Η αντικατάσταση των Mi-17 με Black Hawk υπονομεύει επιχειρησιακά την αφγανική Αεροπορία;

     
Χρειάσθηκαν χρόνια για να πειστεί το Πεντάγωνο να αλλάξει την στρατηγική του και να προβεί στην αντικατάσταση των ρωσικών ελικοπτέρων Mi-17 που πετούν οι Αφγανοί με αμερικανικά Black Ηawk. Όμως με τα πρώτα UH-60A ήδη στο Αφγανιστάν, η αλλαγή αυτή δεν φαίνεται ότι θα είναι χωρίς προβλήματα.

Η μετάπτωση από τα ρωσικά στα αμερικανικά ελικόπτερα μόνο ομαλή δεν προβλέπεται να είναι. Η αφγανική Αεροπορία επιχειρεί με διάφορες εκδόσεις του τύπου από την δεκαετία του ’70 και όπως λέει και η παροιμία (better the devil you know) ξέρει καλά τον διάβολο, διαθέτοντας αξιοσημείωτη εμπειρία ειδικά στο δύσκολο περιβάλλον του Αφγανιστάν.
«To Mi-17 την κάνει την δουλειά» λέει ο Σμηναγός της USAF Τζάστιν Σμιθ, ένας από τους Αμερικανούς συμβούλους που εκπαιδεύτηκε να πετά το ρωσικό ε/π και να εκτελεί αποστολές με αυτό. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι Αφγανοί τα πάνε καλά με τον τύπο και τους ταιριάζει.

Αντιθέτως, τα Black Ηawk εκτός από ακριβά ίσως αποδειχθούν πολύ απαιτητικά στην συντήρησή τους καθώς είναι απείρως πιο πολύπλοκα σε σύγκριση με τα σοβιετικής σχεδίασης Mi-17. Αξιωματικοί του αμερικανικού Στρατού είχαν εκφράσει από νωρίς την ανησυχία τους σχετικά με την προσαρμογή των Αφγανών στον νέο τύπο.
Όμως οι πολιτικοί στην Ουάσιγκτον… ήξεραν καλύτερα και ορισμένοι Γερουσιαστές έδωσαν αγώνα για να περάσει νομολογία που να θέτει τέλος στα συμβόλαια των Αφγανών με την Rosoboronexport –την μοναδική πηγή προμήθειας στρατιωτικών εκδόσεων του Mi-17– με πρόσχημα την πώληση όπλων μέσω της ρωσικής εταιρίας στο καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασσαντ στην Συρία. Είναι τυχαίο ότι την μεγαλύτερη μάχη την έδωσαν Γερουσιαστές του Κονέτικατ όπου η Sikorsky έχει εγκαταστάσεις;
Αν και το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας είχε εγκρίνει συμβόλαια αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά 73 ελικοπτέρων Mi-17 για τις ανάγκες των Αφγανών, το 2013 υπό την πίεση του Κογκρέσου το Πεντάγωνο σταμάτησε την προμήθεια πριν αποκτηθούν 15 επιπλέον ελικόπτερα που προέβλεπε ο προϋπολογισμός του οικονομικού έτους 2014. Η απόφαση βασίστηκε κυρίως σε πολιτικά κριτήρια και όχι σε επιχειρησιακά, έλεγαν τότε ορισμένοι. Όμως κανείς δεν ενδιαφερόταν να ακούσει.
Ο δρόμος για τον εφοδιασμό των Αφγανών με αμερικανικό υλικό ήταν ανοικτός και το 2017 το Πεντάγωνο ξεκίνησε την διαδικασία αντικατάστασης των ρωσικών Mi-17 με 159 Black Ηawk (58 εξ αυτών προβλέπεται να έχουν δυνατότητα ανάρτησης οπλισμού) στο πλαίσιο του «οδικού χάρτη» του αφγανικού υπουργείου Άμυνας και των Δυνάμεων Ασφαλείας της χώρας. Τα προβλήματα για τα οποία προειδοποιούσε ο αμερικανικός Στρατός δεν άργησαν να φανούν.
Η συντήρηση και η εκπαίδευση συνιστούν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην μετάπτωση των Αφγανών χειριστών στα Black Ηawk. Το έργο της συντήρησης βασίζεται υπερβολικά στους εργολάβους, αναφέρει η τριμηνιαία έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή προς το Κογκρέσο σχετικά με την Επιχείρηση Freedom’s Sentinel, την αμερικανική αποστολή στο Αφγανιστάν.
Εκεί που οι Αφγανοί εκτελούσαν το 80% της συντήρησης των Mi-17 οι ίδιοι και το υπόλοιπο 20% ανατίθετο αλλού, με τα UH-60A η συντήρηση γίνεται «σχεδόν πλήρως» από ξένα χέρια. Σύμφωνα με αναφορές της 9^th Air and Space Expeditionary Task Force-Afghanistan (9th AETF-A) η φιλοσοφία συντήρησης των ρωσικών ελικοπτέρων είναι πιο κοντά στο μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού της χώρας παρά αυτή του «εξωτικού» για τα αφγανικά δεδομένα Black Ηawk.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η αφγανική Αεροπορία θα πρέπει να βασιστεί σε εργολάβους για την βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη υποστήριξη των νέων μέσων, επισημαίνει η έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή. Από την στιγμή που τα Mi-17 θα αποσυρθούν, δεν είναι σαφές κατά πόσον ωφελεί η συνέχιση της εκπαίδευσης των Αφγανών στην συντήρηση των συγκεκριμένων ελικοπτέρων, σημειώνει.
Ο ίδιος προβληματισμός εκφράζεται και για την εκπαίδευση νέων χειριστών Mi-17 καθώς τα ελικόπτερα αποσύρονται λόγω παλαιότητας και έλλειψης ανταλλακτικών. Ο αριθμός των Mi-17 αναμένεται να μειωθεί κατά 20 μονάδες μέχρι τα τέλη του επομένου έτους ενώ μέχρι τα τέλη του 2021 θα έχουν μειωθεί κατά 18, συν 12 ακόμη μέχρι την εκπνοή του 2022.

Σήμερα βρίσκονται σε υπηρεσία 46 ελικόπτερα, από τα οποία 24 βρίσκονται σε διαδικασία μακράς συντήρησης. Αργότερα φέτος αναμένεται να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους 10 χειριστές, με προοπτική να αποφοιτήσουν άλλοι 10 του χρόνου για να αντικαταστήσουν τους συναδέλφους τους που κάνουν transition στα οκτώ UH-60 της έκδοσης –A που έχει παραλάβει η αφγανική Αεροπορία.
Ένας αριθμός 45 ελικοπτέρων –εφοδιασμένων με κινητήρες των UH-60L για επιχειρήσεις στο απαιτητικό αφγανικό περιβάλλον – έχουν ήδη αγοραστεί αλλά δεν έχουν παραδοθεί και 22 πιλότοι και 16 μέλη πληρώματος (special mission operators) εκπαιδεύονται ήδη στον νέο τύπο. Ωστόσο η έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή εκφράζει ανησυχία για την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης Αφγανών χειριστών σε ένα μέσον το οποίο βρίσκεται υπό απόσυρση αντί να ενταχθούν κατευθείαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των Black Ηawk.

Ενδεικτικό της σύγχυσης που έχει προκύψει στην Ουάσιγκτον είναι η επιστολή που έστειλαν στον υφυπουργό Άμυνας Τζων Ρουντ δύο Γερουσιαστές, ο Ρίτσαρντ Μπλούμενταλ των Δημοκρατικών και ο Τζόνυ Έρνστ από τους Ρεπουμπλικάνους, ζητώντας από το Πεντάγωνο να επανεκτιμήσει το θέμα της εκπαίδευσης Αφγανών στα Mi-17 αντί να στέλνονται στα UH-60. Ήδη η μετάπτωση στα αμερικανικά ελικόπτερα έχει οδηγήσει στην περιστολή αρκετών επιχειρησιακών δυνατοτήτων.
Συγκριτικά με τα Mi-17 τα Black Ηawk είναι ταχύτερα αλλά δεν διαθέτουν ανάλογη μεταφορική ικανότητα, αδυνατώντας να μεταφέρουν ορισμένα από τα φορτία των ρωσικών ελικοπτέρων με αποτέλεσμα συχνά να απαιτούνται δύο UH-60A για την δουλειά που θα έκανε ένα Mi-17. Ο πιο σοβαρός περιορισμός όμως είναι ότι τα αμερικανικά ελικόπτερα δεν μπορούν να επιχειρούν στο high-and-hot ορεινό περιβάλλον που πετούν τα Μi-17, καθιστώντας έτσι πολλές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας απρόσιτες.
Όμως τα ελικόπτερα είναι «γραμμή ζωής» για τις κυβερνητικές δυνάμεις που μάχονται τους Ταλιμπάν: μεταφέρουν στρατιώτες και εφόδια, εκτελούν αεροδιακομιδές και αποστολές εγγύς υποστήριξης, τα πάντα. Και με τους Ταλιμπάν να κατέχουν σήμερα περισσότερα εδάφη απ’ ότι είχαν υπό τον έλεγχό τους το 2001 που άρχισε ο πόλεμος, αποκομμένες περιοχές ή φρουρές επειδή δεν μπορούν να μεταβούν εκεί ελικόπτερα είναι απλώς αδιανόητο.

Τυχόν αδυναμία εκτέλεσης αποστολών, έστω από τα εναπομείναντα Mi-17, κινδυνεύει να αφήσει τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας χωρίς CAS στο πεδίο της μάχης, με αποτέλεσμα μεγαλύτερες απώλειες φιλίων και φυσικά εδαφικά κέρδη για τον αντίπαλο. Ο παράγων χρόνος είναι θεμελιώδης για μια ομαλή μετάπτωση στα Black Hawk δίχως να χαθεί μαχητική ικανότητα.
Οι ειδήμονες της 9^th AETF-A επισημαίνουν ότι το παλιό καλό Mi-17 βραχυπρόθεσμα θα διαδραματίσει «καίριο ρόλο» στις επιχειρήσεις της σαιζόν. Στο μέλλον δε, καθώς τα ελικόπτερα του τύπου θα αποσύρονται από την ενεργό υπηρεσία, οι επισημανθείσες προκλήσεις θα καταστούν οξύτερες, προειδοποιούν. Οι Ταλιμπάν δεν έχουν παρά να περιμένουν.
 
Αλέξανδρος Θεολόγου