού αεροσκάφους, ως άμεση συνέπεια της κρίσης των Ιμίων κάποια χρόνια πριν. Όπως δημοσιεύθηκε στο τεύχος 158 της Π&Δ που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1998:
ΝΕΟ ΜΑΧΗΤΙΚΟ ΑΕΡΟΣΚΑΦΟΣ
Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ, ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΙΓΝΙΑ ΜΟΛΙΣ ΑΡΧΙΖΟΥΝ!
του Ηλία Καπετανάκη
Με ένα λαχείο το οποίο κληρώνει εντός του έτους και όλοι αγωνιούν (;) να δουν σε ποιον θα πέσει μοιάζει η πρόσκτηση από την Πολεμική Αεροπορία νέων σύγχρονων αεροσκαφών στα πλαίσια του μεσοπρόθεσμου εξοπλιστικού προγράμματος των Ενόπλων Δυνάμεων, του ΕΜΠΑΕ. Για να ακριβολογούμε, μάλλον πρόκειται στην κυριολεξία για χριστουγεννιάτικο μποναμά, αν υπολογίσει κανείς τη σημαντική προεργασία που έχει γίνει έως τώρα και τις προθεσμίες που έχει θέσει η στρατιωτική και κυρίως η πολιτική ηγεσία για τη λήψη της οριστικής απόφασης για το ποιο θα είναι τελικά το μαχητικό αεροσκάφος που θα κληθεί να ισοσκελίσει την ήδη διαταραχθείσα ισορροπία δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας στον αεροπορικό τομέα. Οι αναγνώστες της ΠΤΗΣΗΣ έχουν το προνόμιο να παρακολουθούν στα τελευταία τεύχη άκρως εμπεριστατωμένες αναλύσεις από ειδικευμένους επιστήμονες τόσο για τα τεχνικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά των τύπων των αεροσκαφών που είναι υποψήφια να φορέσουν τα ελληνικά χρώματα, όσο και για τις στρατηγικές και τακτικές συντεταγμένες του πολεμικού θεάτρου όπου σε απευκταία περίπτωση θα κληθεί να παίξει τον πιο καθοριστικό ρόλο η Πολεμική Αεροπορία.
Γι’ αυτό και στο παρόν ρεπορτάζ παρουσιάζεται μόνο πρωτοδημοσίευτη ενημέρωση για το σε ποιο σημείο, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, βρίσκεται αυτή τη στιγμή η υπόθεση του νέου μαχητικού, όπως συνήθως αποκαλείται η αγορά των αεροπλάνων, και τι μέλλει γενέσθαι. Μιλάμε, φυσικά, μετά τη διαπίστωση της αναγκαιότητας και με δεδομένη την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε μια τέτοια προμήθεια, γιατί το καλύτερο και το επιθυμητό θα ήταν να μην υπήρχε η όποια σκοπιμότητα της πραγματοποίησής της ως επιβάρυνση της ήδη ασθενικής ελληνικής οικονομίας. Η δεύτερη διευκρίνιση-παράμετρος η οποία πρέπει απαραίτητα να γίνει είναι ότι πρόκειται για μια εξ ολοκλήρου πολιτική απόφαση της κυβέρνησης και όλοι εύχονται να μη συμβεί κάτι ανάλογο με την περίφημη «αγορά του αιώνα» για τα Mirage 2000 και τα F-16 Block 30, όταν η πολιτική ηγεσία κατ’ ουσία δεν πήρε υπόψη την τότε γνωμοδότηση του Γενικού Επιτελείου της Αεροπορίας και έκανε του κεφαλιού της, κρατώντας μόνο ορισμένα ευλογοφανή προσχήματα ότι «ετηρήθησαν ευλαβικώς οι προβλεπόμενες διαδικασίες».
Το σημειώνουμε αυτό γιατί, αν και είναι πολύ νωρίς ακόμα για να έρθουν στο προσκήνιο οι κυβερνητικές προθέσεις, ωστόσο οι παρασκηνιακές κινήσεις προϊδεάζουν και πάλι ότι η πολιτική ηγεσία μοιάζει να θέλει να κρατήσει πολλά καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη και να μην αφήσει κανέναν από τους υποψήφιους πωλητές δυσαρεστημένο. Η επιλογή του νέου μαχητικού, όπως άλλωστε και των άλλων οπλικών συστημάτων, δεν μπορεί να είναι προϊόν εξωγενών πιέσεων και συμψηφισμών στην κατανομή της πίτας του ΕΜΠΑΕ: αυτά τα κομμάτια θα πάρουν οι Αμερικανοί, τα άλλα οι Γερμανοί, εκείνα οι Γάλλοι και ούτω καθεξής. Θα ήταν αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι ως διά μαγείας χάνονται οι πολιτικές σκοπιμότητες, μακάρι όμως αυτές να είναι πραγματικά εθνικές και προπαντός να πρυτανεύσουν τα αντικειμενικά επιχειρησιακά κριτήρια.
What If: Αγορά F-15H το 1999 αντί των 60 F-16C/D Block 52+ και 25 Mirage 2000-5Mk2
Αυτές τις μέρες η Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών θα καλέσει τις εταιρίες που είναι στη λίστα επιλογής (Shortlist) και τα υποψήφια αεροσκάφη τους αξιολογήθηκαν επιχειρησιακά από την αρμόδια επιτροπή του ΓΕΑ, η οποία ολοκλήρωσε το έργο της και τώρα συντάσσει την έκθεσή της, να καταθέσουν εντός προθεσμίας 2-3 μηνών τις «προσφορές» τους, το λεγόμενο RfP-Request for Proposal, δηλαδή το πακέτο με τα λεπτομερή επιχειρησιακά και οικονομικά χαρακτηριστικά σε απόλυτη πρακτική εξειδίκευση και εφαρμογή, την τιμή του προϊόντος με τα οπλικά συστήματα, την εκπαίδευση, την υποστήριξη, τις προτεινόμενες συμπαραγωγές με τον υποψήφιο αγοραστή κ.λπ.
Περίπου ένα τρίμηνο θα χρειασθεί να κάνει την τελική αξιολόγηση των προσφορών η επιτροπή που θα συσταθεί στη Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών, για να υποβάλει στον υπουργό Eθνικής Aμυνας το πόρισμα με το ποιο αεροσκάφος τελικά προτείνεται ως κατάλληλο. Την οριστική απόφαση θα κληθεί να πάρει το ΚΥΣΕΑ και η κυβέρνηση σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες προς το τέλος του Δεκεμβρίου. Θα ακολουθήσουν οι διαπραγματεύσεις με την επιλεγείσα εταιρία και την άνοιξη του επόμενου έτους αναμένεται να υπογραφούν τα συμβόλαια. Ας πιάσουμε όμως από την αρχή το ειδησεογραφικό νήμα.
Οι επιτροπές του ΓΕΑ
Η προετοιμασία της Πολεμικής Αεροπορίας για την επιχειρησιακή αξιολόγηση αεροσκαφών που θα μπορούσαν να είναι υποψήφια για τις ελληνικές απαιτήσεις άρχισε, όπως είναι φυσικό, πριν ανακοινωθεί επισήμως το ΕΜΠΑΕ, μια και ήταν γνωστό ότι αυτό θα περιλάμβανε και νέα μαχητικά. Το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας καθόρισε τον κατάλογο επιλογής από τους διαθέσιμους στη διεθνή αγορά τύπους με τα εξής επιχειρησιακά κριτήρια:
Τα υποψήφια αεροσκάφη να είναι το ολιγότερο εφάμιλλα, αν όχι υπέρτερα, από τα ανάλογα μέσα του αντιπάλου, ώστε να εκπληρώνεται η επιθυμητή ποιοτική διάσταση στην αντιμετώπιση της κύριας απειλής, όπως αυτή εκτιμάται στο εγχώριο αμυντικό δόγμα, και να διαθέτουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία και να προσιδιάζουν στο στόχο της αποτελεσματικής αποτροπής. Να λαμβάνεται υπόψη η υπάρχουσα δομή της Πολεμικής Αεροπορίας και τα υφιστάμενα συστήματα σε συνδυασμό με το όσο το δυνατό μικρότερο λειτουργικό κόστος ζωής, αυτό που οι αεροπόροι συνηθίζουν να λένε «πόσο θα μου στοιχίζει τα επόμενα 30 χρόνια που θα το χρησιμοποιώ;» Να βρίσκονται ήδη στη φάση παραγωγής. Να είναι πολλαπλών ρόλων, αναχαίτισης και βομβαρδισμού, με το δεδομένο ότι οι μικρές χώρες δεν έχουν την πολυτέλεια χωριστών επιλογών. Ως προ το τελευταίο υπάρχει ένας εμπορικός μύθος που τον ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον οι αεροπόροι και μάλλον η υιοθέτησή του είναι αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής και πίεσης, όπως είχε συμβεί και στην περίφημη αγορά του αιώνα. «Ποιούμε την ανάγκη φιλοτιμία» δηλαδή, αφού στην ουσία δεν υπάρχει πολεμικό αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων, αλλά και αν υπήρχε στα χαρτιά, θα ήταν μεγάλα κορόιδα οι εταιρίες να το κατασκευάσουν.
Τα αεροσκάφη Mirage 2000-5, F-16 Βlock 50 plus, F-15E, Sukhoi Su-30 και το Eurofighter γράφτηκαν στη «Shortlist» ως πληρούντα τα παραπάνω χαρακτηριστικά για να αξιολογηθούν. Στις αρχές του 1997 επιτροπή που όρισε το Ανώτατο Αεροπορικό Συμβούλιο δούλεψε περίπου 8 μήνες για να αποφασίσει πάνω σε τι και με ποιον τρόπο θα γίνει αυτή η αξιολόγηση ώστε να αποκτήσει τον κατά το δυνατόν πιο ουσιαστικό χαρακτήρα και προπαντός επωφελή για τα εθνικά συμφέροντα. Ούτε λίγο ούτε πολύ καθορίσθηκαν 350 επιχειρησιακά και τεχνικά κριτήρια, για να γίνει εξονυχιστική έρευνα και δοκιμή του κάθε αεροπλάνου μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια. Όλα τα κριτήρια έχουν ένα μίνιμουμ και είναι μετρήσιμα. Κατόπιν, τον περασμένο Αύγουστο συγκροτήθηκε από το ΓΕΑ, όπως προβλέπεται και από τη σχετική νομοθεσία, η επιτροπή επιχειρησιακής αξιολόγησης. Απαρτίζεται από 10 μέλη υπό την προεδρία του γενικού επιθεωρητή του ΓΕΑ υποπτέραρχου Δημητρίου Αθανασάκου, μετέχουν 5 χειριστές, 4 τεχνικοί και φυσικά ο πρόεδρός της είναι και αυτός ιπτάμενος. Η επιτροπή τελείωσε στις αρχές Απριλίου τη συγκριτική επιχειρησιακή αξιολόγηση στο συγκεκριμένο περιβάλλον και συντάσσει την έκθεσή της η οποία θα είναι έτοιμη μέχρι το τέλος του Ιουνίου.
Για την αξιολόγηση κάθε αεροσκάφους εκπόνησε ποικίλα επιχειρησιακά σενάρια αέρος και εδάφους, από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σύνθετα και σκληρά, απλή πτήση, επιχειρήσεις τη μέρα, τη νύχτα, υπό διάφορες καιρικές συνθήκες, πτήσεις σε περιβάλλον υψηλής απειλής, εναντίον αντιαεροπορικών συστημάτων μεγάλης και μικρής εμβέλειας, σε μεγάλα και μικρά ύψη, διάφορες αναχαιτίσεις 2 εναντίον 5-10-12 αεροσκαφών και εναλλασσόμενους ρόλους, εικονικοί βομβαρδισμοί αλλά και πραγματικά πυρά στο πεδίο βολής Κρανέας. Για παράδειγμα, όταν αξιολογούσαν τα F-15E, έβαζαν άλλα αεροσκάφη τύπου F-16 και Mirage 2000 στο ρόλο των εχθρικών. Mε άλλα λόγια γινόταν ένα πραγματικό επιχειρησιακό παιχνίδι όπου δοκιμάζονταν οι δυνατότητες μηχανών, οπλικών συστημάτων και ανθρώπων. Συνολικά για όλες τις αξιολογήσεις πραγματοποιήθηκαν 150 πτήσεις διάρκειας περίπου μιας ώρας η καθεμιά· αυτονόητο ότι όταν αξιολογούνταν η μέγιστη αυτονομία στον αέρα, η πτήση ξεπερνούσε τις 3 ώρες.
Στις μέχρι τώρα αγορές αεροσκαφών που έκανε η ελληνική Πολεμική Aεροπορία εκτός από την παρουσίαση των συγγραφών με τις επιδόσεις γινόταν και απλή επίδειξη κάθε αεροσκάφους από την κατασκευάστρια εταιρία με χειριστές στρατιωτικούς της χώρας παραγωγής καθώς επίσης και πολεμικά παίγνια στον εξομοιωτή πτήσεων.
Για πρώτη φορά τα υποψήφια αεροσκάφη τα χειρίζονταν έλληνες πιλότοι, μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, αφού προηγουμένως προηγήθηκε ταχύρυθμη εκπαίδευσή τους για όλους τους τύπους. Οι ξένοι χειριστές απλώς επέβλεπαν. Όλες οι κινήσεις καταγράφονταν σε βίντεο και ακολουθούσε ανάλυση της πτήσης και καταγραφή των αποτελεσμάτων. Οι τεχνικοί της επιτροπής έκαναν αξιολόγηση στο δικό τους τομέα, συντήρηση, υποστήριξη, αποκατάσταση υποτιθέμενων βλαβών κ.λπ. Σε αρκετές περιπτώσεις τα όσα υποστήριζαν οι κατασκευαστές δεν ανταποκρίνονται πλήρως στην πράξη και ορισμένες φορές οι αποκλίσεις έχουν μεγάλη επιχειρησιακή σημασία. Για παράδειγμα, η διακριτική ικανότητα του LANTIRN και των αναλόγων συστημάτων μειώνεται τις ημέρες που έχει υγρασία στην ατμόσφαιρα και περιορίζεται η μέγιστη απόσταση εντοπισμού στόχου, άλλοτε στο 2/3 και άλλοτε στο 1/3. Απεδείχθη όμως από την άλλη ότι σε ύψη πολύ μεγαλύτερα από την εμβέλεια της συνήθους τοπικής αντιαεροπορικής άμυνας, πάνω από 10.000 πόδια, τα ίδια συστήματα μπορούν να εγκλωβίσουν ακόμη και μικρό αυτοκίνητο στο δρόμο.
Αν και είναι γνωστοί οι απαγορευτικοί όροι, για τυπικούς λόγους ζητήθηκε από την ελληνική πλευρά να πραγματοποιηθούν αξιολογήσεις σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου, αλλά, όπως αναμενόταν, το αίτημα δεν έγινε δεκτό εκ μέρους των χωρών παραγωγής των αεροσκαφών. Αυτά τα ηλεκτρονικά συστήματα θεωρούνται διαβαθμισμένες, άκρως απόρρητες πληροφορίες και η διεθνής πρακτική λέει ότι μόνο όταν αποφασισθεί η αγορά του Α ή του Β τύπου αεροσκάφους, συνάπτεται ειδική διακρατική συμφωνία μεταξύ των χωρών παραγωγής και αγοράς για την αποδέσμευση και χρήση των συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου, πάλι με ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες. Το θέμα έγκειται φυσικά στο τι θα δώσουν, αφού είναι γνωστό ότι το «φιλέτο» σε αυτά τα συστήματα και τις πιο πρόσφατες τεχνολογικές καινοτομίες οι χώρες παραγωγοί τις κρατούν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για την πάρτη τους.
Οι αξιολογήσεις
WHAT IF: Τι μορφή θα είχε η Αεροπορία σήμερα αν είχαμε αγοράσει F-18 το 1985 αντί F-16/Mirage 2000;
MIRAGE-2000-5:
Το πρώτο αεροσκάφος που μπήκε στο μικροσκόπιο της επιτροπής του ΓΕΑ δεν της ήταν και τόσο άγνωστο, παρά τις όποιες τεχνολογικές αναβαθμίσεις που έχουν κάνει οι Γάλλοι. Από τις 14 έως τις 25 Νοεμβρίου 1997 βρισκόταν στην 114 Πτέρυγας Μάχης, στο αεροδρόμιο της Τανάγρας, ένα διθέσιο Mirage 2000-5 της Dassault και αξιολογήθηκε με βάση τα συγκεκριμένα ειδικά σενάρια τα οποία είχαν εκπονηθεί με κριτήριο και την έως τώρα πλούσια εμπειρία της Πολεμικής μας Aεροπορίας στο Mirage 2000. Είχε προηγηθεί επίσκεψη στις 3-8 Νοεμβρίου μελών της επιτροπής στο κέντρο πτητικών δοκιμών της κατασκευάστριας εταιρίας στο ISTRES με στόχο την εξέταση τεχνικών θεμάτων του αεροσκάφους, τη συλλογή στοιχείων και την εκπαίδευση των χειριστών στον εξομοιωτή πτήσης.
Το Mirage 2000-5 αποτελεί εξέλιξη του Mirage 2000EG το οποίο διαθέτει η Πολεμική Aεροπορία. Οι τροποποιήσεις αφορούν τα ηλεκτρονικά συστήματα, με ιδιαίτερη έμφαση στο καινούριο ραντάρ RDY το οποίο κρίνεται εξαίρετο. Θα πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι οι επιδόσεις του συστήματος αποτέλεσαν ιδιαίτερα ευχάριστη έκπληξη με εμβέλειες επισήμανσης στόχων μεγέθους μαχητικού σε αποστάσεις της τάξης των 50 χιλ. (ή μήπως χλμ.;) Φυσικά το αεροσκάφος συνδυάζει εξελιγμένο εργονομικά πιλοτήριο αλλά και τη δυνατότητα μεταφοράς σύγχρονων όπλων όπως ο MICA.
Η μεγάλη γνώση των ελλήνων χειριστών σε ένα αεροσκάφος το οποίο δεν έχει ο αντίπαλος και οι γνωστές επιδόσεις του στον τομέα της αναχαίτισης αποτελούν οπωσδήποτε τα βεβαιωμένα προτερήματα του αεροσκάφους, πλην όμως σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες «παίζει» στο γήπεδο της τελικής απόφασης μόνο αν προκριθεί η αγορά 2 τύπων αεροσκαφών. Ένα «πακέτο», το συντριπτικά μεγάλο, προορίζεται για τους Aμερικανούς και ένα πολύ μικρότερο για τους Γάλλους. Αν όμως η επιλογή είναι το πανάκριβο F-15E, δε φαίνεται να μένει πίτα για τους Γάλλους. Από την άλλη όμως η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ότι κάτι πρέπει να πάρουμε και από αυτούς τους πολύ λιγότερο σε σχέση με παλιότερες εποχές… ένθερμους συμμάχους μας, αλλά τι; Πάντως στο νέο μαχητικό, αν η επιλογή είναι F-15Ε, μάλλον θα γίνει προσπάθεια μήπως εξοικονομηθούν κάποια κονδύλια για να αγορασθούν 10-20 γαλλικά κομμάτια για την αναπλήρωση των υπαρχουσών έως τώρα απωλειών.
F-16:
Ένα ακόμα γνωστό αεροσκάφος στους πιλότους με πολλές υποσχέσεις για τεχνολογικές καινοτομίες. Από τις 2 μέχρι τις 17 Φεβρουαρίου έγινε στην 111 Πτέρυγα Μάχης, στο αεροδρόμιο της Νέας Αγχιάλου Μαγνησίας, η αξιολόγηση του F-16 Block 50 Plus όπου δύο διθέσια αεροσκάφη είχαν μετασταθμεύσει από μονάδα της Aμερικανικής Πολεμικής Aεροπορίας/USAF στην Ευρώπη. Παράλληλα κλιμάκιο της ΠA είχε ήδη μεταβεί στις HΠA για ενημέρωση σε προσομοιωτή ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες των καινούριων συστημάτων των αεροσκαφών.
Στην Aγχίαλο πραγματοποιήθηκαν πτήσεις σε ολόκληρο το επιχειρησιακό φάσμα με αποστολές αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η επιτροπή του ΓΕΑ δεν είδε το ακριβές μοντέλο που προτείνει η κατασκευάστρια εταιρία Lockheed Martin, απλώς παρουσιάσθηκαν γραπτά τεχνικά χαρακτηριστικά και ενημερώθηκε για τις νέες ευρύτερες επιχειρησιακές δυνατότητες του αεροσκάφους. Περισσότερα όμως σε σχέση με τις προτάσεις της Lockheed Martin μπορείτε να διαβάσετε και σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους.
*F-15 Ε:
Το αληθινά καινούριο δυτικό αεροσκάφος για την επιτροπή ήταν το F-15E το οποίο αξιολογήθηκε σε 2 φάσεις. H πρώτη πραγματοποιήθηκε από τις 23 έως 27 Φεβρουαρίου με την επίσκεψη της επιτροπής στις εγκαταστάσεις της κατασκευάστριας εταιρίας Boeing και αφορούσε ακαδημαϊκή εκπαίδευση, «πτήση» στον προσομοιωτή και γενικές ενημερώσεις για τα συστήματα του αεροσκάφους. Η δεύτερη έλαβε χώρα από τις 9 έως τις 20 Μαρτίου πάλι στην 111 Πτέρυγα Μάχης στη Ν. Αγχίαλο όπου μεταστάθμευσαν για πτητικές δοκιμές 2 αεροσκάφη από μονάδα της USAF στη M. Bρετανία. Πρόκειται όπως είναι γνωστό για ένα διθέσιο, δικινητήριο αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων με ιδιαίτερη έμφαση σε αποστολές βαθείας διείσδυσης, όπως παρουσιάζεται από τους κατασκευαστές του, κάτι που φαίνεται ότι ασκεί ιδιαίτερη γοητεία στην ΠA. Tα κρίσιμα ερωτήματα είναι πόσο αντέχει η Ελλάδα το πολύ υψηλό κόστος του και πόσο της επιτρέπουν οι ξένοι να κάνει… στρατηγικά όνειρα.
Με το που έγινε γνωστό το ελληνικό ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο αεροσκάφος, η Τουρκία έσπευσε να μανουβράρει την υπόθεση διακηρύσσοντας σε όλους τους τόνους ότι αν πάρει F-15 η Ελλάδα, θα ανατραπεί η ισορροπία στο Αιγαίο και ότι εφόσον… παραχωρηθεί στους Έλληνες, προτίθεται και αυτή να αγοράσει τον ίδιο τύπο αεροσκάφους. Για να μη φανεί μάλιστα ότι μένει πίσω, υπέβαλε στους Aμερικανούς και μια αίτηση για την παροχή πληροφόρησης (RFI) για τα F-15. Πώς θα παρουσιαστεί το πρόβλημα στο Κογκρέσο από το Στέιτ Nτιπάρτμεντ; Ίσως για να μας καλοπιάσουν και για να μη χάσουν τον πελάτη, παρουσιασθεί ευμενώς ή ήξεις αφήξεις. Πώς θα μας παραδώσουν όμως τελικά το αεροσκάφος εάν παραγγελθεί; Για παράδειγμα, θα μας παραχωρήσουν το ραντάρ με όλες τις διαμορφώσεις και δυνατότητές του ή θα αρκεστούμε σε μια υποδεέστερη έκδοση; Σε ό,τι δε αφορά τις σύμμορφες δεξαμενές που προσδίδουν στο F-15 το πλεονέκτημα της μεγάλης εμβέλειας, θα αποδεσμευθούν στην Eλλάδα ή θα αρχίζουν οι μεγάλες… εκπτώσεις με το πρόσχημα της ανατροπής της ισορροπίας στο Αιγαίο; Προφανής η αντίφαση: οι θιασώτες του F-15 υποστηρίζουν ότι με την πρόσκτησή του αποκαθίσταται και με το παραπάνω η ισορροπία στο Αιγαίο, δηλαδή αυτό για το οποίο οι Τούρκοι θα κάνουν
τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να το αποτρέψουν.
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα με το συγκεκριμένο τύπο είναι ότι λόγω του μεγέθους του δε χωρά στα καταφύγια (shelter) που υπάρχουν στις ελληνικές αεροπορικές βάσεις και βέβαια το ΝΑΤΟ δε χρηματοδοτεί εδώ και χρόνια την κατασκευή τέτοιων έργων υποδομής. Έγιναν διάφορες σκέψεις για την αντιμετώπιση του θέματος και τελικά προκρίθηκε ότι σε περίπτωση που θα επιλεγεί το F-15Ε θα γίνουν ανακατασκευές στα υπάρχοντα καταφύγια, η μεταλλική πόρτα από εσωτερική θα γίνει εξωτερική και θα τοποθετηθούν ράγες στο δάπεδό τους για να μετακινείται εύκολα και να εφαρμόζει ακριβώς στο στενό χώρο το αεροσκάφος. Για να μας πείσουν ότι γίνεται και έτσι το πράγμα, οι Aμερικανοί τροποποίησαν σε βάση της Γερμανίας ένα τέτοιο shelter και θα πάνε εκεί τις επόμενες μέρες μέλη της επιτροπής για να εξετάσουν την… πατέντα.
Φαίνεται ότι τείνουν να διαμορφωθούν ανάλογες ελκυστικές μυθοποιήσεις και, αν τελικά αγορασθεί, βίοι παράλληλοι ανάμεσα στο F-4 και στο F-15E για χειριστές της Πολεμικής μας Aεροπορίας. Όσο και αν λέγεται ότι θα παίζει για άλλα 20 χρόνια ακόμα, είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι το F-15 είναι αεροσκάφος στη δύση της καριέρας του. Όταν η USAF αντικατέστησε το F-4 με το F-15, εμείς αγοράζαμε το πρώτο όταν ήταν πλέον παλιό. H παραλαβή του ―δεν έχει σημασία για ποιους λόγους, το αποτέλεσμα μετράει― ολοκληρώθηκε το 1980 και σε λιγότερο από 20 χρόνια απαιτήθηκε και είναι σε εξέλιξη ο εκσυγχρονισμός του. Όταν η USAF θα αντικαθιστά το F-15 με νέο μαχητικό, π.χ. το F-22, εμείς πάλι θα αγοράσουμε τα F-15Ε. Είναι αναμφίβολα πρόκληση για τους πιλότους μας. Όπως τότε από τα F-84… πέταξαν ξαφνικά 2-3 κλάσεις πάνω με τα Phantom, έτσι και τώρα μπορεί και να εκστασιάζονται με την ιδέα ότι θα κάνουν άλλα τόσα βήματα ακόμα πιο ψηλά. Μια πρόκληση όμως βραχύβια και από πολλούς αστάθμητους παράγοντες καθοριζόμενη, όπως συνέβη και με τα Phantom στα πρώτα τους ελληνικά βήματα.
SU-30:
Για πρώτη φορά μπήκε στον κατάλογο ενδιαφέροντος αεροσκάφος ρωσικής κατασκευής. Το Su-30 αξιολογήθηκε εξ ολοκλήρου στη Ρωσία κατά τη διάρκεια επίσκεψης της επιτροπής από τις 11 έως 25 Ιανουαρίου στο κέντρο αεροπορικών δοκιμών Ζουκόφσκι. Mετά την ακαδημαϊκή ενημέρωση ακολούθησαν οι πτήσεις τόσο με το μοντέλο Su-27 όσο και με το Su-30. Πρόκειται πάλι για δικινητήρια διθέσια αεροσκάφη ―πλασάρονται με τη σειρά τους από τους κατασκευαστές ως διπλού ρόλου― με πολύ καλά αεροδυναμικά χαρακτηριστικά και με τη ρώσικη φιλοσοφία για την αντιμετώπιση μιας απειλής. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες θεωρήθηκε αρκετά καλό στις αερομαχίες και εκτιμάται ότι είναι δυνατόν χωρίς προβλήματα η τεχνολογία να ενσωματωθεί πολύ γρήγορα στην ελληνική αεροπορία. Λόγω του μεγέθους του παρουσιάζονται προβλήματα, ανάλογα με αυτά των F-15, στα εγχώρια shelter. Αλλού, όμως, βρίσκονται τα ουσιαστικά ζητήματα, και είναι πρώτα και κύρια πολιτικά και ελάχιστα επιχειρησιακά. Ποιος από τα θηρία θα αφήσει την Ελλαδίτσα να αγοράσει ρωσικά αεροπλάνα, όταν μάλιστα και η ίδια δεν εκφράζει τέτοια διάθεση και όπως όλα δείχνουν το Sukhoi μπήκε στη λίστα για τα μάτια του κόσμου και για προφανείς πολιτικές σκοπιμότητες, που όμως δεν έχουν στην αμερικανικά εξαρτημένη χώρα μας πρακτική εφαρμογή.
*EUROFIGHTER:
Την τελευταία στιγμή μπήκε στη λίστα της επιλογής το ευρωπαϊκό μαχητικό και αξιολογήθηκε στο διάστημα από 31 Μαρτίου έως 4 Απριλίου, με διαδοχικές επισκέψεις της επιτροπής στις εγκαταστάσεις της DASA στη Γερμανία, της BAe στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, αλλά και στην Ιταλία. Αξιολόγηση, όσο μπορεί να θεωρηθεί τέτοια η θεωρητική ενημέρωση, εφόσον το αεροσκάφος θα τεθεί σε γραμμή παραγωγής από το 2002. Aποτελεί τη μοναδική υποψηφιότητα από το χώρο των αεροσκαφών 4ης γενιάς με αεροδυναμική σχεδίαση που έχει βελτιστοποιηθεί για αγώνα-αέρος, προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα, ενσωματωμένα στοιχεία τεχνολογίας stealth και αυξημένη ικανότητα μεταφοράς όπλων.
Τυπικά τα αεροσκάφος δεν εκπληρώνει τον όρο του να βρίσκεται σε γραμμή παραγωγής, αλλά η Ελλάδα ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί παρά να υποστηρίζει και στον τομέα των οπλικών συστημάτων την ευρωπαϊκή αγορά. Με τα έως τώρα δεδομένα δε φαίνεται να υπάρχουν πιθανότητες επιλογής του Eurofighter και μάλλον ο προσανατολισμός είναι για την επόμενη αγορά νέου μαχητικού. Η ανάπτυξη και παραγωγή του Eurofighter αποτελεί όμως για τη χώρα μας ένα ακόμα μεγάλο χαμένο τρένο. Όλα τα κράτη σκέφτονται τις αεροπορικές και εν γένει εξοπλιστικές τους ανάγκες με προοπτική εικοσαετίας. Για παράδειγμα, το Eurofighter ξεκίνησε το 1985 και θα αρχίζει να εντάσσεται σε μοίρες το 2002. Tο ίδιο έτος οι Aμερικανοί άρχισαν την ανάπτυξη του F-22 για να το έχουν επιχειρησιακό το 2005. Η ελληνική κυβέρνηση εξήγγειλε ένα πενταετές ΕΜΠΑΕ, 1995-2000, χωρίς προηγούμενη προετοιμασία, και όλα δείχνουν ότι εντός των ορίων του δε θα έχει παραληφθεί κανένα σημαντικό οπλικό σύστημα και ορισμένα άλλα θα ενσωματωθούν στο νέο (υπό εκπόνηση) ΕΜΠΑΕ. Ομιλεί, ύστερα, για την προϋπόθεση εξασφάλισης αντισταθμιστικών ωφελημάτων και άλλων ηχηρών παρόμοιων, αγνοώντας την αρνητική πείρα του παρελθόντος.
Έρχονται οι ξένοι και για να δελεάσουν λένε υποκριτικά «πάρτε παιδιά και κατασκευάστε ό,τι θέλετε, ακόμη και ολόκληρο το αεροπλάνο», και οι αρμόδιοι πέφτουν κατ’ εξακολούθηση στην παγίδα. Πώς να προχωρήσεις όμως σε κατασκευή για 40-60 κομμάτια, όταν χρειάζονται επενδύσεις δισεκατομμυρίων για υποδομή ώστε να απορροφήσεις τη συγκεκριμένη τεχνολογία; Πού θα γίνουν αυτά στις προβληματικές εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες; Έτσι έμειναν στα χαρτιά μέχρι σήμερα όλα τα περίφημα offset συμπεριλαμβανομένης και της διαβόητης «αγοράς του αιώνα». Είναι διαφορετικό πράγμα να μετέχεις εξαρχής έστω με τις ασθενικές σου δυνάμεις στην ανάπτυξη, για παράδειγμα, ενός αεροσκάφους και να ξέρεις ότι, όταν αρχίσει η γραμμή παραγωγής, θα κατασκευάζεις… 20 βίδες για όλα τα κομμάτια που θα παραχθούν. Να γιατί ήταν μια μεγάλη ευκαιρία να συμμετέχει η χώρα μας από το 1985 στην ανάπτυξη του Eurofighter.
Μόλις τελειώσει η σύνταξη της έκθεσης της επιτροπής επιχειρησιακής αξιολόγησης, πιάνει δουλειά η επιτροπή της Γενικής Διεύθυνσης Εξοπλισμών στην οποία θα μετέχουν βεβαίως και κάποια μέλη της επιτροπής Αθανασάκου. Αυτή η επιτροπή της ΓΔΕ, λαμβάνοντας υπόψη και την έκθεση της επιχειρησιακής αξιολόγησης, θα διαμορφώσει στην ουσία και τη φυσιογνωμία του αεροσκάφους που θα αγορασθεί συνεκτιμώντας το κόστος και άλλους παράγοντες. Η τελική απόφαση θα είναι και πάλι ένα πολιτικό παζλ.
