AC-130 Gunship: Ο Άρχοντας του Σκότους  

Όποιος δεν φοβάται τα «Φαντάσματα» είτε έχει άγνοια κινδύνου ή δεν συνάντησε ακόμα ένα από αυτά. Μπορεί απλώς να μην γνωρίζει για την δράση των AC-130 στο Βιετνάμ, στον Παναμά, στην Γρενάδα, στο Ιράκ, στην Σομαλία και στο Αφγανιστάν. Το ίδιο ανύποπτοι ήταν και οι τζιχαντιστές στην Συρία –μέχρι που ένα gunship βρέθηκε από πάνω τους με αριστερή κλίση, βάλλοντας.
Τα «ιπτάμενα πυροβολεία» της USAF είναι από τα οπλικά συστήματα που προκαλούν διαχρονικό τρόμο σε όσους έχουν προσωπική εμπειρία για το τι μπορούν να κάνουν. Από τους Βιετκόνγκ μέχρι τους Ταλιμπάν και τους τζιχαντιστές το AC-130 ήταν αυτό που φοβούνταν περισσότερο. Ναι, είναι αργό και σχετικά ευάλωτο στο ύψος απ’ όπου επιχειρεί, όμως για να απειληθεί θα πρέπει ο αντίπαλος να γλυτώσει πρώτα από τα καταιγιστικά πυρά του. Αποστολές σαν εκείνη που πέταξε το πλήρωμα του ‘Spooky 43’ πριν από τρία χρόνια έμειναν στην ιστορία.

Στις 2 Νοεμβρίου 2016 ένα AC-130U Spooky II του 4th Expeditionary Special Operations Squadron βρέθηκε να πολεμά σε μια από τις σκληρότερες μάχες στο θέατρο επιχειρήσεων του Αφγανιστάν. Τα όπλα του πύρωσαν πάνω από την επαρχία Κουντούζ παρέχοντας επί δύο ολόκληρες ώρες πυρά υποστήριξης σε μια ομάδα 12 Αμερικανών των Ειδικών Δυνάμεων και 43 Αφγανών κομμάντος στο Μποζ Κανταχάρι που είχαν ως αποστολή τους την σύλληψη ή την εξουδετέρωση ηγετικών στελεχών των Ταλιμπάν.

Στο εσωτερικό του ‘Spooky 43’ οι πυροβολητές αντιμετώπιζαν απανωτές εμπλοκές των όπλων από υπερθέρμανση λόγω συνεχούς χρήσης. Το οβιδοβόλο των 105 χιλ. είχε «ανάψει» αλλά το πλήρωμα συνέχιζε να φορτώνει βλήματα πιο γρήγορα καθώς αν οι οβίδες έμεναν πολύ στο πυρωμένο όπλο κινδύνευαν να «ψηθούν» και να εκραγούν καταστρέφοντας ολόκληρο το αεροπλάνο…
Οι εμπλοκές του Bofors των 40 χιλ. αντιμετωπίσθηκαν χειροκίνητα. Όμως αυτό ήταν πολύ επικίνδυνο. Η ανάκρουση του Μ102 έχει δύναμη 14.000 λιβρών (6.350 κιλά) γι’ αυτό και ο υπολογιστής βολής φροντίζει τα όπλα να μην πυροδοτούνται μαζί για να αποφεύγονται οι δοκιμές καταπονήσεις. Εάν το 40άρι και το πυροβόλο των 105 χιλ. έβαλλαν ταυτόχρονα, η καταπόνηση που θα υφίστατο η δομή της ατράκτου θα μπορούσε να κόψει το gunship στα δύο, εξηγούν έμπειροι πυροβολητές αέρος. Η μάχη όμως μαινόταν. Και το ‘Spooky 43’ δεν σταμάτησε να βάλλει.

Όταν ο επίγειος ελεγκτής Σμηνίας Ρίτσαρντ Χάντερ ενημέρωσε ότι η ομάδα δεχόταν πυρά από τα ανατολικά και ο εχθρός πλησίαζε, τα πυρά του AC-130 έκαναν το ίδιο. Κανονικά το πλήρωμα ρίχνει θραυσματογενή βλήματα των 105 εκατοντάδες μέτρα μακριά από τους φίλιους. Εκείνο το βράδυ το ‘Spooky 43’ ανέκοψε τους Ταλιμπάν ρίχνοντας ένα βλήμα που έπεσε 3 μ. από την αμερικανική δύναμη, αφήνοντας τον Combat Controller σχεδόν αναίσθητο από την εκτόνωση της έκρηξης για 30 δευτερόλεπτα.
Αυτές οι δύο ώρες κράτησαν μια αιωνιότητα. «Όλα καίγονταν…» θυμάται ο Χάντερ. Το ξημέρωμα βρήκε δύο Αμερικανούς νεκρούς και τέσσερεις τραυματίες. Οι Αφγανοί έχασαν τρείς στρατιώτες ενώ άλλοι ένδεκα τραυματίστηκαν. Όμως το gunship τους γλύτωσε από τα χειρότερα. Πέντε από το 14μελές πλήρωμα του αεροσκάφους παρασημοφορήθηκαν με το Distinguished Flying Cross για την δράση τους, τέσσερεις έλαβαν το Air Medal ενώ ο Σμηνίας Χάντερ τιμήθηκε με το παράσημο Air Force Cross, την δεύτερη υψηλότερη διάκριση μετά το Μετάλλιο της Τιμής.

Στα μέλη του πληρώματος απονεμήθηκε και το Mackay Trophy για την «πιο αξιομνημόνευτη πτήση της χρονιάς». Υπενθυμίζεται ότι το επίζηλο τρόπαιο της National Aeronautic Association έχουν λάβει αεροπορικοί θρύλοι όπως ο μετέπειτα Διοικητής της στρατιωτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Χαπ Άρνολντ, ο «Άσσος των Άσσων» του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Έντυ Ρίκενμπακερ, ο Στρατηγός της USAAF Τζίμμυ Ντούλιτλ και ο Ταξίαρχος Τσακ Γιέγκερ.
Σε μια άλλη αποστολή λίγους μήνες νωρίτερα, ένα gunship της 4^ης Εκστρατευτικής Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων παρείχε πολύωρη κάλυψη σε Αμερικανούς και Αφγανούς κομμάντος σε μια «υψηλού ρίσκου ημερήσια επίθεση» στην επαρχία Νανγκαχαρ. Η φίλια δύναμη έπεσε σε ενέδρα και παγιδεύτηκε στην κοιλάδα Κοτ αντιμετωπίζοντας περισσότερους από 65 ατάκτους που έβαλλαν εναντίον τους από πολλές οχυρωμένες θέσεις ψηλότερα αλλά και από κτήρια γύρω τους. Η διάσωσή τους δεν ήταν απλή υπόθεση αφού το πλήρωμα εκτός από το να βάλλει έπρεπε και να συντονίζει βολές πυραύλων Hellfire από ελικόπτερα AH-64 και προσβολές από αεροσκάφη.

Ορισμένες φορές οι βολές του Μ102 των 105 χιλ. έπεφταν «επικίνδυνα κοντά» στους καθηλωμένους Αμερικανούς και στους συμμάχους τους αφού ο εχθρός απείχε μόλις 120 μέτρα. Παράλληλα, οι πυροβολητές πάλευαν με τις αλλεπάλληλες βλάβες των όπλων ενώ τα καύσιμα άρχιζαν να τελειώνουν, το ίδιο και τα πυρομαχικά. Στην περιοχή έσπευσε ένα άλλο gunship ώστε να μπορέσει το πρώτο να φύγει για να επανεξοπλιστεί. Εκείνη την ώρα οι αντάρτες εξαπέλυσαν νέα επίθεση.
Αντί να φύγει, το ΑC-130 παρέμεινε. Πετώντας σε σχηματισμό, τα δύο αεροσκάφη έβαλλαν ταυτόχρονα απωθώντας τους επιτιθέμενους με συνεχή πυρά. Έπειτα από 12,3 ώρες λυσσαλέας μάχης ο εχθρός αναγκάστηκε να αποχωρήσει αφήνοντας πίσω του περισσότερους από 30 νεκρούς. Η φίλια δύναμη όμως δεν έχασε κανέναν. Για την αποστολή αυτή απονεμήθηκαν έξι παράσημα DFC.

Αργότερα στην Συρία, τα AC-130 επέστρεψαν στην αρχική τους αποστολή: την προσβολή αυτοκινητοπομπών του εχθρού. Μέσα σε μια νύχτα κατέστρεψαν πάνω από 100 φορτηγά του ISIS αποδεικνύοντας ότι όχι μόνο δεν έχουν χάσει το χάρισμα αλλά με τους νέους αισθητήρες τα «Στοιχειά» έχουν γίνει ακόμη πιο επίφοβα.
Σε έναν πόλεμο βεβαίως οι απώλειες είναι εκατέρωθεν. Τα gunships είχαν κι αυτά τις δικές τους –τις περισσότερες στην Νοτιοανατολική Ασία όπου χάθηκαν πέντε AC-130A και ένα AC-130E του 16th SOS κυνηγώντας φορτηγά των Βορειοβιετναμέζων στο Ho Chi Minh Trail.

24 Μαΐου 1969: Εκτελώντας αναγνώριση στο Λάος για τον εντοπισμό φορτηγών, το AC-130A ‘629’ (s/n 54-1629) πλήττεται σε ύψος 6.500 ποδών από δύο βλήματα των 37 χιλ. που προκαλούν σοβαρότατες ζημιές. Ο κυβερνήτης επιστρέφει μετά δυσκολίας στην βάση Ubon στην Ταϊλάνδη και δίνει εντολή στο πλήρωμα να εγκαταλείψει το αεροσκάφος πριν πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση. Το gunship σύρεται στον διάδρομο και αναφλέγεται όταν μια από τις πτέρυγες χτυπά σε εμπόδιο. Οι δύο χειριστές σκοτώνονται.
22 Απριλίου 1970: Ένα AC-130A Spectre (s/n 54-1625) δέχεται πάνω από το Λάος εύστοχο πλήγμα αντιαεροπορικού των 37 χιλ. με αποτέλεσμα τον θάνατο δέκα μελών του πληρώματος. Ένας προλαβαίνει να εγκαταλείψει με αλεξίπτωτο.

28 Μαρτίου 1972: Πύραυλος SA-2 καταρρίπτει το ΑC-130A ‘Prometheus’ (s/n 55-0044) που συντρίβεται μαζί με το 14μελές πλήρωμά του στο Τσεπόν του Λάος. Είναι η χειρότερη απώλεια gunship του πολέμου.
30 Μαρτίου 1972: Ένα βλήμα των 57 χιλ. χτυπά το AC-130E ‘571’ (s/n 69-6571) σε ύψος 7.500 ποδών ενώ κυνηγούσε πάνω από τις ζούγκλες του Λάος, νοτίως της Σαραβάν. Ο κυβερνήτης προσπάθησε να φθάσει στην Ταϊλάνδη αλλά η φωτιά στην δεξιά πτέρυγα υποχρεώνει το 15μελές πλήρωμα του ‘Spectre 22’ να εγκαταλείψει το αεροπλάνο. Η τεράστια επιχείρηση SAR που ακολούθησε επισκιάσθηκε από την επική αποστολή Bat-21.

18 Ιουνίου 1972: Δώδεκα από τα δεκαπέντε μέλη του πληρώματος ενός AC-130A Spectre (s/n 55-0043) χάνουν την ζωή τους στην συντριβή του αεροσκάφους στην κοιλάδα Α Σάου, στο Ν. Βιετνάμ, μετά από απευθείας πλήγμα φορητού αντιαεροπορικού πυραύλου SA-7 Strela στον Νο 3 κινητήρα. Οι πύραυλοι MANPADS παραμένουν μέχρι σήμερα μια από τις κύριες απειλές των gunships.
21 Δεκεμβρίου 1972: Επιτιθέμενο από τα 7.800 πόδια κατά οχημάτων που είχε εντοπίσει στο Ho Chi Minh Trail το AC-130A ‘490’ (s/n 56-0490) γίνεται στόχος αντιαεροπορικών και ένα βλήμα 37 χιλ. ξεκινά φωτιά στην αριστερή πτέρυγα. Δύο από τα 16 μέλη του πληρώματος εγκαταλείπουν με αλεξίπτωτο αλλά ο αποχωρισμός της πτέρυγας στερεί την σωτηρία από τους υπόλοιπους.

Στον Πόλεμο του Κόλπου η USAF έχασε κατά την διάρκεια της Επιχείρησης Desert Storm το AC-130H ‘Ghostrider’ (s/n 69-6567) στην μάχη του Χάφζι από φορητό αντιαεροπορικό πύραυλο. Το ‘Spirit 03’ υποστήριζε τους μαχόμενους Πεζοναύτες όταν τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 31^ης Ιανουαρίου 1991 ένας ψύχραιμος Ιρακινός το κατέρριψε με πύραυλο Strela-2 (9K32M) σκοτώνοντας το 14μελές πλήρωμά του.

Η τελευταία απώλεια σημειώθηκε τρία χρόνια αργότερα στην Σομαλία. Στις 14 Μαρτίου 1994 το ΑC-130H ‘Predator’ (s/n 69-6576) του 16^th SOS με χαρακτηριστικό κλήσης ‘Jockey 14’ δοκίμαζε τα όπλα του εν πτήσει προς το Μογκαντίσου όταν ένα βλήμα των 105 χιλ. εξερράγη πρόωρα στην κάννη του Μ102. Τρία μέλη του πληρώματος εγκατέλειψαν με επιτυχία, ο κυβερνήτης, ο συγκυβερνήτης και ο ιπτάμενος μηχανικός σώθηκαν από την αναγκαστική προσθαλάσσωση στον Ινδικό ωστόσο οκτώ άλλοι στάθηκαν λιγότερο τυχεροί.
Προφανώς τα gunships δεν βρίσκονται στο απυρόβλητο οι απώλειες όμως που προξενούν είναι απείρως μεγαλύτερες, τροφοδοτώντας την φήμη που έχουν ως «άγγελοι θανάτου». Επιχειρήσεις εγγύς υποστήριξης δίχως αεροσκάφη του τύπου δεν νοούνται και ο λόγος είναι εύκολα αντιληπτός. Η USAF απλώς δεν μπορεί να κάνει χωρίς τα αεροπλάνα που «στοιχειώνουν» το πεδίο της μάχης.
Αλέξανδρος Θεολόγου   
Πρώτη δημοσίευση 14/3/2018