Τα γεωπολιτικά και πιο σημαντικά της αυστραλιανής ακύρωσης της παραγγελίας των 12 γαλλικών υποβρυχίων Shortfin Barracuda τα έχουμε ήδη γράψει και θα επανέλθουμε. Το ζήτημα είναι πως και η νέα επιλογή για πυρηνοκίνητα υποβρύχια, αμερικανικής ή βρετανικής κατασκευής, μάλλον θα επαναλάβει τον κύκλο αδιεξόδων. Αρχικά πάντως ας δούμε τι σοβαρούς ενδοιασμούς είχε η Αυστραλία για τη γαλλική παραγγελία:
Αρχικά προϋπολογισμού καθώς το εκτιμώμενο κόστος αυξανόταν συνεχώς. Τα αρχικά 50 δις αυστραλιανών δολαρίων είχαν σε λίγα χρόνια και πριν καν ξεκινήσει η παραγωγή, φθάσει τα 90 δις. Ταυτόχρονα αυξανόταν η εκτίμηση για το κόστος χρήσης των σκαφών, οπότε η όλη υπόθεση έβγαινε εκτός κάθε ανεκτού ορίου.
Στο οικονομικό κομμάτι είχε πλέον προστεθεί και η αδυναμία «επιστροφής» μέρους του κόστους με τοπική παραγωγή. Η αρχική συζήτηση ήθελε το -υπερβολικό- 90% να είναι τοπικό στην Αυστραλία, ώστε να στηριχθεί η εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία και να δημιουργηθούν-συντηρηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτό το ποσοστό είχε πλέον πέσει στο 60% αλλά και πάλι δεν φαινόταν ούτε αυτό δυνατό να γίνει.
Υπήρξε κάποια στιγμή και θέμα ασφαλείας. Συγκεκριμένα είχε γίνει παλαιότερα μια μεγάλη διαρροή εγγράφων από γαλλικής πλευράς σε σχέση με το ινδικό πρόγραμμα κατασκευής υποβρυχίων Scorpene στην Ινδία. Αυτό προβλημάτισε τους Αυστραλούς που επέμεναν ότι το δικό τους πρόγραμμα θα έπρεπε να είναι «αεροστεγές» σε κάθε διαρροή.
Η καθυστέρηση του όλου προγράμματος είχε υποχρεώσει την Αυστραλιανή κυβέρνηση να προχωρήσει αναβάθμιση των παλαιών υποβρυχίων Collins, ώστε αυτά να παραμείνουν αξιόμαχα και να μην υπάρξει κενό άμυνας. Άρα νέα έξοδα είχαν παράπλευρα δημιουργηθεί.
Με βάση τα παραπάνω είναι δόκιμη η επιλογή για αγορά πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, 8 τον αριθμό, ως νέα επιλογή; Και εδώ όμως δημιουργούνται πολλά ζητήματα που κανείς δεν γνωρίζει ακόμη πως θα επιλυθούν.
Αρχικά ποιο υποβρύχιο θα διαλέξει η Αυστραλία; Υπάρχουν μόνο δύο διαθέσιμες επιλογές, τα αμερικανικά επιθετικά κλάσης Virginia, και τα βρετανικά κλάσης Astute. Και για τα δύο όμως πρέπει να προηγηθεί διαπραγμάτευση κόστους, διαμόρφωσης, πιθανών αλλαγών ώστε να ταιριάζουν στις αυστραλιανές απαιτήσεις. Αυτό, εφόσον γίνει σοβαρά, απαιτεί χρόνια.
Στη συνέχεια πρέπει να βρεθεί «θέση» (slot) παραγωγής σε ναυπηγείο. Όμως η κλάση Virginia, που παράγεται μόνο σε δύο αμερικανικά ναυπηγεία, στα Huntington Ingalls στο Newport News στη Βιρτζίνια και σε εκείνα της General Dynamics Electric Boat στο Groton του Κονέκτικατ, αντιμετωπίζει προβλήματα καθώς το Αμερικανικό Ναυτικό θέλει να «χτίζει» 2 με 3 το χρόνο. Οπότε τα ναυπηγεία είναι “κλεισμένα” για αρκετά χρόνια και πολύ δύσκολα θα βρεθεί θέση για νέα αυστραλιανή παραγγελία που να αποδώσει σκάφη γρήγορα. Για την κλάση Astute, υπάρχει παρόμοιο πρόβλημα, παράγονται μόνο στο ναυπηγείο της BAE, στη νοτιοδυτική Αγγλία και εκκρεμούν ακόμη 2 να κατασκευαστούν με πρόβλεψη για το 2026.
Τα παραπάνω ισχύουν αν τα υποβρύχια κατασκευαστούν στα υπάρχοντα ξένα ναυπηγεία. Αν όμως οι Αυστραλοί ζητήσουν (και θα επιμείνουν) η κατασκευή να γίνει εγχώρια, τότε το ζήτημα δυσκολεύει ακόμη περισσότερο. Υποδομές για κατασκευή υποβρυχίων 7.000 τόνων η Αυστραλία δεν διαθέτει, πόσο μάλλον πυρηνικής πρόωσης. Εδώ υπήρχαν δυσκολίες για την κατασκευή των Barracuda των 4.000 τόνων, όχι για σχεδόν διπλάσιο σκάφος. Επίσης η πυρηνική πρόωση έχει διαφορετικές απαιτήσεις κατασκευής, ασφαλείας, μεθόδου εργασιών κ.λπ. Οπότε η Αυστραλία μπορεί εύκολα να βρεθεί σε αδιέξοδο, να μην μπορεί να κατασκευάσει τοπικά τίποτα, εκτός αν κάνει τεράστιες επενδύσεις, δανειζόμενη τεχνογνωσία από ΗΠΑ και Βρετανία, αυξάνοντας το κόστος της παραγγελίας δυσθεώρητα. Ενώ είναι δεδομένο πως το ζήτημα αυτό θα γίνει σημαντικό πολιτικά στο εσωτερικό, καθώς θα εμφανίζονται και πάλι οι κύκλοι καθυστερήσεων-υπερβάσεων-μη τοπικής παραγωγής.
Όσο για τον απευθείας χρόνο κατασκευής βέβαια είναι σχετικά σύντομος, περίπου 3 χρόνια (συν τις δοκιμές) για κάθε σκάφος, εφόσον βέβαια αγοραστεί «ως έχει» και κατασκευαστεί στο εξωτερικό (σε ΗΠΑ και Βρετανία). Και εδώ όμως αν ζητηθούν αλλαγές για την Αυστραλία και τοπική παραγωγή, τότε ο χρόνος παραγωγής θα μεγαλώσει.
Ένα πικρό μάθημα για τα βρετανικά ναυπηγεία: 800+ εκατομμύρια λίρες υπέρβαση για τα Astute
Το κόστος τώρα: Ως τιμή για ένα Virginia αναφέρονται περίπου τα 3,5 δις αμερικανικά δολάρια. Για το Astute το κόστος είναι χαμηλότερο στα 3 δις. Αυτές όμως είναι τιμές για μαζική παραγωγή, κρατική (Αμερικανική-Βρετανική) παραγγελία με ήδη υπάρχουσες υποδομές. Έτσι, αν και με μια πρώτη ματιά τα πυρηνοκίνητα φαίνονται φθηνότερα από τα γαλλικά συμβατικά Shortfin Barracuda που είχαν φθάσει τα 5,4 δις αμερικανικά δολάρια το ένα, η τελική τιμή θα είναι μάλλον ίδια, ίσως και μεγαλύτερη. Το γιατί είναι προφανές, πρέπει να κατασκευαστεί η υποδομή τοπικής κατασκευής και συντήρησης των σκαφών, να προστεθεί το κόστος ενσωμάτωσης, στοιχεία που ανεβάζουν την τιμή συνεχώς για ένα νέο πελάτη.
Τι θα κάνει η Αυστραλία τελικά και πως θα προμηθευθεί υποβρύχια; Κατά την άποψη μας, τώρα μόλις ξεκινά εκ νέου μια μεγάλη περιπέτεια, με άγνωστο χρόνο και ύψος σε απαιτήσεις επενδύσεων, που θα πυροδοτήσει και έντονες πολιτικές διαμάχες. Σε αυτές θα προστεθεί και το ισχυρό αντιπυρηνικό κίνημα που υπάρχει, ζητήματα οικονομικής κρίσης, εξάρτησης από το εξωτερικό (ποιος π.χ. θα συντηρεί τον πυρηνικό αντιδραστήρα των υποβρυχίων). Και εδώ θα κριθεί και η σοβαρότητα ΗΠΑ και Βρετανίας, αν μπορούν να προσφέρουν λύση, έστω και προσωρινή, π.χ. με μόνιμη στάθμευση υποβρυχίων τους στην Αυστραλία, ή και με προσωρινή παραχώρηση ίσως δικών τους σκαφών. Λύσεις όμως πολύ προβληματικές και επίσης με μεγάλο πολιτικό ρίσκο.
ΑΝΑΛΥΣΗ: AUKUS, βυθίζοντας το ΝΑΤΟ, τη Ρωσία και την Ευρωπαϊκή Ένωση στον -μη- Ειρηνικό Ωκεανό
