Λίγο μετά τις 22:00, τοπική ώρα, στις 31 Μαΐου 2009, η Πτήση 447 της Air France (ένα Airbus A330-200 με νηολόγιο «F-GZCP») αναχώρησε από το Ρίο ντε Τζανέιρο με προορισμό το αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκωλ στο Παρίσι. Για τις επόμενες τρεις ώρες, η πτήση εξελίχθηκε ομαλά.
Καθώς το πλήρωμα εγκατέλειπε τον εναέριο χώρο της Βραζιλίας και εισερχόταν στο ωκεάνιο τμήμα της διαδρομής, ενημερώθηκε ότι στην πορεία του υπήρχαν εξελισσόμενες καταιγίδες, όπως είναι συνηθισμένο στην περιοχή και τη συγκεκριμένη εποχή. Παράλληλα, λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας από το φυσιολογικό, δεν ήταν εφικτό να ανέβουν άμεσα στα 37.000 πόδια, όπως επιθυμούσαν.
Ο κυβερνήτης, αν και διέθετε περισσότερες ώρες στον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους, δεν είχε τη μεγαλύτερη εμπειρία στις πτήσεις προς Νότια Αμερική και αποσύρθηκε για την προβλεπόμενη ανάπαυσή του γύρω στις 02:00 το πρωί, αφήνοντας τους δύο συγκυβερνήτες στο θάλαμο διακυβέρνησης. Αν και λιγότερο έμπειροι στον τύπο του αεροσκάφους, είχαν καλή γνώση των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής.
Έτσι, καθώς το αεροσκάφος εγκατέλειπε το σημείο αναφοράς ORARO με κατεύθυνση προς το TASIL—αμφότερα στα ανοικτά της βορειοδυτικής Βραζιλίας—εντόπισαν στο ραντάρ καιρού του αεροσκάφους ένα σύμπλεγμα καταιγίδων, άλλαξαν πορεία και ειδοποίησαν το πλήρωμα θαλάμου επιβατών για επικείμενες αναταράξεις.
Στις 02:10, αρχικά ο αυτόματος πιλότος και αμέσως μετά το αυτόματο σύστημα ελέγχου ισχύος αποσυνδέθηκαν, και ο πιλότος που είχε τη διαχείριση του Airbus A330 από τη δεξιά θέση του πιλοτηρίου ανέλαβε τη χειροκίνητη διακυβέρνηση. Η κατάσταση έγινε δυσκολότερη όταν οι αισθητήρες της ταχύτητας παρουσίασαν δυσλειτουργία, με αποτέλεσμα η απεικόνιση της ταχύτητας μπροστά στον χειριστή να σταματήσει.
Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, παρά τη φαινομενικά εκτεταμένη εκπαίδευση του πληρώματος στην ανάκτηση συνθηκών ομαλής πτήσης από μεγάλες κλίσεις, τα λάθη στη διαχείριση της κατάστασης ήταν απανωτά. Το αεροσκάφος πήρε μία αριστερή ανοδική κλίση, χάνοντας σταδιακά ταχύτητα από τους 275 κόμβους στους 60! Οι δύο συγκυβερνήτες προσπάθησαν να αντιδράσουν στις απότομες αλλαγές κλίσης και ταχύτητας, χωρίς ουσιαστικά επιτυχία. Αντίθετα, το αεροσκάφος παρέμεινε για περίπου τέσσερα λεπτά σε κατάσταση απώλειας στήριξης, καθώς ο χειριστής που καθόταν στη δεξιά θέση του πιλοτηρίου κράτησε το μοχλό διακυβέρνησης τραβηγμένο προς τα πίσω μέχρι την πρόσκρουση στον ωκεανό.
Η απώλεια επικοινωνίας με την Πτήση AF447 κινητοποίησε τόσο τις αρχές εναέριας κυκλοφορίας στις δύο όχθες του Ατλαντικού (στη Βραζιλία και στον επόμενο τομέα, στη Σενεγάλη) όσο και την εταιρεία, η οποία αρχικά εκτίμησε ότι οι ενδείξεις αφορούσαν αναταράξεις. Οι έρευνες τελικά αποκάλυψαν τμήματα του αεροσκάφους, αλλά όχι τους καταγραφείς πτήσης.
Χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια ερευνών για να εντοπιστούν και να ανασυρθούν τα «μαύρα κουτιά» από βάθος σχεδόν τεσσάρων χιλιομέτρων. Τα δεδομένα που προέκυψαν αποκάλυψαν ότι το πλήρωμα είχε χάσει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τη συμπεριφορά του αεροσκάφους, αγνοώντας κυρίως τις ηχητικές προειδοποιήσεις απώλειας στήριξης. Παράλληλα, ο συγκυβερνήτης που παρακολουθούσε τις ενέργειες του συναδέλφου του δεν παρενέβη για να αναλάβει τον έλεγχο, αν και είχε περισσότερη εμπειρία στον τύπο του αεροσκάφους. Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν η αδυναμία του κυβερνήτη, που επέστρεψε εσπευσμένα στο πιλοτήριο, χωρίς όμως να μπορέσει να αλλάξει την κατάσταση.
Αν και τις πρώτες ημέρες ενοχοποιήθηκε ο αισθητήρας της ταχύτητας (ο οποίος είχε ιστορικό παγοποίησης στο συγκεκριμένο μοντέλο) η Air France ακολουθούσε τις οδηγίες του κατασκευαστή και είχε ήδη αρχίσει να αντικαθιστά τις συγκεκριμένες υποδομές.
Το τελικό πόρισμα, ωστόσο, επικεντρώθηκε στις ευθύνες τόσο του πληρώματος όσο και της εταιρείας στη διαχείριση της κρίσης που προέκυψε μετά την απώλεια της ομαλής πορείας του αεροσκάφους. Ως αποτέλεσμα, προκλήθηκαν σημαντικές αλλαγές στην εκπαίδευση των χειριστών.
Τάσσος Αναστασιάδης
