Να ξεκινήσουμε το σχόλιο μας για το προχθεσινό σαμποτάζ των αγωγών Nord Stream -πολύ δύσκολα μπορεί να είναι κάτι άλλο- από μια παραδοχή. Ο υπογράφων σιχαίνεται τις θεωρίες συνωμοσίας. Συνωμοσίες σίγουρα υπάρχουν στο κόσμο μας, αλλά πολύ λιγότερες από όσες οι αφελείς διακινούν (πόσο μάλλον να είναι και επιτυχημένες), πιστεύοντας πως τα πάντα γύρω μας είναι ένα κατασκότεινο δωμάτιο μυστικών διεργασιών, όπου όλα είναι «προγραμματισμένα, προδιαγεγραμμένα, δεδομένα». Όπου ατάκες βαρύγδουπες αλλά χωρίς περιεχόμενο όπως «είναι πολλά τα λεφτά Άρη», «το έχουν πει οι Σοφοί της Σιών», «τι μας κρύβουν αδέλφια», «η NSA μόνο ξέρει» είναι αρκετές για να ερμηνεύσουν τον κόσμο μας. Κατά μία έννοια, μακάρι να ήταν όλα τόσο απλά, ένα Matrix όπου βυθισμένοι όλοι μας θα μπορούσαμε να ομφαλοσκοπούμε στον καναπέ μας, αμφισβητώντας ότι βλέπουμε.
Το σαμποτάζ όμως στους Nord Stream 1 και 2 είναι από αυτά τα συμβάντα στον πόλεμο της Ουκρανίας, πιο σωστά στην σύγκρουση μιας αναθεωρητικής Ρωσίας με μια Δύση που αναζητά κι αυτή έναν άξονα αναπροσδιορισμού της, που πραγματικά «μυρίζουν» συνωμοσία. Η μυρωδιά είναι αρχικά φυσικού αερίου που αναβλύζει στην Βαλτική αλλά στη συνέχεια ακουμπά πολλούς. Ας τους δούμε με τη σειρά.
ΡΩΣΙΑ: Ξέρουμε ότι το καθεστώς Πούτιν διεξάγει εδώ και μήνες ένα ενεργειακό εκβιασμό στη Δύση. Το κάνει συστηματικά, το κάνει χοντροκομμένα, το κάνει με κέρδος, καθώς ναι μεν έχουν μειωθεί οι εκροές πετρελαίου και φυσικού αερίου από το έδαφος της, αλλά έχει αυξηθεί η τιμή τους. Τον εκβιασμό αυτό τον κάνει η Ρωσία και βέβαια μέσω των αγωγών Nord Stream, βασικά του νο1, του παλαιότερου, μειώνοντας την παροχή σε αυτόν έως και κάτω από το 20% της δυναμικότητας του. Το κάνει και στον νο2, τον καινούργιο αγωγό, ο οποίος τελείωσε, δοκιμάστηκε, γέμισε αέριο, αλλά ουδέποτε λειτούργησε καθώς ξεκίνησε ο πόλεμος. Εδώ η πίεση είναι η «υπόσχεση», ότι αν η Ευρώπη υποχωρήσει, αν μειώσει τις παροχές βοήθειας προς την Ουκρανία, αν πιέσει προς μια συμβιβαστική επίλυση, η ροή του αερίου θα ξαναξεκινήσει από δύο μεγάλους αγωγούς. «Κάνουλα» με «Κάνουλα» ζητάνε οι Ρώσοι και το βλέπουμε όλοι.
Μόνο που ο εκβιασμός απαιτεί να υπάρχει το… εργαλείο του εκβιασμού! Ανατινάζοντας τους αγωγούς η Μόσχα δεν έχει να κερδίσει κάτι, αντίθετα χάνει ακριβώς το μοχλό πίεσης και δελεασμού. Και φέρνει την Ευρώπη και πρωτίστως τη Γερμανία (εκεί που καταλήγουν οι αγωγοί) στην απόγνωση ότι δεν υπάρχει πλέον μέλλον στο ρωσικό αέριο. Η Ρωσία λοιπόν, τουλάχιστον η σημερινή διοίκηση της πράγματι δεν έχει κανένα εμφανές κέρδος από αυτή την ιστορία. Και τους συγκεκριμένους αγωγούς είχε μέχρι σήμερα βρει δεκάδες δικαιολογίες για να τους κλείσει: Πότε για συντήρηση, πότε γιατί δεν δούλευε μια τουρμπίνα συμπίεσης που την «παρακρατούσε η Γερμανία» (μέχρι που οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να δείξουν την τουρμπίνα έτοιμη και να δηλώνουν, εδώ είναι ελάτε να την πάρετε). Άρα;
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Το ίδιο με τα παραπάνω αλλά από την αντίστροφη. Η χώρα προσπαθεί να βρει φυσικό αέριο από παντού για να μην δημιουργηθεί οικονομική κρίση, να μην κλείσουν το χειμώνα οι βιομηχανίες και μειωθούν οι εξαγωγές της, να μην ενταθεί άρα η κοινωνική κρίση. Έτσι οι αγωγοί, έστω ο υπολειτουργών νο 1, παρέμεναν κρίσιμοι και χρήσιμοι. Με τα 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που κάθε έτος ο καθένας από τους αγωγούς μπορεί να μεταφέρει να είναι για το Βερολίνο μια βασική γραμμή ζωής. Την οποία τώρα παλεύει να υποκαταστήσει με εισαγωγές από άλλες χώρες, με νέο αγωγό από τη Νορβηγία, τον Baltic Pipe που πηγαίνει Πολωνία, ο οποίος εγκαινιάστηκε ακριβώς αυτές τις μέρες. Η Γερμανία λοιπόν, που έχει επενδύσει και τόσα στην κατασκευή τους, πάλι δεν έχει λόγο καταστροφής τους.
ΗΠΑ: Ο βασικός ύποπτος, αν πιστέψουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πράγματι εδώ και πολλά χρόνια, και από εποχής Τραμπ ειδικά (όταν είχε ξεκινήσει η κατασκευή του Nord Stream 2) οι Αμερικανοί προειδοποιούσαν σε όλους τους τόνους: «μην εξαρτάστε τόσο πολύ από τους Ρώσους σε ενέργεια». Πράγματι ο Μπάιντεν έχει πει πως «θα τον κλείσουμε τον αγωγό, έχουμε τρόπο, αν εισβάλλει η Ρωσία στην Ουκρανία» (δείτε το βίντεο παρακάτω). Πράγματι οι ΗΠΑ έχουν κάθε απαραίτητο «εργαλείο» για να σαμποτάρουν τον αγωγό, το ίδιο όμως και πάρα πολλές χώρες. Είναι τόσο απλό όμως;
Γιατί αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση Μπάιντεν να κάνει κάτι που αν διαρρεύσει -σαν το φυσικό αέριο που αναβλύζει τώρα στην επιφάνεια- θα κλονίσει τις σχέσεις της με τους ευρωπαίους συμμάχους της; Γιατί η κυβέρνηση Μπάιντεν που δεν δείχνει ούτε ιδιαίτερη πολιτική ευελιξία, ούτε ιδιαίτερη διπλωματική δράση, έχοντας στην πλάτη της ήδη ένα μεγάλο τραύμα, αυτό της ντροπιαστικής αναχώρησης από το Αφγανιστάν, να ρισκάρει, μια τέτοια κίνηση; Γιατί η γενικώς στατική αντίληψη που μέχρι τώρα η Ουάσιγκτον έχει δείξει στο Ουκρανικό να αλλάξει με μια τελείως άλλης κουλτούρας μυστική δράση;
Έως σήμερα η πολιτική της ήταν απλή στη σύλληψη της. «Θα προμηθεύουμε με όπλα την Ουκρανία μέχρι οι Ρώσοι να εξαντληθούν». Και μετά από 7 μήνες ίσως είναι και κοντά στο στόχο τους: Η Ρωσία οπισθοχωρεί από την ουκρανική αντεπίθεση, υποχρεώθηκε να κηρύξει επιστράτευση, οι Ρώσοι νέοι φεύγουν πανικόβλητοι από το κάθε ανοιχτό σύνορο της χώρας, η λαϊκή δυσαρέσκεια στα ρωσικά εδάφη μεγαλώνει. Και οι πρώτες εικόνες από την επιστράτευση και αυτές απογοητευτικές, οι νέοι «φαντάροι» εμφανίζονται με σάπια όπλα, χωρίς βασικό εξοπλισμό, ήδη απογοητευμένοι και χωρίς ηθικό. Γιατί λοιπόν σε αυτή την κρίσιμη φάση, η Ουάσιγκτον να «θυμηθεί» τον σκοτεινό συνωμοτικό εαυτό της, τις παλιές καλές μέρες της CIA και των covert operations, των ανατροπών ξένων κυβερνήσεων, των δολιοφθορών και των δράσεων τύπου «κόκκινης προβιάς»;
Εκτίμηση μας -και όχι γνώση βέβαια- είναι πως η παρούσα κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον δύσκολα διαθέτει τέτοια αντανακλαστικά. Δεν το αποκλείουμε βέβαια και εδώ είναι η χαρά της συνωμοσίας.
ΟΙ ΩΦΕΛΗΜΕΝΟΙ: Ας ανοίξουμε λίγο την κουβέντα μας; Ποιοι έχουν άμεσο όφελος από την καταστροφή των Nord Stream; Μα στην πράξη όλες οι άλλες χώρες που είτε παράγουν φυσικό αέριο, είτε (και κυρίως) έχουν στο έδαφος τους άλλους αγωγούς! Καθώς τώρα η γεωπολιτική σημασία και η οικονομική αξία των αγωγών αυτών έχει πολλαπλασιαστεί. Ας δούμε τον παρακάτω χάρτη με τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου: Ο Yamal που περνά από Λευκορωσία προς Πολωνία και Γερμανία. Οι Soyuz και Brotherhood μέσω Ουκρανίας. Ο Blue Stream μέσω Τουρκίας προς Βουλγαρία. Και ακόμη και οι αζερικοί αγωγοί, όπως ο ΤAP που περνά από την Ελλάδα! Ναι ακόμη και η μικρή χώρα μας, τώρα με τους Nord Stream εκτός λειτουργίας (και ίσως για πολύ καιρό), βλέπει τη δική της γεωπολιτική θέση να αυξάνεται.
Να το πάμε και παρακάτω; Ανοίγει με την αδρανοποίηση των Nord Stream, διάπλατα ο δρόμος για τον East Med, δηλαδή τον υπό σχεδίαση αγωγό που θα φέρει στην Ευρώπη φυσικό αέριο από τα αιγυπτιακά, ισραηλινά και κυπριακά κοιτάσματα, μέσω Ελλάδας. Θυμόμαστε τι μας έλεγαν οι Αμερικανοί πριν λίγους μήνες; Ότι ο East Med δεν έχει νόημα να γίνει γιατί δεν είναι «οικονομικά αποδοτικός»; Μα μόλις έγινε!
Ελληνοαμερικανοί βουλευτές επιπλήτουν την κυβέρνηση των ΗΠΑ για υπονόμευση του East Med
Προσοχή εδώ: Είπαμε, «όχι» στις θεωρίες συνωμοσίας. Το ότι ωφελούνται άλλες χώρες, άλλοι παραγωγοί και διακινητές φυσικού αερίου προς Ευρώπη δεν σημαίνει πως είναι οι «εκτελεστές» του σαμποτάζ. Ποιος θα το κάνει στο μέσο της Βαλτικής; Η Ουκρανία; Η Ρουμανία ή η Πολωνία; Το Καζακστάν ίσως που παράγει τεράστιες ποσότητες αερίου; Και γιατί; Να ρισκάρουν μια πλήρη ανατροπή σχέσεων, ισορροπιών, δεσμεύσεων, στρατηγικών συμμαχιών, σε μια κίνηση που η μισή Ευρώπη θα τη θεωρήσει κανονικό «πυροβολισμό» κάτω από τη μέση; Δεν είναι λοιπόν τόσο προφανή και απλοϊκά τα πράγματα.
Πάμε λίγο στο «τεχνικό» κομμάτι του σαμποτάζ. Μήπως εκεί μπορούμε να περιορίσουμε τους υπόπτους; Ίσως. Αλλά η Βαλτική στο σημείο της δολιοφθοράς είναι αβαθής σχετικά, κάπου 100 μέτρα, άρα δεν απαιτείται κάποιο εξωτικό «εργαλείο» όπως π.χ. τα ρωσικά ή τα αμερικανικά βαθυσκάφη του ναυτικού των δύο χωρών. Μεγάλο ενδιαφέρον όμως έχει η τοποθεσία του σαμποτάζ καθώς είναι κοντά στο νησί Bornholm που ανήκει στη Δανία. Εκεί όπως και στο γειτονικό νησί Ertholmene υπάρχουν εγκαταστάσεις παρακολούθησης των ρωσικών τηλεπικοινωνιών. Και γενικότερα όλη αυτή η ζώνη νησιών στο κέντρο της Βαλτικής είναι σημείο συνεχούς δράσης δυτικών χωρών και δυνάμεων (δείτε το παρακάτω άρθρο του αναγνώστη μας Nikolaos σχετικά).
ΑΠΟΨΗ: Πως οι Σκανδιναβικές χώρες “χτίζουν” το δικό τους μπλοκ κατά της Ρωσίας
Να κατάφερε λοιπόν η Ρωσία ή άλλος ανατολικός «παίκτης», να εισχωρήσει στην αβαθή Βαλτική, να μεταφέρει κάποιο αξιόλογο εξοπλισμό καταδύσεων, να υπονομεύσει 3 τουλάχιστον γραμμές, καθώς οι Nord Stream 1 και 2 είναι ο καθένας ένα σετ διπλών αγωγών και να μην γίνει από κανέναν αντιληπτή;
Θυμίζουμε εδώ άλλο πρόσφατο θέμα μας, αυτό που δείχνει την πυκνότητα αεροπορικών πτήσεων παρακολούθησης στην Βαλτική που γίνεται από την αρχή του πολέμου της Ουκρανίας, από δυτικά αεροσκάφη. Κυριολεκτικά η περιοχή σαρώνεται καθημερινά από κυρίως σουηδικά αεροσκάφη επιτήρησης αλλά και άλλων μέσων. Συν την παρουσία στην περιοχή δυτικών υποβρυχίων που έχουν αποκλείσει τον κόλπο της Φινλανδίας και τους εκεί ναυστάθμους της Ρωσίας. Ξαναρωτάμε: Σε τέτοιο περιβάλλον ποιος μπορεί να αποτολμήσει δολιοφθορά και να πιστεύει ότι θα τα καταφέρει;
NATO: Συνεχής και στενή η εναέρια παρακολούθηση των ρωσικών κινήσεων στην Ουκρανία
Να λοιπόν εδώ το διαφαινόμενο. Αν δεν είναι μεγάλες χώρες και οι άμεσα εμπλεκόμενοι, υπεύθυνοι, ή τουλάχιστον δεν φαίνεται να έχουν συμφέρον, δυναμισμό, ανάλογη πολιτική πυγμή, ικανότητα απόκρυψης τους, ποιος άλλος μπορεί να κάνει ένα σαμποτάζ;
Να αρχίσουμε λοιπόν να κοιτάμε τους παρασκηνιακούς «παίκτες»; Δυνάμεις εντός Ρωσίας π.χ. που παράπλευρα με το καθεστώς Πούτιν να τολμούν να κάνουν ένα δικό τους παίγνιο υπονόμευσης του; Μυστικές δυτικές υπηρεσίες, με άλλη ατζέντα από την «επίσημη κυβέρνηση», που νιώθουν αρκετά ασφαλείς στο πλαίσιο χαλαρής εποπτείας τους να αναλάβουν δράση; Σκοτεινότεροι ίσως δρώντες, που θα ήθελαν να «λήξουν» τον ρωσικό ενεργειακό εκβιασμό με τον πιο ευθύ τρόπο, έστω και προκαλώντας μια ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη που θα την «συνετίσει» και θα την επαναφέρει σαφώς σε ενεργειακές δυτικές εξαρτήσεις; Πολλά τα σενάρια. Και ο καθένας μας μπορεί να διαλέξει ότι θέλει.
Τελικά είπαμε στην αρχή ότι πολλές συνωμοσίες δεν υπάρχουν. Αλλά γιατί τις πιστεύουν τόσοι πολλοί; Μα γιατί είναι τόσο διασκεδαστικό και απολαυστικό να φαντάζεσαι συνεχώς αντικρουόμενες υποθέσεις, σκηνές στο ημίφως, μυστικές δράσεις, κατασκοπία, ένα καλειδοσκόπιο περιπέτειας. Οπότε δείτε κάπως έτσι αυτό το κείμενο: ένα διανοητικό παιχνίδι χωρίς ιδιαίτερο στόχο, σε μια δύσκολη έτσι κι αλλιώς εποχή. Και προσθέστε στα σχόλια τις δικές σας προσεγγίσεις συνωμοσίας ή ερμηνείας. Στο χειμώνα που έρχεται, όλοι θα χρειαστούμε κάθε παραμύθι για να ξεχαστούμε.
