Πρωτοφανείς – ακόμη και για την ιδιαίτερα «δραστήρια» πολιτική σκηνή του Ισραήλ- είναι οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες και κάθε μορφής κινητοποιήσεις που γίνονται στην χώρα, καθώς η κυβέρνηση Νετανιάχου κατηγορείται ότι προσπαθεί να μεταβάλει ουσιωδώς το δημοκρατικό πολίτευμα.
Θυμίζουμε πως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, κέρδισε τις εκλογές πέρυσι το Νοέμβριο, με το κόμμα του, το συντηρητικό Likud να έρχεται πρώτο, με 23,4% των ψήφων. Μιας και το εκλογικό σύστημα είναι αναλογικό, στο Ισραήλ είναι πάρα πολύ δύσκολο να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση, οπότε συνήθως σχηματίζεται ένας συνασπισμός, είτε κεντροδεξιών κομμάτων με συνεργασία με ακραία εθνικιστικά-εβραϊκά μορφώματα, είτε ένας της κεντροαριστεράς με αραβόφωνα κόμματα.
Το Ισραήλ είναι εδώ και μια τριετία σε πολιτική κρίση καθώς έχουν γίνει 5 εκλογικές αναμετρήσεις από το 2019, ακριβώς γιατί δεν μπορεί να επιτευχθεί μια βιώσιμη συμμαχία μεταξύ των κομμάτων, με συνεχείς διενέξεις, αποχωρήσεις και αντιπαραθέσεις. Εδώ ο Νετανιάχου είναι κεντρικό πρόσωπο, καθώς κατηγορείται για διαφθορά και νεποτισμό, ενώ η δίκη του για δωροδοκία συνεχίζεται. Έτσι η αντιπολίτευση ζητά τον παραμερισμό του από την πολιτική σκηνή, ώστε να αντιμετωπίσει την δικαιοσύνη χωρίς την επιρροή της εξουσίας που ασκεί.
Ο Νετανιάχου, πέρα από τις κατηγορίες για διαφθορά έχει σφραγίσει την πολιτική σκηνή του Ισραήλ, καθώς είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της χώρας (εξελέγη πρώτη φορά το 1996 και έχει 15 χρόνια στο θώκο) και ασκεί μια σκληρή πολιτική στο Παλαιστινιακό (αν και στην αρχή της καριέρας του είχε κάνει κινήσεις προσέγγισης), ευνοεί την επέκταση των παράνομων οικισμών, τις εισβολές στη Γάζα και είναι υπέρ των σκληρών στρατιωτικών και αστυνομικών μέτρων περιορισμού των Παλαιστινίων. Η άνοδος του στη εξουσία εκφράζει μια σχετικά επικρατούσα αντίληψη των Ισραηλινών πολιτών, ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρηνική επίλυση στο Παλαιστινιακό, μετά την αποτυχία των ειρηνευτικών συνομιλιών και συμφωνιών στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Οι τρέχουσες όμως διαμαρτυρίες, που έφθασαν το Σαββατοκύριακο να κινητοποιήσουν έως και μισό εκατομμύριο Ισραηλινούς που κατέβηκαν στους δρόμους (οι μεγαλύτερες στην ιστορία της χώρας), αφορούν την πρόθεση της κυβέρνησης του να προχωρήσει σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που αφορούν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Η μεταρρύθμιση θα επιτρέψει στην εκάστοτε Βουλή να ακυρώνει τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας, να περνά νόμους που έχουν κριθεί αντισυνταγματικοί (με επαναληπτική ψηφοφορία στο κοινοβούλιο) όπως και να ελέγχεται ο διορισμός των δικαστών από την κυβέρνηση, αλλά και να αγνοείται από την κυβέρνηση η γνώμη των νομικών υπηρεσιών των υπουργείων.
Η αντιπολίτευση επισημαίνει πως οι μεταρρυθμίσεις αυτές οδηγούν σε έμμεση κατάργηση της διάκρισης των εξουσιών στο Ισραήλ, δηλαδή τον πυρήνα της δημοκρατικής λειτουργίας, με την κυβέρνηση να γίνεται ανεξέλεγκτη και χωρίς κανένα θεσμικό έλεγχο. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση Νετανιάχου προτείνει την επέκταση των ραβινικών δικαστηρίων, δηλαδή της θρησκευτικής επίλυσης αστικών διαφορών, ακόμη δηλαδή ένα βήμα προς τον θρησκευτικό υπερσυντηρητισμό.
Η αντίδραση μεγάλου μέρους της κοινωνίας ήταν αναμενόμενη και έχει εκφρασθεί πολύ έντονα τις τελευταίες μέρες, καθώς όχι μόνο υπάρχει ανησυχία για την ακραία πολιτική αντίληψη της κυβέρνησης Νετανιάχου (η οποία όπως και αρκετές προηγούμενες, επιβιώνει γιατί στηρίζεται από μικρά κόμματα της Ακροδεξιάς, κυρίως φανατικών Εβραίων, υποκύπτοντας στις πιέσεις τους) αλλά και γιατί υπάρχει συσσωρευμένη απογοήτευση για το κύμα διαφθοράς που σαρώνει την χώρα (έχει μέχρι και τέως Πρόεδρος της χώρας, ο Μοσέ Κατσάβ, μπει φυλακή) όπως και προβληματισμός για την οικονομία και το γενικότερο καθεστώς ασφαλείας και ευημερίας.
Το πολύ ενδιαφέρον είναι πως στις διαδηλώσεις και αντιδράσεις μετέχουν ανοιχτά και υψηλόβαθμοι έφεδροι αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε σχεδόν το σύνολο των εφέδρων πιλότων και χειριστών οπλικών συστήμάτων μιας Μοίρας F-15I (της No 69 «Σφυριά», με σημαντική ιστορία συμμετοχής στους Αραβοισραηλινούς πολέμους) να αρνούνται να παρουσιαστούν για μονοήμερη εκπαίδευση, δηλώνοντας πως “θα αφιερώσουμε τη μέρα σε διάλογο και περισυλλογή για την Δημοκρατία και την εθνική ενότητα”. Επισημαίνουμε εδώ, πως μεγάλο μέρος των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας -ανάμεσα τους χιλιάδες εξειδικευμένοι αξιωματικοί- είναι σε μόνιμο καθεστώς εφεδρείας, με συχνή κλήση για επανεκπαίδευση και ασκήσεις.
Παρόμοια γεγονότα έχουν εμφανιστεί και σε άλλες μονάδες, ακόμη και πληροφοριών, με τους εφέδρους να δηλώνουν πως «δεν θέλουμε να υπηρετήσουμε σε μια δικτατορία». Για την ισραηλινή κοινωνία τέτοιες αντιδράσεις έχουν κορυφαίο συμβολισμό και φυσικά όσοι μετέχουν δεν μπορεί να κατηγορηθούν για «δειλία» και «απείθεια» καθώς είναι οι περισσότεροι βετεράνοι πολεμικών επιχειρήσεων. Αν και είναι δεδομένο πως σε πολεμική εμπλοκή όλοι θα παρουσιαστούν, για το Ισραήλ όπου το κύρος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι κορυφαία κοινωνική σταθερά, τέτοιες κινήσεις δείχνουν την έκταση της αμφισβήτησης του Νετανιάχου. Πάντως οι επίσημες αντιδράσεις, κυβέρνησης και Ενόπλων Δυνάμεων είναι προς το παρον ήπιες και καλούν τους εφέδρους να «παρουσιαστούν ως οφείλουν», αν και ήδη ένας έφεδρος Συνταγματάρχης απολύθηκε.
Ο ίδιος ο Νετανιάχου (επίσης βετεράνος με πολεμική εμπειρία, και τον αδελφό του, Γιόνι, ήρωα του Ισραήλ, να έχει σκοτωθεί στην επιδρομή στο Έντεμπε το 1976), ως σχόλιο δημοσίευσε στο Twitter φωτογραφία του ως έφεδρο, γράφοντας πως “όταν καλούνται οι έφεδροι, πάντα παρουσιαζόμαστε”.
Σε κάθε περίπτωση η ένταση στο Ισραήλ δεν δείχνει να καταλαγιάζει, με τον Νετανιάχου να κρίνει το πολιτικό του μέλλον και την αντιπολίτευση να συσπειρώνει μεγάλο μέρος της κοινωνίας, υπερβαίνοντας και την τυπική της πολιτική επιρροή.
